Będzie 17 ważnych zmian w płacy minimalnej. Ministerstwo realizuję dyrektywę UE

Na stronie Rządowego Centrum Legislacji pojawiły się nowe założenia do projektu ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Zmodyfikują one zasady ustalania płacy minimalnej w kolejnych latach. Zmiany są realizacją dyrektywy Unii Europejskiej, która musi zostać wprowadzona w Polsce najpóźniej 15 listopada. 

» 4300 zł brutto. Ile to netto? [Płaca minimalna od lipca 2024]

Założenia przygotowane przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej mają na celu wdrożenie do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2041 z dnia 19 października 2022 r. w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej. Jakie zmiany wymusi unijna dyrektywa?

Źródło: shutterstock

Polska ustawa o minimalnym wynagrodzeniu a unijna dyrektywa

Jak tłumaczy w założeniach Ministerstwo Pracy ,, Zgodnie z dyrektywą, podstawą ustalania lub aktualizacji ustawowych wynagrodzeń minimalnych są cztery obligatoryjne elementy kryteriów (tj.: siła nabywcza ustawowych wynagrodzeń minimalnych z uwzględnieniem kosztów utrzymania, ogólny poziom wynagrodzeń i ich rozkład, stopa wzrostu wynagrodzeń oraz długoterminowe krajowe poziomy produktywności i ich zmiany).

W świetle przepisów dyrektywy, aktualizacja ustawowych wynagrodzeń minimalnych będzie odbywać się co najmniej raz na dwa lata (lub nie rzadziej niż co cztery lata w przypadku państw, które stosują mechanizm automatycznej lub półautomatycznej indeksacji).

Do oceny adekwatności ustawowych wynagrodzeń minimalnych państwa członkowskie mają wykorzystać orientacyjne wartości referencyjne. W tym celu mogą one stosować orientacyjne wartości referencyjne powszechnie stosowane na poziomie międzynarodowym, takie jak np. 60 % mediany wynagrodzeń brutto, 50 % przeciętnego wynagrodzenia brutto lub inne orientacyjne wartości referencyjne stosowane na poziomie krajowym)”.

Zmiany w ustawie o pensji minimalnej. Ministerstwo wyróżnia aż 17 założeń

Zmiany w ustawie o minimalnym wynagrodzeniu nie będą małe. W przygotowanych założeniach Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej wyróżnia ich aż 17. Są one aktualnie opisane bardzo ogólnie, lecz już teraz wiadomo, że niektóre z nich to zmiany typowo kosmetyczne, definicyjne. Pojawiają się jednak również te, które będą miały większe znaczenie dla pracodawców i pracowników na pensji minimalnej.

Ministerstwo wyróżnia następujące zmiany:

