Sposób rozliczania podatku VAT w odniesieniu do nieściągalnych wierzytelności został określony w art. 89a i art. 89b ustawy o VAT. Zgodnie z tymi przepisami wierzyciel, po spełnieniu określonych w przepisach warunków, ma prawo do skorygowania VAT należnego, natomiast dłużnik zobowiązany jest do skorygowania odliczonego VAT.

Prawo do dokonania korekty VAT przez wierzyciela

Podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Korekta dotyczy również podstawy opodatkowania i kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności, której nieściągalność została uprawdopodobniona.

Źródło: shutterstock.com

Jak wynika z art. 89a ust. 1a ustawy o VAT (Dz. U. z 2020 r. poz. 106 ze zm.), nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną wówczas, gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze.

VAT w przypadku nieściągalnych wierzytelności

Wierzyciel, który zamierza skorzystać z ulgi na złe długi, musi dodatkowo spełnić warunki określone w art. 89a ust. 2 ustawy o VAT. Są one następujące:

1) dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonana na rzecz podatnika zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji,

2) na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty:

a) wierzyciel i dłużnik są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni,

b) dłużnik nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji.

Ponadto z ulgi na złe długi można skorzystać, gdy od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.

W art. 89a ust. 3 ustawy o VAT wskazano, że wierzyciel ma prawo do dokonania korekty podstawy opodatkowania i podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze. Korektę taką może przeprowadzić pod warunkiem, że do dnia złożenia przez niego deklaracji za ten okres rozliczeniowy należność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie.

Podkreślić należy, że obecnie podatnik nie ma obowiązku składania zawiadomienia o dokonaniu korekty z tytułu ulgi na złe długi na druku VAT-ZD.

Natomiast w pliku JPK_V7M podatnik (wierzyciel) korzystający z ulgi na złe długi wypełnia w części ewidencyjnej dla całego dokumentu pole "KorektaPodstawyOpodt" poprzez zaznaczenie "1" oraz wykazuje pojedynczo korekty podstawy opodatkowania oraz podatku należnego ze znakiem "-" z podziałem na stawki podatku. Następnie w deklaracji w polu P_68 i P_69 "Korekta, o której mowa w art. 89a ust. 1 ustawy" podaje ze znakiem "-" odpowiednio zbiorczą wysokość tej korekty podstawy opodatkowania oraz podatku należnego, która została uwzględniona w pozycjach od K_15 do K_20 ewidencji VAT.

Uregulowanie należności przez dłużnika

W sytuacji gdy po złożeniu deklaracji podatkowej, w której skorzystano z ulgi na złe długi, należność zostanie uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie, wierzyciel ma obowiązek zwiększenia podstawy opodatkowania i kwoty podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana lub zbyta (art. 89a ust. 4 ustawy o VAT). W przypadku częściowego uregulowania należności podstawę opodatkowania oraz kwotę podatku należnego zwiększa się w odniesieniu do tej części.

Wówczas w pliku JPK_V7M wierzyciel powinien zaznaczyć pole "Korekta - ulga na złe długi (art. 89a ust. 1 i 4 ustawy)" oraz wykazać pojedynczo korekty podstawy opodatkowania oraz podatku należnego ze znakiem "+" z podziałem na stawki podatku (odpowiednio pola od K_15 do K_20). Natomiast w części deklaracyjnej odpowiednio należy uzupełnić pola od P_15 do P_20, w których ujmuje się korektę dokonaną zgodnie z art. 89a ust. 4 ustawy o VAT, wykazaną odpowiednio w części ewidencyjnej w polach od K_15 do K_20.

Trzeba pamiętać, że w przypadku sporządzenia na podstawie art. 89a ust. 1 i 4 ustawy o VAT korekty podstawy opodatkowania i podatku należnego podatnik (wierzyciel) nie musi stosować specjalnych oznaczeń kodów grup towarów i usług GTU. Również nie należy stosować oznaczenia WEW (dotyczy to wierzyciela i dłużnika).

Obowiązkowa korekta VAT naliczonego przez dłużnika

W art. 89b ust. 1 ustawy o VAT określono, że w przypadku nieuregulowania należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, dłużnik ma obowiązek dokonania korekty odliczonego podatku naliczonego wynikającego z tej faktury, w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 90. dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze. Przepis ten nie ma zastosowania wówczas, gdy dłużnik ureguluje należność najpóźniej w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego, w którym upłynął 90. dzień od dnia upływu terminu płatności tej należności. Jeżeli należność zostanie uregulowana częściowo, korekta dotyczyć będzie podatku naliczonego przypadającego na nieuregulowaną część należności. Korekty tej nie dokonuje się również w sytuacji, gdy dłużnik w ostatnim dniu miesiąca, w którym upływa 90. dzień od dnia upływu terminu płatności, jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji.

W przypadku uregulowania należności po dokonaniu korekty, o której mowa wyżej, podatnik (dłużnik) ma prawo do zwiększenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym należność tę uregulowano (art. 89b ust. 4 ustawy o VAT). Dokonując tej korekty, podatnik w części ewidencyjnej pliku JPK_V7M wypełnia pole K_47 (ze znakiem "+"). W części deklaracyjnej wypełnia zaś pole P_47, podając zbiorczą wysokość podatku naliczonego, która została wykazana w polu K_47.

autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa nr 8 (1779) z dnia 2021-01-28

Wydatki na samochody osobowe - objaśnienia podatkowe Ministerstwa Finansów. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl

VATOdliczenie VATJPK Jednolity Plik Kontrolny