Przerwa w pracy – przywilej czy obowiązek?

Przerwy w pracy, które pozwalają pracownikom odpocząć od wykonywania obowiązków, nie są jedynie przywilejem zależnym od pracodawcy. Są one ściśle regulowane przepisami prawa pracy. Ich brak może prowadzić do naruszenia praw pracowniczych i konsekwencji dla pracodawcy. Kto i kiedy może skorzystać z przerwy w pracy? – wyjaśniamy

Obowiązkowe przerwy w pracy

Przepisy Kodeksu pracy nakładają na pracodawców obowiązek udzielania przerw pracownikom. Zgodnie z treścią art. 134 Kodeksu pracy:

§  1.  Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika:

1) wynosi co najmniej 6 godzin — pracownik ma prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut;

2)  jest dłuższy niż 9 godzin — pracownik ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut;

3)  jest dłuższy niż 16 godzin — pracownik ma prawo do kolejnej przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut.

Stąd każdy pracownik, który pracuje co najmniej 6 godzin dziennie, ma prawo do 15-minutowej przerwy. Jeśli czas pracy wynosi co najmniej 9 godzin, przysługuje dodatkowa 15-minutowa przerwa. Dodatkową 15-minutową przerwę otrzymuje pracownik, gdy jego dzień pracy przekracza 16 godzin. Wszystkie te przerwy wliczają się do czasu pracy i są płatne.

Pracodawca ma obowiązek poinformowania pracownika o przerwach w pracy

Pracodawca musi poinformować pracownika o przysługujących mu przerwach w ciągu 7 dni od rozpoczęcia pracy. Informacje te powinny być zawarte w układzie zbiorowym pracy, regulaminie pracy lub umowie o pracę.

Dodatkowe przerwy w pracy

Oprócz ogólnych zasad pracownikom przysługują dodatkowe przerwy, które zależą od różnych czynników. Z dodatkowej przerwy w pracy mogą skorzystać:

•  pracownicy młodociani

•  pracownicy pracujący przy komputerze

• -pracownicy wykonujący pracę monotonną

• pracownice, które są matkami karmiącymi

•  pracownicy, którzy są osobami z niepełnosprawnością

Przerwa dla pracowników młodocianych

Pracownicy młodociani mają prawo do 30-minutowej przerwy, jeśli ich dobowy czas pracy przekracza 4,5 godziny. Czas nauki wlicza się do czasu pracy. Dodatkowo, młodociani pracujący w gorącym mikroklimacie mają prawo do 10-minutowej przerwy po każdych 50 minutach pracy.

Przerwa w pracy przy komputerze

Pracownicy, którzy pracują przy komputerze, mają prawo do 5-minutowej przerwy po każdej godzinie pracy przy monitorze. Przerwa ta jest płatna i wliczana do czasu pracy.

Źródło: Shutterstock

Praca monotonna, uciążliwa lub szkodliwa

Pracownicy wykonujący monotonną pracę mają prawo do dodatkowych przerw, aby zmniejszyć jej uciążliwość. Przerwy te są wliczane do czasu pracy i są płatne.

Przerwa na karmienie dla pracującej matki

Przerwa ta uregulowana jest w art. 187 Kodeksu pracy. Na podstawie tego przepisu pracownica karmiąca dziecko piersią ma prawo do dwóch półgodzinnych przerw lub do dwóch przerw w pracy po 45 minut każda, gdy karmi więcej niż jedno dziecko. Przerwy na karmienie wlicza się do czasu pracy. Na wniosek pracownicy mogą być one udzielane łącznie.

Przerwa w pracy dla osób z niepełnosprawnościami

Pracownicy z niepełnosprawnościami mają prawo do dodatkowej 15-minutowej przerwy, którą mogą przeznaczyć na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Przerwa ta jest wliczana do czasu pracy i jest płatna.

Dodatkowy urlop pracownika z niepełnosprawnością w 2024 roku — PIT.pl

Przerwa na obiad lub załatwienie spraw osobistych

Pracodawca może wprowadzić jedną przerwę niewliczaną do czasu pracy, trwającą maksymalnie 60 minut, przeznaczoną na spożycie posiłku lub załatwienie spraw osobistych. Przerwa ta nie jest obowiązkowa ani płatna.