Wysokie temperatury w miejscu pracy to nie tylko dyskomfort, ale realne zagrożenie dla zdrowia i życia pracowników. W okresie letnim, gdy słupek rtęci przekracza dopuszczalne normy, na pracodawcy spoczywa obowiązek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Co dokładnie mówi na ten temat Kodeks pracy, jakie przepisy BHP należy wdrożyć i jakie konsekwencje grożą za ich nieprzestrzeganie? - wyjaśniamy
Obowiązek zapewnienia napojów
Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy w czasie upałów jest zapewnienie pracownikom dostępu do wody pitnej. Zgodnie z § 112 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. – w sytuacji, gdy temperatura powietrza przekracza 28°C w pomieszczeniach zamkniętych lub 25°C na otwartej przestrzeni, pracodawca jest zobowiązany do nieodpłatnego zapewnienia napojów chłodzących.
To świadczenie nie może być zastąpione ekwiwalentem pieniężnym. Napoje muszą być dostępne w sposób ciągły, a ich ilość powinna odpowiadać zapotrzebowaniu pracowników – co najmniej 1,5 litra na osobę w trakcie zmiany roboczej. W warunkach szczególnie uciążliwych, np. przy dużej wilgotności powietrza lub intensywnym wysiłku fizycznym, napoje powinny być wzbogacone o elektrolity i witaminy.
Skrócenie czasu pracy i dodatkowe przerwy
Choć przepisy nie określają sztywnych norm dotyczących skracania czasu pracy w czasie upałów, to zgodnie z zasadą zapewnienia bezpiecznych warunków zatrudnienia, pracodawca może i powinien podjąć decyzję o skróceniu dnia pracy, gdy warunki pogodowe stwarzają zagrożenie dla zdrowia. Alternatywą mogą być dodatkowe przerwy w pracy lub elastyczne formy organizacji czasu pracy, np. możliwość wcześniejszego zakończenia pracy lub przejścia na pracę zdalną, jeżeli pozwala na to specyfika obowiązków.
Co ważne, czas nieprzepracowany z powodu decyzji pracodawcy o skróceniu dnia pracy nie może skutkować obniżeniem wynagrodzenia. Jest to forma ochrony zdrowia pracownika, nie jego przywilej.
Odpowiednia wentylacja i klimatyzacja
W przypadku pracy w pomieszczeniach zamkniętych niezbędne jest zapewnienie sprawnie działającej wentylacji. Jeżeli warunki techniczne na to pozwalają, wskazane jest również zastosowanie klimatyzacji. Ważne, aby urządzenia klimatyzacyjne były regularnie konserwowane i serwisowane – minimum dwa razy do roku. Zanieczyszczone filtry mogą przyczyniać się do rozwoju infekcji, a źle ustawione urządzenia mogą prowadzić do przeciągów i problemów zdrowotnych.
Źródło: Shutterstock
Ochrona pracowników na zewnątrz – odzież, planowanie i odpoczynek
Szczególna uwaga powinna być skierowana na pracowników wykonujących obowiązki w warunkach otwartych, np. na budowie, w rolnictwie, przy pracach drogowych. W takich przypadkach konieczne jest:
- dostarczenie odzieży ochronnej i lekkiej odzieży roboczej,
- zapewnienie nakryć głowy chroniących przed słońcem,
- stosowanie kremów z filtrem UV,
- planowanie pracy w godzinach porannych lub popołudniowych, gdy promieniowanie słoneczne jest mniej intensywne,
- organizowanie regularnych przerw w cieniu lub miejscach zacienionych,
- dostęp do zimnych napojów i możliwość regeneracji.
Edukacja pracowników – profilaktyka i świadomość
Równie ważnym obowiązkiem pracodawcy jest informowanie pracowników o ryzykach związanych z pracą w upale. Należy przekazać podstawowe informacje na temat objawów przegrzania, odwodnienia czy udaru cieplnego. Pracownicy powinni być przeszkoleni w zakresie profilaktyki cieplnej oraz zasad prawidłowego nawadniania. W przypadku wystąpienia niepokojących objawów (np. zawroty głowy, nudności, osłabienie), należy natychmiast podjąć działania ratunkowe i – w razie potrzeby – wezwać pomoc medyczną.
Monitoring warunków mikroklimatycznych
Pracodawca powinien posiadać urządzenia do regularnego pomiaru temperatury i wilgotności powietrza, szczególnie w miejscach o podwyższonym ryzyku cieplnym. Dzięki temu możliwe jest szybkie reagowanie na zmieniające się warunki atmosferyczne i podejmowanie decyzji dotyczących np. przerw, reorganizacji pracy czy wcześniejszego zakończenia zmiany.
Dodatkowe ograniczenia przy zatrudnianiu młodocianych
Zgodnie z przepisami dotyczącymi pracy osób młodocianych, pracodawca musi zwrócić szczególną uwagę na warunki mikroklimatyczne. Temperatura w miejscu pracy młodocianego nie może przekraczać 30°C, a wilgotność względna powietrza nie może być wyższa niż 65%. W przypadku przekroczenia tych parametrów młodociany powinien zostać zwolniony od pracy na czas trwania zagrożenia.
Wysokie temperatury w miejscu pracy to zagrożenie, które nie powinno być bagatelizowane. Obowiązkiem pracodawcy, wynikającym zarówno z przepisów Kodeksu pracy, jak i rozporządzeń BHP, jest zapewnienie warunków, które minimalizują ryzyko przegrzania organizmu, odwodnienia, spadku wydolności czy nawet zagrożenia życia. Dbałość o te elementy nie tylko chroni zdrowie pracowników, ale także wpływa na efektywność pracy, obniżenie absencji chorobowej i wizerunek firmy jako odpowiedzialnego i świadomego pracodawcy.
Kodeks pracyPrawo pracyUmowa o pracęUmowa zlecenieWymiar czasu pracyPrzedsiębiorcaHome 2