W okresie zachorowań na grypę czy wiosennych przeziębień rodzice zmuszeni są skorzystać ze zwolnienia lekarskiego. Kiedy rodzic może skorzystać ze zwolnienia lekarskiego na dziecko? Jaki jest limit opieki w 2023 roku i komu przysługuje? Czy ze zwolnienia może korzystać jednocześnie matka i ojciec dziecka? - wyjaśniamy.

Pracujący rodzice mają prawo do korzystania z zasiłku opiekuńczego, które przysługuje, wtedy kiedy pracownik czy osoba prowadząca działalność gospodarczą płacąca składki na ubezpieczenie chorobowe opiekuje się chorym dzieckiem.  Świadczenie to przysługuje, kiedy rodzic sprawuje  osobistą opiekę nad chorym dzieckiem albo dzieckiem zdrowym, ale pozbawionym czasowo opieki osoby lub instytucji, np. żłobka.  Limit wolnego zależy od wieku dziecka, a pula dni przysługuje na wszystkie dzieci i może być dzielona pomiędzy rodzicami. 

Do redakcji PIT.pl napisała czytelniczka, która pyta o to ile dni, może w roku opiekować się chorym dzieckiem. Pani Joanna aktualnie sprawuje opiekę nad chorą córką, która ma 6 lat. W domu ma jeszcze 8 i 15-letniego syna. Aktualne zwolnienie lekarskie zostało wystawione do 23 marca 2023 r. To już trzecie zwolnienie lekarskie w tym roku.

Zasiłek opiekuńczy został uregulowany w ustawie  z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. Dz.U.2021.0.1133). Zostały w niej uregulowane zasady przyznawania tego świadczenia. 

Kto może skorzystać z L4 na dziecko? 

Z opieki i zwolnienia na dziecko może skorzystać zarówno matka, jak i ojciec dziecka, ale nie mogą sprawować tej opieki jednocześnie. Do tego, żeby móc uzyskać świadczenie, w czasie opieki nad dzieckiem rodzic musi być objęty, ubezpieczeniem chorobowym. Tylko wtedy jego nieobecność w pracy będzie usprawiedliwiona, a za czas nieobecności będzie możliwość uzyskania zasiłku opiekuńczego.

Kiedy rodzic może otrzymać zasiłek opiekuńczy na chore dziecko?

Zasiłek opiekuńczy rodzic będzie mógł otrzymać po spełnieniu określonych warunków, do jego wypłaty:

1. rodzic musi  podlegać ubezpieczeniu chorobowemu;
2. w gospodarstwie domowym nie ma osoby, która mogłaby się zająć chorym dzieckiem

Wiek dziecka a prawo do zasiłku opiekuńczego

Czas, za jaki rodzic może otrzymać zasiłek opiekuńczy, zależy od wieku dziecka. Rodzic może skorzystać ze zwolnienia lekarskiego na chore dziecko, ale w określonym wymiarze. Długość pobytu na L4 na dziecko w roku zależy od wieku dziecka. Rodzice dzieci  do lat 14 mają prawo do 60 dni zwolnienia w ciągu roku kalendarzowego. Wymiar ten jest niezależny od liczby posiadanych dzieci. Rodzic jednego dziecka może być maksymalnie 60 dni w roku na zwolnieniu na dziecko i rodzicowi np. 4 dzieci przysługuje limit 60 dni opieki nad dzieckiem w roku. Limit ten jest wspólny dla obojga rodziców. Jeśli dziecko skończy 14 lat, wówczas rodzic może sprawować nad nim opiekę maksymalnie przez 14 dni w roku. Z kolei wymiar opieki na dzieci, które ukończyły 14 lat, są niepełnoletnie, ale posiadają orzeczenie o niepełnosprawności, wynosi 30 dni w roku kalendarzowym. 

Źródło: Shutterstock

Wysokość zasiłku opiekuńczego na chore dziecko

Zasiłek opiekuńczy wypłacany jest w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku i przysługuje od pierwszego dnia podlegania ubezpieczeniu chorobowemu – nie obowiązuje tu okres wyczekiwania tak jak w przypadku zasiłku chorobowego. Stąd pracownik, który dopiero zaczął prace może skorzystać ze zwolnienia lekarskiego na chore dziecko.

Zasiłek opiekuńczy dla rodziców, w tym samym czasie, kiedy to możliwe?

Co do zasady rodzice nie mogą korzystać z zasiłku opiekuńczego w tym samym czasie. Istnieje jednak wyjątek od tej reguły. Chodzi o sytuację, w której jedno z dzieci jest chore, a drugie przebywa w szpitalu i konieczne jest, aby jeden z opiekunów pozostał tam z nim. Z powodu braku możliwości zapewnienia opieki w dwóch lokalizacjach przez jednego z rodziców, zwolnienie na chore dziecko mogą otrzymać wtedy ojciec i matka.

