Zmiany dla pracodawców osób niepełnosprawnych w okresie pandemii

Globalna pandemia wirusa SARS-CoV-2 spowodowała ogromne zmiany dla społeczeństwa, w tym m.in. dla przedsiębiorców. Ten nowy stan powoduje konieczność zmiany wielu dotychczasowych uregulowań w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej. Nowe regulacje wprowadzono również dla pracodawców osób niepełnosprawnych. Ich celem z jednej strony jest udzielenie wsparcia finansowego dla przedsiębiorców, którzy znaleźli się w ciężkiej sytuacji, a z drugiej wprowadzenie ułatwień dla sprawniejszego funkcjonowania firm.

Kwoty dofinansowania

W kwestii dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych, jakie można uzyskać, z PFRON, ustawodawca w ramach tarczy antykryzysowej zdecydował się na podniesienie kwot dofinansowania. Wynoszą one:

• 1. 950 zł - na osoby ze znacznym stopnieniem niepełnosprawności (wcześniej 1.800 zł),
   
• 1.200 zł - na osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności (wcześniej 1.125 zł),
   
• 450 zł - na osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności (kwota bez zmian).

Kwoty, o których mowa powyżej, w odniesieniu do osób niepełnosprawnych, którym orzeczono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, całościowe zaburzenia rozwojowe lub epilepsję oraz niewidomych, zwiększone zostały o:

• 1.200 zł w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności (uprzednio 600 zł),
   
• 900 zł w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności (uprzednio 600 zł).

Dofinansowanie w podwyższonych kwotach obowiązuje od pomocy należnej za kwiecień 2020 r.

Definicja kosztów płacy

Zmianie uległa również definicja kosztów płacy. Zgodnie z nowym brzmieniem, za takie traktować należy wynagrodzenie brutto oraz finansowane przez pracodawcę obowiązkowe składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe naliczone od tego wynagrodzenia i obowiązkowe składki na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Solidarnościowy. Zmiana polega na tym, że do kategorii kosztów płacy włączono składki odprowadzane na Fundusz Solidarnościowy. Regulacja ta ma zastosowanie w odniesieniu do składników kosztów płacy za okresy począwszy od stycznia 2019 r. Kwota składki na Fundusz Solidarnościowy lub zwanego wcześniej Solidarnościowym Funduszem Wsparcia Osób Niepełnosprawnych, która nie została przez pracodawców uwzględniona w kwocie kosztów płacy wykazanej w informacjach INF-D-P, złożonych przed dniem wejścia w życie ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach... (Dz. U. z 2020 r. poz. 568 ze zm.) za okresy od stycznia 2019 r. lub została uwzględniona w kwocie kosztów płacy, ale nie została opłacona w całości lub została opłacona nieterminowo, nie stanowi podstawy do zwrotu kwoty przysługującego dofinansowania, ustalenia zerowego salda dofinansowania lub odmowy wypłaty dofinansowania.

Orzeczenia

Przepisy tarczy antykryzysowej uregulowały również kwestię ważności orzeczeń o niepełnosprawności. Z przyczyn związanych z przeciwdziałaniem COVID-19, orzeczenie o niepełnosprawności albo orzeczenie o stopniu niepełnosprawności wydane na czas określony na podstawie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, którego ważność:

• upłynęła w terminie do 90 dni przed dniem wejścia w życie tarczy antykryzysowej, pod warunkiem złożenia w tym terminie kolejnego wniosku o wydanie orzeczenia, zachowuje ważność do upływu 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, jednak nie dłużej niż do dnia wydania nowego orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności,
   
• upływa w terminie od dnia wejścia w życie tarczy antykryzysowej, zachowuje ważność do upływu 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, jednak nie dłużej niż do dnia wydania nowego orzeczenia o niepełnosprawności albo orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.

