We wtorek rząd przyjął projekt nowelizacji Kodeksu pracy, która na stałe wprowadzi pracę zdalną do polskiego porządku prawnego. Od kiedy zmiany w zakresie pracy zdalnej? Jakie obowiązki będą mieć pracodawcy a jakie pracownicy?

Praca zdalna zostanie uregulowana w Kodeksie pracy po dwóch latach pandemii. Nowe przepisy zastapią regulacje dotyczące telepracy. 

– Obserwujemy zmieniające się trendy na rynku pracy i wprowadzając pracę zdalną do Kodeksu pracy odpowiadamy na te trendy. Ale nie tylko. Rozwiązanie to powinno również poprawić możliwości zatrudnienia m.in. rodziców małych dzieci, pozwoli lepiej godzić im codzienne obowiązki z pracą zawodową – wskazała we wtorek minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg.

Dodatkowo projekt zakłada, że pracodawcy będą mogli wprowadzić kontrolę trzeźwości pracowników – lub kontrolę na obecność środków działających podobnie do alkoholu, gdy będzie to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników, innych osób lub ochrony mienia.

Praca zdalna na stałe w Kodeksie pracy

Projekt przyjęty przez rząd przewiduje szereg regulacji dotyczących pracy zdalnej, która po ponad dwóch latach ma zostać uregulowana w Kodeksie pracy. Praca zdalna ma być oparta na porozumieniu między pracodawcą a pracownikiem. Pracodawca będzie zobowiązany do pokrycia kosztów Internetu czy prądu.

Nowe wykroczenia przeciwko prawom pracownika od sierpnia 2022 w kodeksie pracy - PIT.pl

Definicja pracy zdalnej

Do Kodeksu pracy wprowadzona zostanie definicja pracy zdalnej, zgodnie z którą będzie to wykonywanie pracy całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą, w tym pod adresem zamieszkania pracownika, w szczególności z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość.

Praca zdalna przy zawieraniu umowy o pracę

Na podstawie nowych przepisów praca zdalna będzie mogła być uzgodniona przy zawieraniu umowy o pracę albo już w trakcie zatrudnienia (w tym drugim przypadku do zmiany umowy o pracę – w zakresie miejsca wykonywania pracy – nie będzie wymagana forma pisemna);

Siła wyższa a praca zdalna

Zgodnie z treścią projektu praca zdalna ma być możliwa na polecenie pracodawcy. Będzie to możliwe:

• w okresie obowiązywania stanu nadzwyczajnego,
• stanu zagrożenia epidemicznego albo
• stanu epidemii oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu lub w okresie, w którym z powodu siły wyższej (wcześniej: z przyczyn niezależnych od pracodawcy) zapewnienie przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w dotychczasowym miejscu pracy pracownika nie jest czasowo możliwe.

Co ważne wydanie polecenia będzie możliwe wówczas, gdy pracownik, bezpośrednio przed wydaniem polecenia, złoży oświadczenie, że posiada warunki lokalowe i techniczne do wykonywania pracy zdalnej.

Zmiany w Kodeksie pracy coraz bliżej, skorzystają rodzice - PIT.pl

Zasady wykonywania pracy zdalnej

W myśl nowych przepisów uregulowane mają być zasady wykonywania pracy zdalnej. Zasady te będą mogły znaleźć się w:

1. porozumieniu zawieranym między pracodawcą i zakładową organizacją związkową (zakładowymi organizacjami zawodowymi),
2. regulaminie ustalonym przez pracodawcę – jeżeli nie dojdzie do zawarcia porozumienia z zakładową organizacją związkową (zakładowymi organizacjami zawodowymi) oraz w przypadku, gdy u pracodawcy nie działa żadna zakładowa organizacja związkowa (w tym przypadku regulamin byłby ustalany po konsultacji z przedstawicielami pracowników);

Praca zdalna na wniosek pracownika

Zgodnie z projektowanymi przepisami, jeżeli strony umowy o pracę uzgodnią wykonywanie pracy zdalnej w trakcie zatrudnienia, w dalszym ciągu każda z nich będzie mogła wystąpić z wiążącym wnioskiem, złożonym w postaci papierowej lub elektronicznej, o zaprzestanie wykonywania pracy w trybie zdalnym i przywrócenie poprzednich warunków wykonywania pracy. 