1. Uzupełnienie słownika pojęć znajdującego się w ustawie o minimalnym wynagrodzeniu,
2. Utrzymanie dwóch terminów zmiany płacy minimalnej w przypadku, gdy prognozowany na rok następny wskaźnik cen wynosić będzie co najmniej 105%. Wówczas płaca minimalna jak dotychczas będzie waloryzowana z dniem 1 stycznia i 1 lipca danego roku.
3. Podniesienie roli Rady Dialogu Społecznego i oficjalne wyznaczenie jej jako organu doradczego w kwestiach związanych z ustalaniem i aktualizacją wysokości pensji minimalnej,
4. Podkreślenie roli strony pracowników i strony pracodawców w sprawach związanych z minimalnym wynagrodzeniem za pracę a także ich zaangażowanie w  ustalaniu i aktualizowaniu płacy minimalnej.
5. Doprecyzowanie zasad corocznego ustalania minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz minimalnej stawki godzinowej. Tak jak dotychczas ,,wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę będzie corocznie przedmiotem negocjacji prowadzonych w ramach RDS. Rada Ministrów przedstawia RDS do negocjacji propozycje wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę dla pracowników oraz minimalnej stawki godzinowej dla określonych umów cywilnoprawnych – w terminie do dnia 15 czerwca każdego roku. Negocjacje prowadzone będą przez 30 dni od dnia otrzymania propozycji i informacji. Jeżeli w tym terminie RDS nie uzgodni ww. wysokości gwarancji płacowych, wówczas decyzje w tym zakresie podejmie Rada Ministrów w drodze rozporządzenia„
6. Utrzymanie konieczności corocznego wzrostu wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w stopniu nie niższym niż prognozowany na dany rok wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem. Utrzymana zostanie również zasada mówiąca, że jeśli w roku podejmowania negocjacji wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę będzie niższa od połowy wysokości przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w I kwartale tego roku, gwarancja ta jest zwiększana dodatkowo o 2/3 prognozowanego wskaźnika realnego przyrostu PKB,
7. Utrzymanie dotychczasowych zasad związanych ze sposobem zaokrąglania przy dokonywaniu obliczeń dotyczących płacy minimalnej i minimalnej stawki godzinowej,
8. Umieszczenie w ustawie wartości referencyjnej, która będzie stosowana do oceny adekwatności wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę,
9. Wprowadzenie obowiązku dokonywania aktualizacji minimalnego wynagrodzenia za pracę co najmniej raz na 4 lata biorąc pod uwagę takie czynniki jak siła nabywcza ustawowych wynagrodzeń minimalnych z uwzględnieniem kosztów utrzymania, ogólny poziom wynagrodzeń i ich rozkład, stopa wzrostu wynagrodzeń oraz długoterminowe krajowe poziomy produktywności i ich zmiany,
10. Uregulowanie samej procedury aktualizowania minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jak tłumaczą projektodawcy ,,aktualizacji minimalnego wynagrodzenia za pracę będzie dokonywać Rada Ministrów mając na uwadze stanowiska lub opinie strony pracowników i strony pracodawców RDS. Zgodnie z procedurą uzgadniania minimalnego wynagrodzenia za pracę na rok następny, Rada Ministrów w roku aktualizacji będzie przedstawiała RDS propozycję minimalnego wynagrodzenia za pracę, która będzie już uwzględniała zastosowaną aktualizację minimalnego wynagrodzenia za pracę”,
11. Wprowadzenie obowiązku przekazywania sprawozdań co 2 lata do Unii Europejskiej, zawierających szereg danych o pensji minimalnej w tym m.in. dotyczących aktualnego poziom minimalnego wynagrodzenia za pracę, czy odsetek pracowników objętych minimalnym wynagrodzeniem za pracę,
12. Wprowadzenie wynagrodzenia minimalnego za pracę jako wynagrodzenia zasadniczego,
13. Zmiany w zakresie terminu wypłaty wynagrodzenia wynikającego z minimalnej stawki godzinowej, podwyższenia kary za zaniżanie wynagrodzenia wynikającego z minimalnej stawki godzinowej, oraz wprowadzenia kary za niewypłacanie wynagrodzenia wynikającego z minimalnej stawki godzinowej,
14. Zaostrzenie kar związanych z niewywiązywaniem się z obowiązków pracodawcy w zakresie płacy minimalnej. Założenia zakładają wprowadzenie nowego typu przestępstwa oraz  wykroczenia, które związane są z naruszeniem prawa pracownika do wynagrodzenia za pracę, a także przewiduje naliczanie odsetek za nieterminowe wypłacenie należnych pracownikom wynagrodzeń,
15. Wskazanie nowego terminu przeprowadzenia pierwszej aktualizacji minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz przekazania pierwszego sprawozdania do Komisji Europejskiej,
16. Pozostawienie dotychczas obowiązującego w ustawie o minimalnym wynagrodzeniu z 2002 r. przepisu definiującego najniższe wynagrodzenie za pracę,
17. Zachowanie mocy, do dnia 31 grudnia 2025 r., obwieszczenia ustalającego wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz minimalnej stawki godzinowej w 2025 r. Oznacza to, że przepisy projektu ustawy będą miały zastosowanie do ustalenia wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2026 r.

Konieczny projekt dotyczący zmian w pensji minimalnej

Wskazane powyżej modyfikacje są jedynie ogólnymi założeniami, na podstawie których Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej przygotuje teraz oficjalny projekt zmian w ustawie o płacy minimalnej. Projekt ten będzie zawierał już konkretne przepisy prawa.

Na wprowadzenie tak dużych zmian ministerstwo nie ma jednak zbyt wiele czasu. Przepisy nowej ustawy o minimalnym wynagrodzeniu powinny bowiem być wdrożone najpóźniej do 15 listopada 2024 r.