Poza tym, z przyczyn związanych z COVID-19, orzeczenie o:

• częściowej niezdolności do pracy,
   
• całkowitej niezdolności do pracy,
   
• całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji,
   
• niezdolności do samodzielnej egzystencji

wydane na czas określony na podstawie np. przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, którego ważność upływa w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii albo w okresie 30 dni następujących po ich odwołaniu, zachowuje ważność przez okres kolejnych 3 miesięcy od dnia upływu terminu jego ważności, w przypadku złożenia wniosku o ustalenie uprawnień do świadczenia na dalszy okres przed upływem terminu ważności tego orzeczenia.

Powyższe zasady znajdują zastosowanie w odniesieniu do orzeczeń, których termin ważności upłynął przed dniem wejścia w życie tarczy antykryzysowej, jeśli wniosek o ustalenie uprawnień do świadczenia na dalszy okres został złożony przed upływem terminu ważności tego orzeczenia i nowe orzeczenie nie zostało wydane przed dniem wejścia w życie tarczy antykryzysowej. Ponadto Rada Ministrów może w drodze rozporządzenia określać dłuższe okresy ważności orzeczeń niż wskazane, mając na względzie okres obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii oraz skutki nimi wywołane.

Regulacje te są niezwykle ważne dla pracodawców osób niepełnosprawnych pobierających dofinansowania do ich wynagrodzeń bądź też ustalających stan zatrudnienia w firmie w związku z obowiązkiem wnoszenia wpłat do Funduszu z tytułu wykazywania zbyt małego wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Jak czytamy w wyjaśnieniach PFRON zamieszczonych na stronie internetowej www.pfron.org.pl: "(...) Pracodawca osoby niepełnosprawnej, której orzeczenie traci ważność - w celu dalszego ubiegania się o dofinansowanie - powinien pozyskać od pracownika niezbędne informacje, w postaci dokumentu potwierdzającego - w wymaganych przypadkach - złożenie przez pracownika wniosku o wydanie orzeczenia (oraz zweryfikować czy wniosek został złożony w odpowiednim czasie), a także poinformować, że kolejne wydane orzeczenie powinno być dostarczone do pracodawcy jak najszybciej, aby nie wnioskował o wsparcie nienależnie (kolejne orzeczenie może zawierać inne rozstrzygnięcie)".

Trudna sytuacja

Dofinansowanie wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych przyznane pracodawcy wykonującemu działalność gospodarczą stanowi pomoc na zatrudnienie pracowników niepełnosprawnych w rozumieniu rozporządzenia Komisji nr 651/2014/UE z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym (...). Przepisy unijne jasno regulują, w jakiej sytuacji pracodawcy mogą skorzystać ze wsparcia, kiedy ono im nie przysługuje. Przed wybuchem pandemii dofinansowanie nie mogło zostać przyznane, jeżeli m.in. wnioskodawca znajdował się w trudnej sytuacji ekonomicznej według kryteriów określonych w przepisach prawa UE dotyczących udzielania pomocy publicznej.

Na mocy przepisów tarczy antykryzysowej za okresy od marca 2020 r., nie dłużej jednak niż za okres do upływu 6. miesiąca od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, pomoc publiczna w postaci dofinansowania wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych za okresy od marca do grudnia 2020 r. może być udzielana pracodawcom w trudnej sytuacji ekonomicznej jako pomoc publiczna, mająca na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce, o której mowa w Sekcji 3.1 Komunikatu Komisji - Tymczasowe ramy środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii COVID-19. Tym samym dofinansowanie Fundusz może przyznać i wypłacić:

• przedsiębiorcy, który na dzień 31 grudnia 2019 r. nie spełniał kryteriów przedsiębiorstwa znajdującego się w trudnej sytuacji w rozumieniu art. 2 pkt 18 rozporządzenia Komisji nr 651/2014/UE,
   
• nie później niż do 31 grudnia 2020 r.,
   
• jeżeli jej wartość nie przekracza, łącznie z inną pomocą udzielaną zgodnie z Sekcją 3.1 Komunikatu Komisji (...), kwoty 800.000 euro na przedsiębiorstwo.