Limit dni, z których rodzic może korzystać z L4 na dziecko

Maksymalny okres pobierania zasiłku opiekuńczego na dziecko chore do 14 lat wynosi 60 dni w roku. W sytuacji, kiedy np. rodzic opiekował się innym członkiem rodziny czy dzieckiem powyżej 14 lat limit ten jest pomniejszany o wykorzystane okresy opieki.

Wypłata zasiłku za czas L4 na dziecko — konieczny wniosek

Do wypłaty zasiłku opiekuńczego za czas opieki nad chorym dzieckiem niezbędny jest wniosek pracownika. Pracodawca będzie widział zwolnienie lekarskie swojego pracownika na koncie w PUE.  Jednak żeby został wypłacony zasiłek opiekuńczy, pracownik musi złożyć wniosek Z-15a, w którym wskaże:

okres, za jaki będzie ubiegał się o zasiłek;

1. dane dziecka, nad którym będzie sprawowana opieka;
2. oświadczenia:
3. czy są członkowie rodziny, którzy mogą sprawować opiekę nad dzieckiem;
4. czy wnioskodawca pracuje w systemie pracy zmianowej;
5. czy w razie opieki nad dzieckiem powyżej 14. roku życia wnioskodawca pozostaje z nim w jednym gospodarstwie;
6. czy wnioskodawca zmienił płatnika składek w ciągu roku;
7. dane drugiego rodzica lub małżonka, jeśli nie jest on rodzicem;
8. dane innego członka rodziny, który otrzymał zasiłek z tytułu opieki nad dzieckiem, na które ubiega się o świadczenie.

Wniosek Z-15a należy złożyć u swojego płatnika składek jak najszybciej. Osoby prowadzące działalność gospodarczą same wnioskują do ZUS o wypłatę zasiłku opiekuńczego za czas choroby dziecka. Trzeba pamiętać, że ZUS ani pracodawca nie wypłaci zasiłku opiekuńczego z urzędu. Niezbędny jest wniosek o wypłatę, wniosek można złożyć pracodawcy lub przez PUE ZUS elektronicznie. I tak:

Jeśli otrzymałeś pierwsze zaświadczenie e-ZLA – musisz wypełnić i przekazać pracodawcy lub ZUS:

• wniosek o zasiłek opiekuńczy na druku Z-15A – jeśli opiekujesz się dzieckiem, albo
• wniosek o zasiłek opiekuńczy na druku Z-15B – jeśli opiekujesz się innym niż dziecko chorym członkiem rodziny.

Druki Z-15A, Z-15B  i Z-3b  są dostępne w wersji „do wypełnienia i wydrukowania” na stronie www.zus.pl. Osoby posiadające profil na PUE ZUS mogą wypełnić powyższe druki i wysłać je elektronicznie do  ZUS, w ten sposób można przekazać  zaświadczenie płatnika składek na druku Z-3b  oraz – wniosek o zasiłek opiekuńczy Z-15A  i Z-15B  – Oświadczenie dla celów wypłaty zasiłku opiekuńczego ZUS Z-15.

L4 na dziecko a urlop wypoczynkowy pracownika

Zdarzają się sytuacje, w których rodzic przebywa na urlopie, a dziecko zachoruje. Choroba dziecka jednak nie powoduje przerwania urlopu. W tym przypadku rodzic nie może skorzystać z zasiłku opiekuńczego, będąc na urlopie, może zapewnić dziecku opiekę, a za czas urlopu przysługuje mu wynagrodzenie.

Płatnicy zasiłku opiekuńczego

Prawo do zasiłków ustalają oraz zasiłki te wypłacają:

- płatnicy składek na ubezpieczenie chorobowe, którzy zgłaszają do tego ubezpieczenia powyżej 20 ubezpieczonych — swoim ubezpieczonym w czasie trwania ubezpieczenia;

- oddziały ZUS – ubezpieczonym, których płatnicy składek zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego nie więcej niż 20 ubezpieczonych.

Oddziały ZUS ustalają i wypłacają zasiłki opiekuńcze m.in. ubezpieczonym prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą i osobom z nimi współpracującym, a także osobom uprawnionym do zasiłków za okres po ustaniu ubezpieczenia.

Zmiany w Kodeksie pracy a opieka nad chorym dzieckiem

Już niedługo w Kodeksie pracy pojawią się nowe urlopy, a wraz z nimi 5 dni bezpłatnego urlopu na opiekę nad chorym członkiem rodziny i dwa dni urlopu związanego z działaniem siły wyższej płatnego w 50 proc. Więcej o zmianach w artykule: Zmiany w Kodeksie pracy: Od kwietnia więcej wolnego dla pracowników - nawet do 35 dni w roku - PIT.pl

MacierzyństwoZUSChoroba, wypadek