Umowa o pracę czy działalność gospodarcza? - policzyliśmy, kiedy nie opłaca się samozatrudnienie

W wielu ogłoszeniach o pracę czytamy o elastycznych formach zatrudnienia. Czy i kiedy samozatrudnienie może się opłacić? Czy zawsze można tak legalnie pracować? Jakie są plusy pracy na podstawie umowy o pracę i różnicę między działalnością gospodarczą B2B – policzyliśmy

W wielu branżach pracodawcy szukają oszczędności, myślą, że jak zaproponują samozatrudnienie, to pracownik nie będzie chorował, będzie lepiej pracował, tworzą fikcję w zakresie zatrudnienia i jednoosobowych przedsiębiorców. Działalność gospodarcza nie opłaca się każdemu. W zakresie samozatrudnienia rodzi obowiązki. Pracownik, który decyduje się na umowę B2B, sam musi opłacić ZUS oraz podatki, często korzysta przy prowadzeniu działalności z usług księgowej, musi pamiętać o terminach wysyłce dokumentów do urzędu. W czasie zwolnienia lekarskiego może liczyć na niewielki zasiłek chorobowy jeżeli opłaci dobrowolną składkę chorobową. Nie ma przywilejów pracowniczych, nie korzysta z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

Działalność gospodarcza — nie zawsze samozatrudnienie nią będzie

Zgodnie z ustawą z Prawa Przedsiębiorców: działalność gospodarcza to działalność zarobkowa, prowadzona w sposób zorganizowany, ciągły i we własnym imieniu.  Działalność gospodarcza to też szereg dodatkowych obowiązków, comiesięczne składanie dokumentów rozliczeniowych do ZUS i urzędu skarbowego, prowadzenie księgowości.

Umowa o pracę a działalność gospodarcza – podatki

Osoba zatrudniona na etacie zwykle rozlicza swoje dochody w PIT po otrzymaniu PIT-11 od pracodawcy, są one opodatkowane na zasadach ogólnych. Pracownik, który zdecydował się na samozatrudnienie, może wybrać sposób opodatkowania swojej działalności i ma tu do wyboru:

• zasady ogólne
• opodatkowanie podatkiem liniowym
• ryczałt

Teoretycznie każda z nich jest dostępna dla osób pracujących na etacie i prowadzących własną działalność. Trzeba pamiętać, że podatek liniowy i ryczałt nie są dla wszystkich. Jeżeli pracownik prowadzący własną działalność gospodarczą odnotował przychody z tytułu świadczenia usług byłemu lub obecnemu pracodawcy o charakterze do tych, które obowiązują go w ramach umowy o pracę za dany okres podatkowy, wówczas korzystanie z podatku liniowego będzie niemożliwe. Podobnie jest z ryczałtem, są branże i zawody kiedy nie można skorzystać z niego. Stąd nie każdemu będzie opłacało się dla zmniejszenia podatków samozatrudnienie. Do tego decydując się na nie pracownik, traci wiele przywilejów i możliwości. Sama elastyczna praca nie zawsze daje profity, w przypadku samozatrudnienia pracownik traci prawo do urlopu, nie jest łatwo pogodzić działalności z chorobą i w czasie samozatrudnienia nie obowiązują przywileje dla pracowników wynikające z Kodeksu pracy (ochrona rodziców, przywileje dla rodziców – 2 dni opieki nad dzieckiem, dodatkowe urlopy czy prawo do wykonywania pracy zdalnej).

Źródło: Shutterstock

Jakie są różnice między działalnością a umową o pracę?

Według art. 22 Kodeksu Pracy §1 stosunek pracy to wykonywanie pracy określonego rodzaju, na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, w wyznaczonym miejscu i czasie, za wynagrodzeniem.  Stąd kiedy prowadzimy działalność w ramach samozatrudnienia i spełniamy warunki z cytowanego wyżej przepisu mamy do czynienia ze stosunkiem pracy. Wówczas samozatrudnienie może zostać przekształcone w stosunek pracy, a nasz „kontrahent” zobowiązany do zapewnienia nam wszystkich przywilejów związanych z umową o pracę, takich jak prawo do urlopu czy dochowanie terminów wypowiedzenia.

 Przykład: Prowadzący jednoosobową działalność np. prawnik wykonujący pracę w siedzibie zleceniodawcy, przy biurku należącym do zleceniodawcy, w określonych godzinach pracy, na sprzęcie zleceniodawcy i pracujący pod jego kierownictwem – spełnia wszystkie przesłanki do przekwalifikowania umowy B2B na stosunek pracy.  

Na B2B przy zarobkach w wysokości 10 000 zł brutto niewiele zyskuje.

L4 na działalności gospodarczej – wysokość zasiłku z ZUS dla przedsiębiorcy - PIT.pl

10 000 zł na umowie o pracę czy FV na 10 000 zł

W przypadku kiedy pracownik rozważa samozatrudnienie i nie ma kosztów do zapłaty i prowadzenie działalności wiąże się z pełnymi składkami ZUS (przez określony okres można korzystać z obniżonego ZUS jednak wówczas, w przypadku choroby lub macierzyństwa nie ma co liczyć na świadczenia).

Poniżej wyliczenia jak wygląda kwota netto wynagrodzenia na umowie o pracę i działalności osoby opodatkowanej na skali podatkowej, która w przypadku działalności gospodarczej nie ma kosztów, które mogłyby obniżyć zaliczki na PIT i wysokość składki zdrowotnej. W zakresie umowy o pracę przyjęto, że samozatrudniona osoba opłaca dobrowolną składkę na ubezpieczenie chorobowe.

Z kolei w przypadku samozatrudnienia wysokość wynagrodzenia miesięcznie netto będzie wyższa o 71,90 zł.

W przypadku, kiedy faktura powiększona jest o VAT, i przedsiębiorca nie ma kosztów, w działalności cały podatek VAT oddaje fiskusowi. Jak widać, różnica przy opodatkowaniu na skali podatkowej samozatrudnienia nie przynosi dużo większych korzyści. W skali roku zysk samozatrudnionego pracownika wynosi niespełna 900 zł.

Kiedy samozatrudnienie może się opłacać?

W przypadku kiedy wiemy, że w działalności będziemy zajmować się nie tylko pracą dla jednego pracodawcy, będziemy mieć innych zleceniodawców, w działalności będą koszty wówczas samozatrudnienie może być działalnością gospodarczą, która przyniesie korzyści. Jednak podejmując decyzję o samozatrudnieniu, trzeba mieć na uwadze, że w przypadku jednego zleceniodawcy może być podważone i łatwo będzie wykazać, że nie jest stosunek pracy, a nie działalność gospodarcza tym bardziej jeżeli będą spełnione warunki z Kodeksu pracy. Do tego samozatrudnienie nie każdemu może się opłacać. Jeżeli wiemy, że nie będziemy mieć w działalności kosztów, to tak naprawdę prowadząc działalność w ramach samozatrudnienia, pozbawiamy się praw pracowniczych. W takim przypadku zyska jedynie zleceniodawca a faktycznie pracodawca, który nie musi wywiązywać się z obowiązków, wynikających z Kodeksu pracy.  W tym przypadku zleceniodawca oszczędza również na kosztach zatrudnienia. W przypadku umowy o pracę, zatrudnienie pracownika z umową o pracę na kwotę 10 000 zł brutto to koszt dla pracodawcy w wysokości 12 048,00 zł w skali miesiąca. W przypadku faktury wystawianej przez zleceniodawcę to koszt 12 300 zł. Jednak w tym przypadku 2 300 zł to podatek VAT, który zapewne zostanie rozliczony innymi kosztami, a przede wszystkim to brak obowiązków wynikających z Kodeksu pracy.

Formy zatrudnieniaDziałalność nierejestrowanaOptymalizacja podatkowaSkala podatkowaPodatek liniowyRyczałtKodeks pracyUrlopChoroba, wypadekHOT