Wykorzystanie ZFRON

Podmiot prowadzący zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych (ZFRON) ma możliwość, aby do 20% środków zgromadzonych na zakładowym funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych przeznaczyć na działania związane z:

• utrzymaniem zagrożonych likwidacją miejsc pracy osób niepełnosprawnych,
   
• wypłatą wynagrodzeń bądź udzieleniem pomocy bytowej dla osób niepełnosprawnych będących:

a) pracownikami,

b) wykonawcami pracy nakładczej,

c) innymi osobami niż wymienione w lit. a) i b), świadczącymi pracę na rzecz dysponenta ZFRON,

d) niepracującymi osobami niepełnosprawnymi będącymi byłymi pracownikami dysponenta ZFRON,

• poniesieniem innych wydatków, będących niezbędnymi do zapewnienia ciągłości zatrudnienia i rehabilitacji osób niepełnosprawnych, w tym do zapewnienia ciągłości działalności dysponenta ZFRON.

Aby móc dokonać przesunięcia środków zgromadzonych na zakładowym rachunku, jego dysponent zobowiązany jest wystąpić o zgodę do PFRON maksymalnie w terminie do ostatniego dnia 5. miesiąca od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

Na stronie internetowej Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych (www.niepelnosprawni.gov.pl) został opublikowany wniosek Wn-C-ZF. Zawiera on wszystkie niezbędne dane do obliczenia kwoty wydatków, w tym stanowiących pomoc, do oceny źródła jej finansowania, zasadności wydatków oraz wydania przez PFRON zgody (bez dodatkowego postępowania dowodowego).

Rekompensata dla prowadzących ZAZ-y

Organizator zakładu aktywności zawodowej może ubiegać się o rekompensatę wypłaconego wynagrodzenia pracownikom niepełnosprawnym, o których mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 426 ze zm.), pokrywanego ze środków pochodzących z działalności wytwórczej lub usługowej zakładu aktywności zawodowej, w części proporcjonalnej do występującej w danym miesiącu liczby dni zawieszenia działalności zakładu aktywności zawodowej lub zmniejszenia przychodu z tej działalności. Chodzi tu o wynagrodzenie osób niepełnosprawnych, w szczególności skierowanych do pracy przez powiatowe urzędy pracy, zaliczonych do:

• znacznego stopnia niepełnosprawności,
   
• umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, u których stwierdzono autyzm, upośledzenie umysłowe lub chorobę psychiczną, w tym osób, w stosunku do których rada programowa zajęła stanowisko uzasadniające podjęcie zatrudnienia i kontynuowanie rehabilitacji zawodowej w warunkach pracy chronionej.

Organizator ZAZ w celu uzyskania rekompensaty zobowiązany jest złożyć wniosek o rekompensatę do właściwego ze względu na siedzibę zakładu oddziału PFRON. We wniosku tym należy m.in.:

• wskazać miesiąc, za który ubiega się o rekompensatę,
   
• określić wysokość wynagrodzeń podlegających rekompensacie.

Poza tym należy dołączyć:

• dokumenty potwierdzające wypłatę i wysokość poniesionych kosztów płacy,
   
• zestawienie przychodu z działalności gospodarczej za IV kwartał roku poprzedniego,
   
• kopie umów, które nie mogły być wykonane w związku z przeciwdziałaniem COVID-19,
   
• uzasadnienie rekompensaty.

Komplet dokumentów należy złożyć nie później niż w terminie 30 dni od dnia wypłaty wynagrodzeń pracownikom objętym regulacjami, za okres przestoju w działalności ZAZ lub zmniejszenia przychodu z tej działalności w danym miesiącu w związku z COVID-19.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19... (Dz. U. poz. 374 ze zm.)

autor: Kinga Romas
Gazeta Podatkowa nr 46 (1712) z dnia 2020-06-08

Prawa i obowiązki kontrolowanego przedsiębiorcy. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl

Koronawirus w PolsceKodeks pracy