Pracownik odchodzący z rynku pracy na rentę lub emeryturę może liczyć na jednorazową odprawę w wysokości co najmniej jednomiesięcznego wynagrodzenia. Samo nabycie prawa do świadczenia nie wystarczy jednak, aby ją otrzymać. Kluczowe znaczenie ma nie tylko rozwiązanie stosunku pracy, lecz także istnienie związku między ustaniem zatrudnienia a przejściem na rentę lub emeryturę, którego ocena w praktyce często budzi wątpliwości.
Pracownik, który przeszedł na rentę lub emeryturę może otrzymać od pracodawcy odprawę pieniężną w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Należy jednak mieć na uwadze, że samo nabycie uprawnienia do emerytury lub renty nie uprawnia jeszcze do otrzymania odprawy. Konieczne jest ponadto ustanie stosunku pracy, a także istnienie związku pomiędzy ustaniem stosunku pracy a przejściem na emeryturę lub rentę.
Związek pomiędzy przejściem na emeryturę lub rentę a ustaniem stosunku pracy
W praktyce największe trudności sprawia to, jak interpretować konieczność wystąpienia związku pomiędzy przejściem na emeryturę lub rentę a ustaniem stosunku pracy. Z uwagi na wymóg spełnienia tego warunku na prawo do odprawy będą miały wpływ tryb i okoliczności rozwiązania stosunku pracy.
W orzecznictwie przyjmuje się, że powyższy związek może mieć charakter:
- czasowy – gdy rozwiązanie stosunku pracy zbiega się w czasie z nabyciem prawa do świadczenia niezależnie od przyczyny rozwiązania stosunku pracy,
- przyczynowy – gdy rozwiązanie stosunku pracy następuje dlatego, że pracownikowi przysługuje prawo do świadczenia, bądź
- czasowo-przyczynowy – gdy przyczyną rozwiązania stosunku pracy jest nabycie prawa do emerytury lub renty i rozwiązanie następuje w chwili przyznania świadczenia.
Z powyższego wynika, że rozwiązanie stosunku pracy niekoniecznie musi nastąpić po nabyciu prawa do renty lub emerytury. Uzyskanie tych uprawnień może nastąpić również po pewnym czasie od ustania stosunku pracy, jeżeli uzasadniają to okoliczności sprawy
(np. z powodu korzystania z zasiłku chorobowego) i zachodzi także związek, który występuje wówczas, gdy rozwiązanie stosunku pracy następuje wprawdzie przed ustaleniem prawa do świadczenia, ale przyznanie świadczenia jest konsekwencją sytuacji bezpośrednio poprzedzającej ustanie zatrudnienia (w niedalekiej przyszłości).
Źródło: Shutterstock/Andrii Zastrozhnov
Kiedy odprawa nie przysługuje
W orzecznictwie wskazano też przykłady, kiedy nie wystąpi związek pomiędzy ustaniem stosunku pracy a przejściem na emeryturę lub rentę, a w konsekwencji odprawa nie będzie przysługiwała pracownikowi. Są to następujące przypadki:
- pracownik przechodzi na emeryturę po rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy,
- pracownik rozwiązał umowę o pracę w związku z przejściem na rentę rodzinną, wraz z rozwiązaniem stosunku pracy pracownik uzyskał świadczenie przedemerytalne.
Sąd Najwyższy odmiennie ocenił zaś przypadek rozwiązania stosunku pracy w trybie tzw. dyscyplinarnym, tj. na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p. wskazując, że nie wyklucza prawa pracownika do jednorazowej odprawy emerytalnej.
Jednorazowość odprawy
Odprawa rentowa lub emerytalna jest jednorazowa, tj. pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa. Jednakże, jeżeli pracownik jest zatrudniony u dwóch lub więcej pracodawców, odprawa przysługuje mu od każdego z tych pracodawców.
Autor: Mateusz Zwierzchowski, radca prawny, kancelaria Graś i Wspólnicy