Urlop na żądanie - kiedy pracownik może z niego skorzystać

Ewelina Czechowicz

Zgodnie z obowiązującymi przepisami pracodawca ma obowiązek udzielenia urlopu na żądanie pracownika w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Czy można odmówić tego urlopu? Czym różni się urlop na żądanie od urlopu związanego z siłą wyższą – wyjaśniamy

Zgodnie z art. 167(2)  Kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany udzielić na żądanie pracownika i w terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku kalendarzowym. Pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu. Od kwietnia pracownicy mogą też korzystać z nowych dni wolnych. 

Od 26 kwietnia 2023 r. dwa nowe urlopy w Kodeksie pracy. W jakiej formie złożyć wniosek? - PIT.pl

Kto może skorzystać z urlopu na żądanie?

W myśl obowiązujących przepisów 4 dni urlopu na żądanie przysługują każdemu pracownikowi niezależnie od wymiaru i systemu czasu pracy. Trzeba pamiętać, że łączny wymiar urlopu na żądanie wykorzystanego przez pracownika nie może przekroczyć w roku kalendarzowym 4 dni, niezależnie od liczby pracodawców, z którymi pracownik pozostaje w danym roku w kolejnych stosunkach pracy.

Zaległy urlop za 2022 r., należy wykorzystać do 30 września 2023 r. - PIT.pl

Urlop na żądanie – 4 dni na raz czy pojedynczo?

Pracownik może wybrać, czy chce urlop na żądanie wykorzystać jednorazowo, czy podzielić na części. Może skorzystać z 4 dni ciągiem, pojedynczo albo w częściach.

Urlop na żądanie - kiedy pracownik może z niego skorzystać

Źródło: Shutterstock

Termin wykorzystania urlopu na żądanie 

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, to pracownik decyduje kiedy skorzysta z urlopu na żądanie. 4 dni urlopu na żądanie nie są objęte planem urlopów, ani procedurą ustalania terminu urlopu przez pracodawcę po porozumieniu z pracownikiem. Pracownik musi pamiętać jedynie o zgłoszeniu zamiaru skorzystania z urlopu na żądanie  najpóźniej w dniu rozpoczęcia tego urlopu. Urlop na żądanie się nie kumuluje, nie przechodzi na kolejny rok.

Czas pracy, dni wolne oraz święta w 2024 roku - PIT.pl

Zgoda pracodawcy na urlop na żądanie

Pracodawca musi udzielić zgody na urlop na żądanie. Ma możliwość odmowy tylko w wyjątkowych sytuacjach. Jak wynika z orzecznictwa, w wyroku z dnia 28 października 2009 r., II PK 123/09, LEX nr 551056 Sąd Najwyższy orzekł, iż obowiązek udzielenia urlopu "na żądanie" nie jest bezwzględny, a pracodawca może odmówić żądaniu pracownika ze względu na szczególne okoliczności, które powodują, że jego zasługujący na ochronę wyjątkowy interes wymaga obecności pracownika w pracy.

Wynika z tego, że pracownik nie może rozpocząć urlopu na żądanie, dopóki pracodawca nie wyrazi na to zgody, czyli nie udzieli mu takiego urlopu. Jak wskazuje Sąd Najwyższy  (wyrok z dnia 16 września 2008 r., II PK 26/08) rozpoczęcie urlopu "na żądanie" przed udzieleniem go przez pracodawcę może być uznane za nieusprawiedliwioną nieobecność w pracy, będącą ciężkim naruszeniem podstawowych obowiązków pracowniczych w rozumieniu art. 52 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy.

Urlop na żądanie a wynagrodzenie 

Urlop na żądanie jest częścią urlopu wypoczynkowego. Urlop na żądanie jest płatny w 100%. 

Urlop na żądanie a zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej

W ramach nowelizacji Kodeksu pracy wdrażającej unijną dyrektywę work-life balance w Kodeksie pracy znalazł się dodatkowy urlop dający pracownikowi możliwość  zwolnienia się od pracy, w wymiarze 2 dni albo 16 godzin, z powodu działania siły wyższej, w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika. Urlop ten nie jest równoznaczny z urlopem na żądanie. Za czas tego zwolnienia pracownikowi przysługuje 50% wynagrodzenia. Urlop z powodu siły wyższej można też wykorzystać w trakcie dnia pracy, może się np. zdarzyć, że w ciągu dnia okaże się, że zachorował ktoś bliskich, albo natychmiast pracownik musi wrócić do domu. W przypadku urlopu na żądanie pracownik może skorzystać przed rozpoczęciem pracy. Urlop z powodu siły wyższej nie wlicza się do dni urlopu na żądanie.

 

Kodeks pracyUrlop