Podatki dla rozpoczynających działalność gospodarczą: przewodnik po formach opodatkowania

Każdy, kto rozważa założenie działalności gospodarczej, musi stanąć przed pierwszym istotnym wyborem – wskazać fiskusowi formę opodatkowania, czyli to jakie będzie płacił podatki od uzyskanych dochodów.  Poniżej omawiamy dostępne formy opodatkowania dla nowych przedsiębiorców.

Wybór formy opodatkowania musi nastąpić już przy otwarciu działalności, a ewentualna zmiana może nastąpić dopiero w kolejnym roku podatkowym, dlatego tak ważne jest przemyślenie i wskazanie właściwej formy opodatkowania. Osoby rozpoczynające działalność gospodarczą mają do wyboru aktualnie trzy formy opodatkowania:

1. Zasady ogólne
2. Podatek liniowy 
3. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych 

Poniżej omawiamy każdą z dostępnych opcji dla rozpoczynających działalność gospodarczą

1. Opodatkowanie na skali podatkowej — zasady ogólne

Skala podatkowa, czyli tzw. zasady ogólne, to najpowszechniejsza forma opodatkowania. W sytuacji kiedy nowy przedsiębiorca nie wskaże we wniosku o rejestracje firmy formy opodatkowania, zostanie przyjęte, że będzie rozliczał się wg skali podatkowej z fiskusem. 

Zasady ogólne polegają na stosowaniu opodatkowania wg następującej skali:

Przykłady: 

1. Jeżeli przedsiębiorca, w 2023 roku osiągnie dochód w wysokości 25.000 zł w skali roku, nie zapłaci podatku
2. Jeżeli przedsiębiorca, w 2023 roku osiągnie dochód w wysokości 100.000 zł w skali roku, zapłaci: 100.000 x 12% = 12.000 zł – 3.600 zł = 8.400 zł podatku
3. Jeżeli przedsiębiorąca uzyska w 2023 roku dochód w wysokości 160.000 zł w skali roku, zapłaci: 120.000 x 12% = 14.400 – 3.600 zł = 10.800 zł 150.000 – 120.000 = 30.000 x 32% = 9.600 zł  - 10.800 zł + 9 600  zł = 20.400 zł podatku

Dodatkowo od dochodu zapłaci również 9% składkę zdrowotną, która stanowi od 2022 r. nowe obciążenie dla rozpoczynających działalność obok składek ZUS. W przypadku braku dochodu w miesiącu przy pełnych składach ZUS będzie musiał zapłacić minimalną składkę zdrowotną, która dla każdego miesiąca prowadzonej działalności bez dochodu w 2023 roku wynosi 314,10 zł. 

Przedsiębiorca, który zdecyduje się na opodatkowanie dochodów, na skali podatkowej, po spełnieniu określonych warunków ma prawo do odliczania wielu ulg i preferencji. O dostępnych ulgach pisaliśmy w artykułach:

Ulgi podatkowe i odliczenia 2022/2023 - PIT.pl

9 ulg dla przedsiębiorców w PIT za 2022 r. - PIT.pl

2. Podatek liniowy – od jakiej kwoty może się opłacać?

Podatek liniowy to kolejna z opcji, jakie może wybrać przedsiębiorca zakładający działalność gospodarczą. W przypadku opodatkowania podatkiem liniowym należy zapłacić podatek w wysokości 19% od uzyskanego dochodu. Nie mam tu kwoty wolnej od podatku, jak to ma miejsce w przypadku zasad ogólnych, stąd przedsiębiorca zapłaci podatek od każdej zarobionej złotówki. 

W przypadku podatku liniowego przedsiębiorca nie skorzysta z preferencji podatkowych, nie odliczy ulgi na dzieci i nie rozliczy się z małżonkiem.

Oprócz podatku zapłaci składkę zdrowotną w wysokości 4,9 % od uzyskanego dochodu.  W przypadku braku dochodu w danym miesiącu do zapłaty będzie minimalna składka zdrowotna.

Przykład: 

I. W sytuacji kiedy przedsiębiorca uzyska dochód w wysokości 150 000 zł, będzie musiał zapłacić 28 500 zł podatku dochodowego. 

150.000 x 19% = 28 500 zł podatku

Przy skali podatkowej podatek dla takiego dochodu wyniesie 20.400 zł podatku i jest możliwość korzystania z preferencji podatkowych. 

Źródło: Shutterstock

3. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych — dla kogo to dobre rozwiązanie?

Przedsiębiorca, który zdecyduje się na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, zapłaci podatek dochodowy od uzyskanego przychodu, tym samym nie pomniejszy przychodów, o ponoszone koszty. Trzeba też pamiętać o tym, że przedsiębiorca, który wybiera opodatkowanie ryczałtem, jest zobowiązany do prowadzenia ewidencji przychodów, przechowywania dowodów zakupów, prowadzenia wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, a także zobligowany jest on, do prowadzenia ewidencji księgowej. W zakresie ryczałtu wysokość podatku zależy od  wykonywanych usług/sprzedawanych towarów. 

