W PKD 2007 (Dz. U. 2007, nr 51, poz. 1885) nie wskazano odrębnej klasyfikacji dla samozatrudnionych, czyli podmiotów wykonujących działalność gospodarczą bez zatrudniania pracowników. W szczególności nie ma już pozycji 74.50.B - działalność jednoosobowych podmiotów gospodarczych prowadzących działalność gospodarczą wyłącznie na rzecz jednego podmiotu.

W objaśnieniach do PKD wskazano, że: „w kluczu powiązań PKD 2007 - PKD 2004 nie uwzględniono podklasy PKD 2004 74.50.B Działalność jednoosobowych podmiotów gospodarczych prowadzących działalność gospodarczą wyłącznie na rzecz jednego podmiotu, ponieważ jednoosobowe podmioty gospodarcze prowadzące działalność gospodarczą bez względu na to, czy wykonują działalność na rzecz jednego lub więcej niż na rzecz jednego podmiotu, według PKD 2007 należy klasyfikować w odpowiednich podklasach, zgodnie z wykonywaną przez nie działalnością”.

Wyszukiwarka kodów PKD

Oznacza to, że samozatrudniony musi sprawdzać każdorazowo, jaką faktycznie działalność prowadzi i aktualizować swój wpis w CEiDG-1.

W praktyce większość jednostek (podmiotów gospodarczych) prowadzi różne rodzaje działalności. W związku z tym, w celu zaklasyfikowania jednostki do danego poziomu (grupowania) klasyfikacji PKD, niezbędne jest określenie jej działalności przeważającej.

Przeważającą działalnością jednostki statystycznej jest działalność posiadająca największy udział wskaźnika (np. wartość dodana, produkcja brutto, wartość sprzedaży, wielkość zatrudnienia lub wynagrodzeń) charakteryzującego działalność jednostki. W badaniach statystycznych zalecanym wskaźnikiem służącym do określenia przeważającej działalności jest wartość dodana.

Działalność drugorzędna jest każdym innym rodzajem działalności jednostki, której efektem końcowym są wyroby lub usługi wykonywane dla strony trzeciej.

Do CEiDG-1 wpisać i aktualizować należy działalność zarówno w przypadku zmiany działalności przeważającej, jak i prowadzenia nowej, innej niż dotychczas lub dodatkowej działalności drugorzędnej.

Należy wprowadzić rozróżnienie pomiędzy działalnością przeważającą i drugorzędną, z jednej strony, oraz działalnością pomocniczą, z drugiej. Działalności przeważająca i drugorzędne są zazwyczaj wykonywane przy wsparciu pewnej liczby działalności pomocniczych, takich jak księgowość, magazynowanie, zaopatrzenie, promocja sprzedaży, naprawa i konserwacja itp. Tak więc, działalności pomocnicze to te, które są wykonywane wyłącznie po to by wesprzeć działalność przeważającą lub drugorzędną jednostki, poprzez dostarczanie wyrobów lub usług na potrzeby wyłącznie tej jednostki.

Działalność jest działalnością pomocniczą, jeżeli spełnia wszystkie następujące warunki:

• służy wyłącznie jednostce;
• nakłady na działalność pomocniczą stanowią koszt jednostki
• efekt końcowy (zazwyczaj usługi, rzadziej wyroby) nie stanowi części produktu finalnego jednostki i nie generuje nakładów brutto na środki trwałe.

Do działalności pomocniczej nie zalicza się np.:

• produkcji wyrobów i świadczenia usług stanowiących część nakładów, np. robót budowlanych wykonywanych na własny rachunek, które są odrębnie sklasyfikowane w budownictwie, jeżeli takie dane są dostępne; produkcji oprogramowania;
• wytwarzania produktów, sprzedawanych na rynku, nawet jeżeli część tej produkcji jest wykorzystywana na potrzeby przedsiębiorstwa w związku z prowadzoną przeważającą działalnością;
• produkcji wyrobów lub świadczenia usług, które następnie stają się integralną częścią produktu będącego efektem działalności przeważającej lub drugorzędnej (np. produkcja opakowań w celu pakowania wyrobów własnych wytwarzanych przez to przedsiębiorstwo);
• wytwarzania energii (przez elektrownię lub kotłownię), nawet jeżeli efekt produkcji jest w całości zużywany przez jednostki macierzyste;
• zakupu wyrobów przeznaczonych do dalszej sprzedaży w niezmienionym stanie (bez przetworzenia);
• działalności badawczo-rozwojowej, ponieważ tego rodzaju działalność nie wytwarza usług wykorzystywanych w trakcie bieżącej produkcji.

Podstawowe zasady klasyfikacji PKD

PKD nie wprowadza odrębnych grupowań ze względu na formę własności jednostki, rodzaj organizacji prawnej czy sposobu działania, ponieważ te kryteria nie są związane z charakterystyką samej działalności. Jednostki prowadzące ten sam rodzaj działalności są sklasyfikowane w tym samym grupowaniu PKD, niezależnie od tego, czy są one przedsiębiorstwem posiadającym osobowość prawną, własnością prywatną czy skarbu państwa, czy jednostka zagraniczna jest przedsiębiorstwem macierzystym, czy nie i czy przedsiębiorstwo macierzyste składa się z więcej niż jednego zakładu, czy nie. Zatem, nie istnieje ścisłe powiązanie pomiędzy PKD i Klasyfikacją Jednostek Instytucjonalnych w Systemie Rachunków Narodowych (SNA) lub Europejskim Systemie Rachunków Narodowych (ESA).

Podobnie jest w przypadku działalności wytwórczych (produkcyjnych). Są one opisane niezależnie od tego, czy praca jest wykonywana w sposób zautomatyzowany (maszynowo) czy ręcznie, czy jest ona wykonywana w zakładzie produkcyjnym czy w domu. Podobnie jest z rodzajem stosowanej technologii produkcji (współczesna czy tradycyjna) - nie jest to kryterium stosowane w PKD, mimo że rozróżnienie takie mogłoby być użyteczne.

Objaśnienia kodów PKD

PKD, na ogół, nie wprowadza rozróżnienia między działalnością rynkową i nierynkową. Jednakże, należy podkreślić, że rozróżnienie to nadal jest ważnym czynnikiem SNA/ESA. Podział działalności gospodarczych wg tego kryterium jest użyteczny wówczas, gdy dane dotyczące wartości dodanej zbierane są zarówno dla działalności rynkowych jak i nierynkowych. Usługi nierynkowe są najczęściej świadczone przez jednostki administracji publicznej i instytucje non-profit świadczące usługi gospodarstwom domowym w zakresie edukacji, zdrowia, opieki społecznej itp.

Jednostki powinny być klasyfikowane w grupowaniu, które najlepiej opisuje ich działalność uwzględniając środki produkcji. Określenie symbolu PKD dokonywane jest w oparciu o zasady budowy klasyfikacji, schemat klasyfikacji, wyjaśnienia, decyzje podejmowane przez komitet NACE (EUROSTAT), klucze powiązań oraz odniesienia do innych systemów klasyfikacyjnych takich, jak ISIC, CPA, HS, CN itp.

W przypadku, gdy jednostka wykonuje tylko jedną działalność gospodarczą, działalność podstawowa tej jednostki jest określana grupowaniem PKD, które opisuje tę działalność. Jeżeli jednostka wykonuje wiele działalności gospodarczych (inne niż działalność pomocnicza), działalność podstawowa jest określana na podstawie wskaźnika odnoszącego się do każdej działalności, np. wartości dodanej, produkcji brutto, wartości sprzedaży, wielkości zatrudnienia lub wynagrodzeń.