Rząd przekonuje, że wprowadzenie pracy zdalnej powinno poprawić możliwości zatrudnienia osób znajdujących w szczególnej sytuacji na rynku pracy, w tym rodziców małych dzieci oraz rodziców samotnie wychowujących dzieci. Rozwiązanie to ma ułatwić godzenie obowiązków rodzinnych i zawodowych, a także znalezienie stałego zatrudnienia pracującym rodzicom należącym do grup o niższych wskaźnikach aktywności zawodowej.

Źródło: shutterstock

Praca zdalna - kiedy pracodawca nie będzie mógł odmówić

Według propozycji pracodawca, co do zasady, nie będzie mógł odmówić pracy zdalnej m.in. rodzicom, którzy wychowują dziecko do 4. roku życia, rodzicom i opiekunom, którzy opiekują się osobą z niepełnosprawnością w rodzinie i kobietom w ciąży. Chyba, że nie będzie to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika, np. służb mundurowych.

Koszty pracy zdalnej

Nowa wersja projektu regulującego pracę zdalną wskazuje na szereg obowiązków pracodawcy wobec pracownika wykonującego pracę zdalną (m.in. zapewnienia pracownikowi materiałów i narzędzi pracy, w tym urządzeń technicznych, niezbędnych do wykonywania pracy zdalnej, pokrycia kosztów związanych z pracą zdalną) oraz przyznania stronom uprawnienia do ustalenia zasad wykorzystywania przez pracownika prywatnych narzędzi pracy i materiałów w pracy zdalnej. Dodatkowo pracodawca będzie zobowiązany do pokrycia kosztów ponoszonych przez pracownika, takich jak Internet czy prąd.

Kontrola pracy zdalnej i bhp

Projekt przepisów zawiera również unormowanie prawa kontroli pracownika przez pracodawcę w miejscu wykonywania pracy zdalnej oraz wskazuje na przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy zdalnej.

Wnioski w formie elektronicznej

Regulacje dotyczące pracy zdalnej maja umożliwić przekazywanie pracownikowi wszystkich wniosków dla których przepisy Kodeksu pracy lub innych ustaw lub aktów wykonawczych, określających prawa i obowiązki z zakresu prawa pracy przewidują formę pisemną, w postaci papierowej lub elektronicznej.

Pracownicy pracujący zdalnie – uprawnienia

Nowe przepisy ustanawiają zakaz dyskryminacji pracownika wykonującego pracę zdalną oraz przyznają prawo pracownikowi wykonującemu pracę zdalną do przebywania na terenie zakładu pracy na zasadach przyjętych dla ogółu pracowników.

Zmiany w przepisach regulujących prace zdalną w czasie epidemii.

Z uwagi na fakt, iż praca zdalna wprowadzona do Kodeksu pracy ma zastąpić obowiązujące regulacje dotyczące pracy zdalnej, projektowana ustawa zawiera także zmianę polegającą na uchyleniu art. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. 2020 r. poz. 1842, z późn. zm).

Kiedy praca zdalna pojawi się w Kodeksie pracy?

Przepisy dotyczące pracy zdalnej miały zacząć obowiązywać 3 miesiące po zniesieniu stanu epidemii w Polsce. Jednak - jak poinformował w tym tygodniu PAP wiceminister rodziny Stanisław Szwed - przepis ten został zmieniony. Projekt przewiduje że nowe regulacje wejdą w życie w 14 dni po jej opublikowaniu ustawy w Dzienniku Ustaw.

Kodeks pracyFormy zatrudnienia