Resort pracy skierował do konsultacji projekt, który wprowadza znaczące zmiany w działaniu urzędów pracy. Zmianie mają ulec m.in. procedury, łatwiej ma być wracać kobietom na rynek pracy. Planowane jest też oddzielenie statusu bezrobotnego od ubezpieczenia zdrowotnego. Przedstawiamy najważniejsze założenia projektu który trafił do konsultacji.

Zgodnie z treścią uzasadnienia projektu, dotychczasowy system funkcjonowania urzędów pracy i aktywizacji bezrobotnych nie odpowiada w pełni na potrzeby rynku pracy.

Resort wskazuje, że do kluczowych problemów związanych z obecnym funkcjonowaniem urzędów pracy zaliczyć należy:
a) realizację przez urzędy pracy zadań niezwiązanych z aktywizacją zawodową; urzędy pracy w znacznym stopniu zajmują się obsługą osób ubiegających się jedynie o uzyskanie ubezpieczenia zdrowotnego, a nie faktyczne poszukujących pracy,
b) nieefektywne działanie urzędów pracy w zakresie doprowadzenia do zatrudnienia bezrobotnych, którego efektem byłoby utrzymanie takich osób na rynku pracy przez dłuższy czas,
c) niski poziom aktywności zawodowej – w III kwartale 2021 r. 4,2 mln osób w wieku produkcyjnym pozostawało biernymi zawodowo, a w tej grupie 381 tys. osób było biernymi zawodowo z powodu emerytury i aż 851 tys. jako przyczynę nieposzukiwania pracy wskazało obowiązki rodzinne i związane z prowadzeniem domu. Wśród osób biernych zawodowo z powodu obowiązków rodzinnych aż 94 stanowiły kobiety, a 56% osoby zamieszkałe na wsi – to potencjalnie niewykorzystane zasoby, które warto włączyć w obszar aktywności zawodowej. Do tego ponad 1,2 mln osób w wieku produkcyjnym była bierna z powodu nauki i uzupełniania kwalifikacji, a ponad milion z powodu choroby i niepełnosprawności, a zatem to również grupy, które chociaż w pewnym zakresie można zaktywizować,
d) niedobór pracowników na rynku pracy – kluczową barierą w rozwoju firm staje się niedobór odpowiednich kandydatów do pracy. W 2021 r. do urzędów pracy zgłoszono niemal 1,4 mln wolnych miejsc pracy i aktywizacji zawodowej, czyli o 1/5 więcej niż w 2020 r. i o 1% więcej niż w 2019 r., tj. przed wybuchem pandemii COVID-19, a równocześnie ponad połowa bezrobotnych długotrwale pozostaje w rejestrach urzędów pracy,
e) niski poziom kształcenia ustawicznego – jak wynika z danych EUROSTATU, uczestnictwo dorosłych Polaków w kształceniu i szkoleniu dorosłych od lat utrzymuje się na niemal dwukrotnie niższym poziomie niż średnia dla krajów UE28 (w 2019 r. wyniosła 10,8%). W 2019 r. odsetek dorosłych Polaków w wieku 25–64 lata uczestniczących w KSD wyniósł 4,8% (zanotowano spadek w stosunku do 2018 r., kiedy było to 5,7%),
f) brak aktywności osób młodych będących poza rynkiem pracy i systemem kształcenia,
g) przygotowanie urzędów pracy na nowe wyzwania związane z przeobrażeniem gospodarki wskutek m.in. pandemii, czy z uwagi na trudną sytuację demograficzną Polski. W tym zakresie szczególnie istotne będzie zapewnienie jak najszerszej oferty szkoleniowej odpowiadającej na wyzwania związane z digitalizacją usług, nowymi technologiami, zielonymi miejscami pracy. Ponadto sytuacja demograficzna powoduje konieczność aktywizacji zawodowej jak najszerszych grup społecznych.

Źródło: shutterstock

Zmiany w zasiłku dla bezrobotnych

Projektowane przepisy zakładają wprowadzenie zmian w zasadach przyznawania zasiłku dla bezrobotnych. Zmianie ma ulec kwota wynagrodzenia jaką bezrobotny musi uzyskać za pracę, by nabyć prawo do zasiłku dla bezrobotnych. Aktualnie podstawą do przyznania zasiłku dla bezrobotnych jest kwota o najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy. Po zmianach ma to być połowa minimalnego wynagrodzenia za prace od którego również będzie istniał obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy.

