Przedłużająca się pandemia, jak również lawinowo następujące zmiany w przepisach gospodarczych, a co za tym idzie - niestabilne warunki prowadzenia działalności gospodarczej - wszystkie te czynniki w pewnym stopniu wpływają na podejmowanie przez przedsiębiorców, zwłaszcza tych prowadzących jednoosobowe firmy, decyzji o ich likwidacji. Likwidacja tego źródła przychodów wymaga dopełnienia określonych obowiązków m.in. na gruncie pdof.

Przedsiębiorcy na zasadach ogólnych

Osoby fizyczne, które w prowadzeniu działalności gospodarczej korzystają z opodatkowania według skali podatkowej lub podatkiem liniowym i z podatku dochodowego rozliczają się w oparciu o podatkową księgę przychodów i rozchodów, likwidując działalność gospodarczą, zobowiązane są do sporządzenia wykazu pozostałych na dzień jej likwidacji składników majątku oraz spisu z natury na ten moment.

Źródło: shutterstock

Obowiązek sporządzenia wykazu składników majątku pozostałych na dzień likwidacji działalności wynika z art. 24 ust. 3a ustawy o pdof (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.). Wykazem tym powinny zostać objęte środki trwałe, składniki wyposażenia, towary handlowe, materiały (surowce) podstawowe i pomocnicze, półwyroby oraz wyroby gotowe, które przedsiębiorca posiadał w tej dacie. Powinien on również zawierać następujące dane: liczbę porządkową, określenie (nazwę) składnika majątku, datę nabycia składnika majątku, kwotę wydatków poniesionych na nabycie składnika majątku oraz kwotę wydatków poniesionych na nabycie składnika majątku zaliczoną do kosztów uzyskania przychodów, wartość początkową, metodę amortyzacji, sumę odpisów amortyzacyjnych oraz wysokość wypłaconych środków pieniężnych należnych wspólnikom z tytułu udziału w spółce niebędącej osobą prawną na dzień likwidacji. Jednak obowiązek sporządzenia wykazu na gruncie pdof nie oznacza dla podatnika konieczności dokonania na ten moment jakichkolwiek rozliczeń z fiskusem. W efekcie przedsiębiorca nie uwzględnia go przy ustalaniu firmowego dochodu za okres od pierwszego dnia danego roku podatkowego do daty w tym samym roku, w której zlikwidował swoją jednoosobową firmę.

Oprócz omówionego wykazu składników przedsiębiorca prowadzący księgę podatkową na dzień likwidacji działalności gospodarczej powinien sporządzić spis z natury. Spisem tym objęte są towary handlowe, materiały (surowce) podstawowe i pomocnicze, półwyroby, produkcja w toku, wyroby gotowe, braki i odpady (§ 24-26 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów - Dz. U. z 2019 r. poz. 2544). Wyposażenie oraz środki trwałe nie podlegają ujęciu w spisie z natury.

Wyceny składników objętych spisem z natury podatnik powinien dokonać w sposób przewidziany w § 26 przywołanego rozporządzenia. Stąd przykładowo materiały oraz towary handlowe objęte tym spisem należy wycenić według cen zakupu lub nabycia albo według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, jeżeli są one niższe od cen zakupu lub nabycia. Sporządzony spis z natury podlega wpisaniu do księgi podatkowej. W przeciwieństwie do wykazu składników pozostałych na dzień likwidacji działalności spis z natury ma wpływ, poprzez tzw. różnice remanentowe, na ustalenie dochodu z działalności gospodarczej za rok podatkowy, w którym przedsiębiorca zlikwidował firmę.

Ryczałtowcy tylko z wykazem

Przedsiębiorcy korzystający w prowadzeniu działalności gospodarczej z tzw. ryczałtu ewidencjonowanego, w przypadku likwidacji działalności gospodarczej, w tym także w formie spółki lub wystąpienia wspólnika ze spółki, nie sporządzają spisu z natury na ten dzień. Zobowiązani są jednak do sporządzenia wykazu składników majątku pozostałych na dzień likwidacji, co wynika z art. 20 ust. 6 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym... (Dz. U. z 2021 r. poz. 1993). Ujmują w nim, podobnie jak przedsiębiorcy korzystający z zasad ogólnych, środki trwałe, składniki wyposażenia, towary handlowe, wyroby gotowe, półwyroby, materiały (surowce).

Sprzedaż majątku zlikwidowanej firmy

Z uregulowań ustawy o pdof wynika, że firmowy przychód może powstać również po dokonaniu likwidacji działalności gospodarczej. Generuje go sprzedaż firmowego majątku w ustawowo określonym przedziale czasowym. Do powstania przychodu dochodzi bowiem w sytuacji, gdy odpłatne zbycie takiego składnika (z wyjątkiem nieruchomości mieszkalnych) następuje przed upływem 6 lat, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła likwidacja działalności (art. 14 ust. 2 pkt 17 lit. a i ust. 3 pkt 12 lit. a ustawy o pdof oraz art. 12 ust. 1 pkt 5 lit. f i ust. 10 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym...). Na gruncie podatku dochodowego kwotę uzyskaną z takiej transakcji jako przychód w pdof należy opodatkować według zasad, które podatnik stosował w zlikwidowanej działalności gospodarczej (chyba że podatnik prowadzi nową działalność i rozlicza się z niej na innych zasadach), czyli przy zasadach ogólnych odpowiednio według skali podatkowej lub podatkiem liniowym (przykład), a u ryczałtowców - 3% lub 10% stawką ryczałtu ewidencjonowanego. Natomiast sprzedaż składników dawniej firmowego majątku po upływie wskazanego okresu jest już zdarzeniem podatkowo neutralnym.

autor: Agata Cieśla
Gazeta Podatkowa nr 94 (1865) z dnia 2021-11-25

Ochrona danych osobowych w zakładach pracy. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl

Zawieszanie firmy