Rozliczenie roczne podatku dochodowego za 2022 r. wynikać będzie z zasad, które wprowadzone zostały w trakcie roku (od 1 lipca). W efekcie część z zaliczek pobierana była w oparciu o przepisy obowiązujące przed wprowadzonymi zmianami, część - wynika z zasad przejściowych ustalonych jeszcze w oparciu o reguły z 2021 r., a jedynie część - z zasad, które należy stosować od 1 lipca 2022 r. Natomiast rozliczenie roczne powinno być przeprowadzone wyłącznie zgodnie z przepisami prawa obowiązującymi od 1 lipca. Powoduje to problem w prawidłowym wyliczeniu zaliczek na podatek oraz ich ujęciu w składanej deklaracji rocznej.

Zaliczki rolowane a deklaracja PIT 2022

W sytuacji, w której wystąpi różnica między zaliczkami w wysokości  obowiązującej od 1 stycznia, a zaliczkami za ten sam okres, które byłyby obliczone od tego samego wynagrodzenia na podstawie przepisów obowiązujących wcześniej - tj.  na dzień 31 grudnia 2021 r. dochodzi do tzw. rolowania zaliczki. Kwota różnicy (gdy obecna zaliczka jest wyższa niż zaliczka obliczana według poprzednio obowiązujących przepisów) podlega wpłacie przez płatnika n rzecz organu skarbowego w okresie, gdy zaliczka byłaby niższa (różnicę tę dodaje się do tej niższej wysokości zaliczki i przekazuje do organu podatkowego). 

Źródło: shuttertock

Operacja rolowania zaliczek ma swoje przełożenie przede wszystkim w samych obliczeniach zaliczki należnej, pobieranej przez płatnika. Zaliczkę, która zostaje zrolowana (termin jej płatności zostaje przesunięty) należy traktować u płatników jako zaliczkę nienależną. Ma to swoje przełożenie w deklaracji PIT-4R, w której w osobnych polach podawana jest zaliczka należna i zapłacona. W efekcie dopiero w okresie, w którym dochodziłoby do rozliczenia zrolowanej zaliczki - podatnik podaje tę przesuniętą nadwyżkę jako należną - podlegającą odpowiednio zapłacie za ten okres.

Odpowiednio za okres rolowania, jako zaliczkę należną wykazywana jest wyłącznie kwota zaliczki obliczona według zasad obowiązujących na 31 grudnia 2021 r. Przesuwanej zaliczki nie wykazujemy w deklaracji PIT-4R oraz w PIT-11 dla zatrudnionej osoby.

Zaliczkę zrolowaną - podlegającą wpłacie w danym okresie w związku z wystąpieniem ujemnej różnicy w danym okresie, traktujemy jako niewpłaconą, natomiast moment jej zapłaty byłby momentem, w którym płatnik wskaże ją jako zapłaconą i ujmie ją w PIT-11 zatrudnionego.

Natomiast w deklaracji rocznej podatnika operacja ta nie będzie miała wpływu na wykazanie kwot w odpowiednich polach deklaracji. Podatnik wskazuje w swoim PIT rocznym kwoty zaliczki należnej, a zatem tej, która została wykazana już po operacji rolowania przez zakład pracy w jego PIT-11.

Rolowanie nie dotyczy wreszcie podatników, którzy obliczają zaliczki samodzielnie.

Zmiany w kwocie zmniejszającej podatek PIT

Podatnik w deklaracji rocznej zastosować powinien reguły obowiązujące na dzień 31 grudnia 2022 r., a zatem po zmianach obejmujących kwotę zmniejszającą podatek. Nie ma przy tym znaczenia, w jakiej wysokości, kwotę zmniejszającą stosował w stosunku do niego płatnik przy wpłatach jego wynagrodzenia.

