Nowe kary dla pracodawców za zaniżanie wynagrodzeń. Rząd szykuje duże zmiany

Od 2026 roku wynagrodzenie zasadnicze pracownika będzie musiało być równe wynagrodzeniu minimalnemu. To jednak nie wszystko. Wzrosną również wysokości grzywny m.in. za zaniżanie wynagrodzenia pracownika.

Rząd pracuje nad nowymi przepisami dotyczącymi płacy minimalnej. Zmienią się nie tylko same zasady ustalania tego wynagrodzenia. Najnowszy projekt MPiPS zakłada również wprowadzenie zmian do kodeksu pracy i kodeksu karnego. Czego mogą spodziewać się pracodawcy?

Płaca minimalna = płaca zasadnicza

Już pod koniec 2023 roku Związek Zawodowy Związkowa Alternatywa alarmowały o nierównościach w wypłatach minimalnego wynagrodzenia za pracę. Domagali się oni by ustalana co roku przez rząd płaca minimalna była tożsama z minimalnym wynagrodzeniem zasadniczym. Brak uregulowania tej kwestii powoduje, że obecnie zbyt wielu pracowników uzyskuje wynagrodzenie minimalne w kwocie niższej niż wskazana w rozporządzeniu.

Jest szansa, że to już niebawem się zmieni. W rozdziale 3 ,,Ustalanie wynagrodzenia pracownika”, art. 15 projektowanej ustawy mówi się, że wprost ,,Wysokość wynagrodzenia zasadniczego pracownika zatrudnionego w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego w trybie art. 6”. Oznacza to zrównanie płacy minimalnej z płacą zasadniczą.

Jak tłumaczą projektodawcy ,, Określona w projekcie ustawy gwarancja minimalnego wynagrodzenia za pracę wyznacza dolną granicę wynagrodzenia, jakie przysługuje pracownikowi zatrudnionemu w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy, niezależnie od posiadanych kwalifikacji, składników wynagrodzenia, jak i szczególnych właściwości i warunków pracy”. Więcej o tym w artykule ,, Płaca minimalna po nowemu. Ważne zmiany w projekcie MPiPS”.

Wykroczenia przeciwko prawom pracowniczym – dwie zmiany

Kolejna kwestia, która znalazła uregulowanie w najnowszym projekcie ustawy, to zwiększenie widełek kar za tzw. wykroczenia przeciwko prawom pracowniczym. Ustawa zakłada w tym zakresie dwie zmiany:

• Zmiany w zakresie terminu wypłaty wynagrodzenia wynikającego z minimalnej stawki godzinowej, podwyższenia kary za zaniżanie wynagrodzenia wynikającego z minimalnej stawki godzinowej, oraz wprowadzenia kary za niewypłacanie wynagrodzenia wynikającego z minimalnej stawki godzinowej,
• Zaostrzenie kar związanych z niewywiązywaniem się z obowiązków pracodawcy w zakresie płacy minimalnej. Założenia zakładają wprowadzenie nowego typu przestępstwa oraz  wykroczenia, które związane są z naruszeniem prawa pracownika do wynagrodzenia za pracę, a także przewiduje naliczanie odsetek za nieterminowe wypłacenie należnych pracownikom wynagrodzeń.

Minimalna stawka godzinowa – termin wypłaty i kary

Projekt doprecyzowuje kwestię wypłaty płacy minimalnej w stawkach godzinowych. Aktualne przepisy mówią wprost, że kto będąc przedsiębiorcą albo działając w imieniu przedsiębiorcy albo innej jednostki organizacyjnej, wypłaca przyjmującemu zlecenie lub świadczącemu usługi wynagrodzenie za każdą godzinę wykonania zlecenia lub świadczenia usług w wysokości niższej niż obowiązująca wysokość minimalnej stawki godzinowej, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30000 zł. Problem jednak w tym, że kara ta nie ma odniesienia do sytuacji, kiedy pracodawca wcale tego wynagrodzenia nie wypłacił.

Jak tłumaczą projektodawcy ,,Dlatego przepis ten wymaga zmiany by z jego treści jednoznacznie wynikało, że sankcji podlega zarówno wypłacenie wynagrodzenia za każdą godzinę w wysokości niższej niż aktualnie obowiązująca minimalna stawka godzinowa, jak i całkowite zaniechanie jego wypłacenia. Ponadto w celu zapewnienia skuteczniejszej ochrony wynagrodzenia wynikającego z minimalnej stawki godzinowej podniesiono wysokość kary grzywny od 1500 zł do 45000 zł”.

Nowe przepisy projektu doprecyzowują również sam termin wypłaty wynagrodzenia. Po zmianach pracodawca będzie zobowiązany do dokonania wypłaty niezwłocznie po ustaleniu jego pełnej wysokości, nie później jednak niż w ciągu 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego.

Nowe typu przestępstwa i wykroczenia oraz wyższe kary dla pracodawców

Projekt ustawy (art. 24 i 26) zawiera również nowe przepisy zmieniające Kodeks karny oraz Kodeks pracy, które wprowadzają zupełnie nowy typ przestępstwa oraz nowy typ wykroczenia, które są bezpośrednio związane z naruszeniem prawa pracownika do wynagrodzenia za pracę. To jednak nie wszystko. Projektowane przepisy przewidują również automatyczne naliczanie odsetek za nieterminowe wypłacenie należnych pracownikom wynagrodzeń.

Jak można przeczytać w uzasadnieniu do projektu ,, Czyn zabroniony z projektowanego art. 218 § 1b wprowadzany do Kodeksu karnego, polega na niewypłacaniu wynagrodzenia za pracę przez okres co najmniej 3 miesięcy i podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Natomiast nowy typ wykroczenia określony w art. 282 § 1 pkt 4 Kodeksu pracy, penalizuje wypłacanie wynagrodzenia w wysokości niższej od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie odrębnych przepisów, co podlega karze grzywny od 1500 zł do 45000 zł. Przedmiotowa regulacja wprowadza, w art. 851 Kodeksu pracy, automatyzm w naliczaniu odsetek za czas opóźnienia w wypłacie wynagrodzenia za pracę, bez konieczności wnioskowania przez pracownika, co pozwoli pracownikowi na realizację należnych mu uprawnień”.