Urlop rodzicielski przed zmianą

W celu lepszego uwidocznienia zakresu i rodzaju zmian wprowadzonych w przepisach Kodeksu pracy dotyczących urlopu rodzicielskiego, warto przypomnieć poprzednie zasady udzielania i wykorzystywania tego urlopu. W stanie prawnym obowiązującym do 25 kwietnia 2023 r. wymiar urlopu rodzicielskiego (dla rodziców biologicznych) wynosił:

• 32 tygodnie - w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
• 34 tygodnie - w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

Urlop rodzicielski był udzielany jednorazowo albo maksymalnie w 4 częściach, nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia. Co ważne, urlop rodzicielski (lub pierwsza jego część) musiał przypadać bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego. Również poszczególne części urlopu przypadały jedna po drugiej, z wyjątkiem tzw. luźnej części urlopu rodzicielskiego. Była to część w wymiarze do 16 tygodni, która mogła być udzielona w terminie późniejszym. Żadna z części urlopu rodzicielskiego nie mogła być krótsza niż 8 tygodni, z pewnymi wyjątkami.

Poprzednio obowiązujące przepisy rozróżniały dwa tryby składania wniosku o urlop rodzicielski, tj. tryb z góry i z dołu. Pierwszy tryb uregulowany był w art. 179¹ K.p. Zgodnie z nim pracownica, nie później niż 21 dni po porodzie, mogła złożyć pisemny wniosek o udzielenie jej, bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze. Tryb z dołu przewidywał natomiast złożenie wniosku o urlop rodzicielski co najmniej na 21 dni przed zakończeniem urlopu macierzyńskiego.

Urlop na nowych zasadach

Ostatnia nowelizacja Kodeksu pracy wprowadziła poważne modyfikacje przepisów dotyczących urlopu rodzicielskiego. Zlikwidowała tryb wnioskowania o ten urlop na podstawie art. 179¹ K.p. oraz wydłużyła wymiar urlopu. Obecnie wynosi on (dla rodziców biologicznych):

• 41 tygodni - w razie urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
• 43 tygodnie - w razie urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

Pracownicy - rodzice dziecka posiadającego zaświadczenie, o którym mowa w art. 4 ust. 3 ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin "Za życiem" (Dz. U. z 2020 r. poz. 1329 ze zm.), mają natomiast prawo do urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad tym dzieckiem w wymiarze do:

• 65 tygodni - w razie urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
• 67 tygodni - w razie urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

Nowym rozwiązaniem jest wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego dla każdego z rodziców (tzw. wyłączna część urlopu). Jeśli dany rodzic nie skorzysta z tej części urlopu, nie będzie ona mogła być przeniesiona na drugiego rodzica.

Uchylony został wymóg korzystania z urlopu rodzicielskiego lub przynajmniej z jego pierwszej części bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego. W ślad za tą zmianą usunięto przepis o tzw. luźnej części urlopu rodzicielskiego. Zmieniła się również liczba części urlopu rodzicielskiego (maksymalnie 5 a nie 4). Ponadto zrezygnowano z wyznaczenia minimalnej długości danej części.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1510 ze zm.)

autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa nr 35 (2014) z dnia 2023-05-02

Podstawowe, obniżone i podwyższone odsetki podatkowe w praktyce. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl