Rozpoczęto omawianie zmian w podatku dochodowym wynikających z projektu nowelizacji ustawy o pdof i ustawy o pdop. Temat będzie kontynuowany, ponieważ projekt przewiduje bardzo wiele zmian.
» Zmiany w podatku dochodowym w ramach uszczelniania systemu podatkowego (cz. I)
W GP nr 78 z br. rozpoczęliśmy omawianie zmian w podatku dochodowym wynikających z najnowszego projektu nowelizacji ustawy o pdof i ustawy o pdop. Zasygnalizowaliśmy planowane ograniczenia w zakresie sprzętu poleasingowego, ulgi mieszkaniowej oraz wstecznej korekty amortyzacji. Dzisiaj kontynuujemy temat, ale ponieważ zmian przewidzianych w projekcie jest bardzo dużo, poświęcimy im jeszcze jeden artykuł w jednym z najbliższych numerów GP.
Zatrudnienie w IP Box
Tzw. ulga IP Box (art. 30ca ustawy o pdof - Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.) z założenia jest skierowaną do innowacyjnych przedsiębiorców preferencją polegającą na opłacaniu podatku dochodowego według 5% stawki od dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej. Do tych praw zalicza się m.in. autorskie prawo do programu komputerowego, stąd duże zainteresowanie tematem informatyków i jej popularność w tej branży. W uzasadnieniu do projektu wskazano, że pomimo założeń korzystają z niej głównie podmioty ze znacznymi dochodami, mające nieliczne aktywa firmowe lub nieposiadające ich wcale, świadczące usługi wyłącznie na rzecz jednego lub kilku przedsiębiorców, z którymi nierzadko w przeszłości łączył ich stosunek pracy lub pokrewny. A to wypacza pierwotny cel ulgi. Świadomy tego resort finansów, w celu ukrócenia praktyki wykorzystywania ulgi jako narzędzia zmniejszania zobowiązań podatkowych bez istotnego wkładu w zwiększanie poziomu innowacyjności gospodarki, zaproponował w projekcie ustawy o zmianie ustawy o pdof, ustawy o pdop... (druk nr UD116 z wykazu RCL) wprowadzenie warunku minimalnego poziomu zatrudnienia dla podatników korzystających z IP Box. Fiskus chce, aby IP Box stanowił rozwiązanie dedykowane podatnikom, którzy zatrudniają na podstawie umowy o pracę co najmniej 3 osoby w przeliczeniu na pełne etaty, przez okres co najmniej 300 dni w roku podatkowym lub ponoszą w każdym miesiącu roku podatkowego koszty podatkowe z tytułu wypłaty wynagrodzeń na rzecz zatrudnionych na podstawie umowy innej niż umowa o pracę co najmniej 3 osób fizycznych. Kwota tych kosztów powinna stanowić co najmniej 3-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, jeżeli w związku z wypłatą tych wynagrodzeń są płatnikami podatku PIT albo płatnikami składek społecznych lub zdrowotnych. Kolejny warunek korzystania z IP Box stanowi, że zatrudniane przez podatnika osoby nie mogą być podmiotami powiązanymi z tym podatnikiem. Propozycja zmian w analizowanej preferencji dotyczy zarówno ustawy o pdof, jak i ustawy o pdop.
Projekt zakłada objęcie dochodów, których dotyczy ulga IP Box, również daniną solidarnościową (nowelizowany art. 30h ust. 2 pkt 4 ustawy o pdof), którą omówiono poniżej.
Danina solidarnościowa
Obecnie podstawę obliczenia daniny solidarnościowej stanowi nadwyżka ponad kwotę 1.000.000 zł sumy dochodów podlegających opodatkowaniu według skali podatkowej, 19% podatkiem od zysków kapitałowych, podatkiem liniowym oraz 19% podatkiem od dochodów zagranicznej spółki kontrolowanej. Wyznaczając podstawę opodatkowania, dochody te pomniejsza się o możliwe do odliczenia od tych dochodów i wskazane w art. 30h ustawy o pdof składki na ubezpieczenia społeczne oraz o kwoty wymienione w art. 30f ust. 5 tej ustawy.
Przez szereg lat fiskus twierdził, że ustalając dochód będący podstawą obliczenia daniny solidarnościowej, podatnik nie może uwzględnić straty z lat ubiegłych oraz innych przysługujących mu przy obliczaniu pdof odliczeń lub pomniejszeń. Odpuścił kwestię odliczania od niego strat dopiero wobec jednolitej linii orzeczniczej sądów administracyjnych.
Z uzasadnienia projektu wynika, iż zaproponowane w nim rozwiązania mają wprost wskazywać, że dochody stanowiące podstawę obliczenia daniny solidarnościowej podatnik zobowiązany do jej zapłaty ma prawo pomniejszyć o straty z lat ubiegłych - przy czym o stratę z danego źródła tylko dochody z tego samego źródła przychodów. Ponadto w uregulowaniach dotyczących daniny ma się znaleźć wyjaśnienie, że podatnik dochodów tych nie może pomniejszyć o inne przysługujące osobom fizycznym, przy opodatkowaniu podatkiem dochodowym, odliczenia lub pomniejszenia.
17% ryczałt dla podmiotów powiązanych
Z analiz Ministerstwa Finansów wynika, że w obowiązującym stanie prawnym, podatnicy opłacający ryczałt ewidencjonowany często korzystają z mechanizmu optymalizacyjnego, polegającego na świadczeniu usług na rzecz podmiotu powiązanego. W przykładzie przywołanym przez MF wspólnik sp. z o.o. świadczy na rzecz tej spółki usługi doradcze, a przychody z tego tytułu w jednoosobowej działalności gospodarczej opodatkowuje stawką ryczałtową 8,5%. Wówczas korzyść podatkowa jest podwójna: spółka wartość wypłaconych podatnikowi należności zalicza do kosztów podatkowych, a wspólnik płaci ryczałt od przychodów według stawki 8,5%, będącej najniższą stawką przewidzianą dla usług w ryczałcie ewidencjonowanym. Gdyby świadczenia te były wypłacane w postaci dywidendy, podatnik opodatkowałby je stawką 19%.
Również i temu schematowi optymalizacyjnemu resort finansów postanowił przeciwdziałać. W tym celu projekt zakłada opodatkowanie usług, które podatnik świadczy na rzecz podmiotu powiązanego, według stawki 17% (zmiana w art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - Dz. U. z 2025 r. poz. 843). Podmiotem powiązanym będzie przy tym podmiot w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 4 ustawy o pdof (spółki osobowej i kapitałowej, w której są wspólnikami, członkami zarządu itp.). Przy czym wielkość udziałów i praw, o których mowa w art. 23m ust. 2 pkt 1 lit. a)-c) ustawy o pdof, wynosi co najmniej 5%.
Datio in solutum
W tym zakresie zmiana dotyczy sprecyzowania skutków prawnopodatkowych wykonania świadczenia rzeczowego w zamian za przyrzeczone świadczenie pieniężne (datio in solutum). W celu rozstrzygnięcia wątpliwości interpretacyjnych, proponowane jest jednoznaczne wskazanie, iż przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o pdof, które ma na celu uregulowanie w całości lub w części zobowiązania, w tym z tytułu zaciągniętej pożyczki (kredytu), jest wysokość zobowiązania uregulowanego w następstwie takiego odpłatnego zbycia (nowy art. 19 ust. 2a ustawy o pdof).
autor: Agata Cieśla
Gazeta Podatkowa nr 79 (2267) z dnia 2025-10-02
Przeciwdziałanie zatorom płatniczym w praktyce. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl
KontrolaOdliczenia w PITPrzedsiębiorcaKsięgowośćRyczałtHome 5