Zasiłek dla bezrobotnych w 2022 r. - kiedy i na jakich zasadach? - PIT.pl

Bez zmian pozostaną natomiast warunki konieczne do uzyskania prawa do zasiłku dla bezrobotnych, w szczególności okresy aktywności zawodowej uprawniające do uzyskania prawa do zasiłku. Również okresy pobierania zasiłku dla bezrobotnych, tj. podstawowy 180 dni i wydłużony 365 dni, pozostały bez zmian.

Bon na podjęcie kształcenia zawodowego

Nowe przepisy zakładają również wprowadzenie nowych form pomocy dla osób bezrobotnych. Jedną z takich form pomocy ma być wprowadzenie bonu na podjęcie kształcenia ustawicznego do wysokości przeciętnego wynagrodzenia. Bon będzie można wykorzystać na usługi rozwojowe z oferty znajdującej się w Bazie Usług Rozwojowych (BUR), w tym oferowane przez szkoły wyższe.

Oddzielenie statusu bezrobotnego od ubezpieczenia zdrowotnego

Projekt nowych przepisów zakłada oddzielenia statusu bezrobotnego od ubezpieczenia zdrowotnego planuje się wprowadzenie ubezpieczenia zdrowotnego dla osoby niemającej innego tytułu do tego ubezpieczenia. Rozwiązanie to ma na celu umożliwienie uzyskania uprawnień do świadczeń zdrowotnych przez osoby nieaktywne zawodowo i niezarejestrowane w urzędzie pracy. Na mocy nowych przepisów ZUS miałby udostępniać wniosek o uzyskanie uprawnień do świadczeń zdrowotnych i odpowiadać za jego weryfikację w zakresie danych dostępnych z rejestrów prowadzonych w ZUS i tych, do których ZUS posiada prawny dostęp.

Resort pracy wskazuje, że większość zarejestrowanych w urzędach pracy bezrobotnych faktycznie nie jest zainteresowana podjęciem zatrudnienia, a rejestracja zapewnia im dostęp do bezpłatnego korzystania ze świadczeń medycznych, czasami również socjalnych. 

Wprowadzenie instrumentów dla rodzin i dla kobiet powracających na rynek pracy

Projekt zakłada:
a) wprowadzenie pierwszeństwa w skierowaniu do udziału w formach pomocy określonych w projektowanej ustawie, m.in. bezrobotnym członkom rodzin wielodzietnych posiadającym Kartę Dużej Rodziny,
b) uwzględnienie przedsiębiorstw rodzinnych w przyznawaniu i rozliczaniu form pomocy finansowanych z Funduszu Pracy; w praktyce oznaczać to będzie, że w uzasadnionych przypadkach pomoc będzie mogła być udzielana pomimo pokrewieństwa klienta powiatowego urzędu pracy z pracodawcą, u którego podjął lub planuje podjąć zatrudnienie,
c) wprowadzenie rozwiązań mających na celu zachęcenie do podejmowania pracy m.in. przez matki lub ojców sprawujących opiekę nad dziećmi w wymiarze umożliwiającym pogodzenie roli rodzica z aktywnością zawodową, np. praca na pół etatu za wynagrodzenie równe wysokości połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę; praca na pół etatu będzie podstawą do ubiegania się o prawo do zasiłku w wysokości połowy tego zasiłku.

Zniesienie właściwości urzędu pracy ze względu na miejsce zameldowania stałego lub czasowego

Przepisy zawarte w projekcie przewidują powiązanie osoby bezrobotnej z urzędem pracy właściwym ze względu na miejsce zamieszkania. Według autorów zmian rozwiązanie to umożliwi łatwy kontakt bezrobotnego z urzędem pracy. Dotąd właściwym urzędem pracy był urząd właściwy dla miejsca zameldowania.

Działania mające na celu aktywizację osób biernych zawodowo

Nowe przepisy mają ułatwić aktywizacje osób biernych zawodowo, dlatego też autorzy projektu proponują poszerzenie grupy klientów PUP o osoby bierne zawodowo, umożliwienie urzędom pracy realizowania projektów Europejskiego Funduszu Społecznego dla osób biernych zawodowo i stosowania różnych form pomocy, nie tylko tych określonych w projektowanej ustawie. Urzędy pracy będą mogły podejmować działania mające na celu identyfikację oraz dotarcie do osób biernych zawodowo potencjalnie mogących podjąć aktywność zawodową.
Projekt zmian ma zostać przyjęty do końca 2022 r. Proces legislacyjny można śledzić na stronie legislacja.rcl.gov.pl:  https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12364850

Umowa o pracęKodeks pracy