Stawki ryczałtu wynoszą od 17 do 2%. I tak:

• 17% -  jest dostępny dla przedsiębiorców wykonujących usługi w ramach wolnego zawodu:  np. przez adwokata, radcę prawnego, biegłego rewidenta, księgowego, doradcę podatkowego, tłumacza, rzecznika patentowego
• 15% - jest dostępny dla przedsiębiorców,  świadczący takie usługi jak m.in reprodukcja nośników informacji, pośrednictwo w sprzedaży motocykli oraz części i akcesoriów do nich, pośrednicy w sprzedaży hurtowej, firmy zajmujące się magazynowaniem i przechowywaniem cieczy oraz gazów, wielu przedsiębiorców skupiających się na nabywaniu praw licencyjnych, firmy dziennikarski, fotograficzne, reklamowe i inne.  Usługi finansowe i ubezpieczeniowe (inne niż świadczone w ramach wolnych zawodów), usług związanych z obsługą nieruchomości na zlecenie, usług prawnych, rachunkowo-księgowych i doradztwa podatkowego (innych niż świadczonych w ramach wolnych zawodów), usług reklamowych, badania rynku i opinii publicznej, usług fotograficznych, tłumaczeń pisemnych i ustnych (innych niż w ramach wolnych zawodów), usług związanych z zatrudnieniem, organizatorów turystyki, usług detektywistycznych i ochroniarskich, usług w zakresie pomocy społecznej bez zakwaterowania, usług kulturalnych i rozrywkowych oraz usług związanych ze sportem, rozrywką i rekreacją.
• 14% - mogą stosować przedsiębiorcy świadczący usługi w zakresie opieki zdrowotnej, ale i zajmujące się pracami architektonicznymi i inżynierskimi oraz szeroko pojętym projektowaniem.
• 12% - można stosować przy usługach programistycznych, wydawaniu pakietów gier (z wyłączeniem publikowania gier on-line), doradztwie w zakresie sprzętu komputerowego, usługach oraz doradztwie związanym z oprogramowaniem, usługach instalowania oprogramowania oraz zarządzania siecią i systemami informatycznymi.
• 10% -  można zastosować przy odpłatnym zbyciu nieruchomości będących składnikiem majątku i wykorzystywanych w działalności gospodarczej oraz wartości niematerialnych i prawnych.
• 8,5 % - limit przychodów do 100 000 zł, powyżej limitu 12,5 % Wg 8,5 % ryczałtu można rozliczać usługi najmu, podnajmu, dzierżawy, usługi w zakresie zakwaterowania, usługi w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych, wynajmu i podnajmu samochodów, motocykli, przyczep kempingowych bez kierowcy, wynajmu transportu wodnego, lotniczego i szynowego bez załogi, wynajmu i dzierżawy kontenerów, a także świadczenia usług pomocy społecznej z zakwaterowaniem. Tu ważny jest limit przychodów, po jego przekroczeniu od nadwyżki należy opłacić 12,5 % ryczałt
• 8,5 % (bez limitu) – z działalności usługowej (gdzie indziej niewymienionej), gastronomicznej w zakresie sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%, ze świadczenia usług w zakresie zwalczania pożarów i zapobiegania pożarom, usług w zakresie edukacji, działalność bibliotek, archiwów, muzeów i pozostałych działających w zakresie kultury, usługi wykonywane na materiale powierzonym, prowizje w komisie oraz kolportażu, odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością. 
• 5,5 % - mogą zastosować przedsiębiorcy prowadzący działalność wytwórcza, roboty budowlane, przewóz towarów taborem samochodowym o ładowności powyżej 2 ton, prowizje z działalności handlowej w zakresie sprzedaży jednorazowych biletów komunikacji miejskiej, znaczków do biletów miesięcznych, znaczków pocztowych, żetonów i kart magnetycznych do automatów, a także z odpłatnego zbycia świadectw pochodzenia (energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych, biogazu rolniczego, energii pochodzącej z kogeneracji).
• 3% - może być stosowany przez przedsiębiorców prowadzących działalność gastronomiczna (z wyjątkiem sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%), usługi produkcji zwierzęcej, usługi handlu, działalność rybaków w zakresie sprzedaży ryb, z odpłatnego zbycia ruchomych składników majątku.
• 2% - może być stosowany dla przychodów ze sprzedaży wyrobów przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego z własnej uprawy i hodowli lub chowu.

Wybierając ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, wysokość składki zdrowotnej do zapłaty ustala się w zależności od tego, jaki przychód roczny osiągnie przedsiębiorca.  Ryczałt może być dobrą alternatywą dla skali podatkowej, pod warunkiem że stawka ryczałtu jest niższa a przychody wyższe niż I próg podatkowy na skali podatkowej i podatnik ma prawo do jego zastosowania. Ryczałt może opłacić się np. prawnikom świadczącym usługi w ramach wolnego zawodu i niezatrudniających pracowników albo przedsiębiorcom, którzy prowadzą działalność budowlaną. Ryczałt może być dobrym wyborem przy zawodach medycznych oraz dla informatyków. W sytuacji kiedy przedsiębiorca wybrał ryczałt, a firma przynosi straty, musi liczyć się z tym, że jest zobowiązany do zapłacenia określonej kwoty podatku. 

Każda sytuacja jednak wymaga szczegółowej analizy, najlepiej przy udziale doradcy podatkowego, który wybierze najlepszą formę opodatkowania dla przyszłego przedsiębiorcy.  

Wybór formy opodatkowania — zmiany można dokonać dopiero w kolejnym roku 

Jeżeli wybrana forma opodatkowania okaże się nie trafiona, istnienie możliwość jej zmiany. Zmiany można dokonać w kolejnym roku w terminie do 20 lutego. Należy złożyć wówczas  do naczelnika właściwego urzędu skarbowego pisemne oświadczenie o chęci dokonania takiej zmiany lub dokonać aktualizacji CEIDG-1 w formie online.

Podatki 2023PrzychodyRyczałtSkala podatkowaPodatek liniowyOdliczenia w PIT