W rozliczeniu za 2022 r. prawidłową kwotą zmniejszającą jest 3.600 zł.Stosują ją podatnicy o dochodzie do 120.000 zł. Do nadwyżki ponad kwotę zmniejszającą zastosowanie znajduje 12% stawka podatku. W sytuacji, gdy dochód Jednocześnie Gdy dochód przekracza 120.000 zł, stosuje się zasadę: 15.300 zł + 32% nadwyżki ponad 120.000 zł W przypadku podatników, którzy przed 1 lipca stosowali kwotę zmniejszającą ustaloną wcześniejszymi przepisami tj. 5100 zł (a także wyższą stawkę podatku w I progu skali podatkowej, czyli 17%), dokonać należy obliczenia podatku rocznego według nowych zasad, czyli z zastosowanie kwoty zmniejszającej 3.600 zł.

Nie ma możliwości wyboru kwoty zmniejszającej wedle uznania podatnika. Wyjątkiem jest sytuacja, w której to organ podatkowy samodzielnie wyliczy podatek do zapłaty (tzw. ustali podatek hipotetyczny w określonej wysokości według zasad sprzed 1 lipca 2022 r.; nastąpi to, gdyby okazało się, że jest to sytuacja korzystniejsza dla podatnika). Dotychczasowa , obowiązująca do 1 lipca, kwota zmniejszająca podatek, ma zastosowanie wyłącznie dla celów obliczenia zaliczek należnych za miesiące do czerwca 2022 r.

Do obliczeń podatku rocznego zastosowanie mają nowe ulgi podatkowe, obowiązujące w 2022 r. Obliczenie oparte musi być o prawo odliczenia od dochodu (a nie jak było w latach wcześniejszych - od podatku) składki na ubezpieczenie zdrowotne. Odliczenie to dotyczy jednak jedynie podatników rozliczających się liniowo - PIT-36L (maksymalnie 8.700 zł zapłaconych w 2022 r. składek) oraz ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych - PIT-28 (50% zapłaconych składek w 2022 r.). Odliczeniu podlega całość zapłaconych składek zdrowotnych, a nie jak miało to miejsce do tej pory - jedynie 7,75% podstawy ich ustalenia. 

Zaliczki a zmiany kwoty zmniejszającej podatek

Zastosowanie kwoty zmniejszającej w innej wysokości niż na początku roku posiada swoje odzwierciedlenie przy poborze zaliczek na podatek dochodowy. W przypadku podatników samodzielnie opłacających podatek dochodowy od osób fizycznych, zaliczkę na podatek ustala się bowiem od dochodu ustalonego w stosunku roczny (liczy się przychód i koszty od początku roku) odejmując od niego zaliczki opłacone za poprzednie miesiące roku. W efekcie, zmiana wpływa już na wartość zaliczek za poszczególne miesiące (kwartały). Nowe reguły podatnik stosuje od rozliczeń miesiąca czerwca (płatność zaliczki w lipcu).

Przykład:

Podatnik oblicza zaliczkę za lipiec - ustala przychód od początku roku oraz koszty. Od tak obliczonego dochodu za cały rok z działalności gospodarczej ustala podatek według stawki 12% po czym odlicza od tak ustalonego podatku zaliczki zapłacone do tej pory przy zastosowaniu 17% stawki za poprzednie miesiące. Różnica staje się podatkiem należnym do zapłaty. Taką też kwotę podatnik wykazuje w deklaracji rocznej jako należna za miesiąc lipiec 2022 r.

Inaczej sytuacja wygląda w przypadku płatników pobierających zaliczki od podatników. W ich przypadku nowa kwota zmniejszająca stosowana jest do rozliczeń wypłacanych lub postawionych do dyspozycji w miesiącu lipcu. Od tych rozliczeń również zastosowanie znajduje nowa stawka podatku 12% w miejsce dotychczasowej - 17%. 

Podatek PITPolski ŁadKwota wolna od podatkuRozliczenie rocznePIT-36PIT-37