Ulgi i świadczenia dla Ukraińców oraz Polaków przyjmujących uchodźców. Pakiet zmian w prawie

W Sejmie uchwalono przepisy, które mają uprościć legalizacje pobytu osób z Ukrainy. Rząd pracuje również nad pakietem świadczeń i ulg dla uchodźców. Świadczenia mają również otrzymać osoby, które decydują się na przyjęcie obywateli Ukrainy. Kiedy będzie można otrzymać pierwsze świadczenia i na jakich zasadach? Wyjaśniamy.

Prezydent podpisał ustawę o pomocy dla obywateli Ukrainy [treść ustawy]

Zgodnie z projektem specustawy, którą w poniedziałek przyjął rząd i którą przyjął Sejm, uciekający przed wojną w Ukrainie będą mogli w łatwiejszy sposób zalegalizować swój pobyt w Polsce. Uchodźcy będą również objęci pakietem świadczeń, otrzymają możliwość ubiegania się o 500+ oraz inne świadczenia socjalne. Dodatkowo ustawa ma pozwolić na korzystanie z ochrony zdrowia i naukę, a tym, którzy przyjmują ich pod swój dach, rządzący chcą wypłacać rekompensaty i przyznać ulgi oraz preferencje podatkowe. 

Szeroki zakres pomocy z ustawy dla obywateli Ukrainy - PIT.pl

Rząd obiecuje 1200 zł rekomepenasty dla przyjmujących Uchodźców

Uchwalone przepisy  pozwolą na wypłatę wsparcia finansowego dla osób, które przyjęły do swoich domów i mieszkań obywateli Ukrainy. Jak zapowiedział premier, ma być ono wypłacane przez okres dwóch miesięcy w wysokości 40 zł dziennie (ok. 1200 zł miesięcznie), jednak aktualnie sam projekt nie mówi nic o stawkach. W jego zapisie nie padają żadne kwoty, wskazano jedynie, że:

„Każdemu podmiotowi, w szczególności osobie fizycznej prowadzącej gospodarstwo domowe, który zapewni zakwaterowanie i wyżywienie obywatelom Ukrainy, może być przyznane świadczenie pieniężne z tego tytułu na postawie umowy zawartej z gminą nie dłużej niż na okres 60 dni. Okres wypłaty świadczenia może być przedłużony w szczególnie uzasadnionych przypadkach."

Źródło: KPRM.gov.pl

Przepisy ustawy wskazują, że Rada Ministrów w drodze rozporządzenia określi maksymalną wysokość świadczenia pieniężnego oraz warunki jego przyznania i przedłużenia jego wypłaty. Przepisy mają uwzględniać:

•  liczbę obywateli Ukrainy napływających do Polski;
• sytuację ludności cywilnej;
• perspektywy zakończenia działań wojennych w Ukrainie;
•  względy humanitarne;
• aktualną sytuację budżetu państwa i stan finansów publicznych.

Preferencje podatkowe dla pomagających uchodźcom

Poza ustawą resort finansów pracuje nad preferencjami podatkowymi dla osób, które udzielają pomocy uchodźcom uciekającym z Ukrainy z powodu wojny. Jak wskazał wiceminister finansów Artur Soboń w czasie sejmowej debaty: "W pakiecie, jaki przygotowujemy, jako rząd i nad którym będziemy pracować, są zwolnienia podatkowe dla osób fizycznych i ukosztowienie pomocy dla firm. (…) Polacy, którzy pomagają, otrzymają podatkową pomoc od rządu".

1 proc. z PIT dla uciekających z wojny w Ukrainie, te pieniądze do potrzebujących nie trafią szybko - PIT.pl

Dodatkowo obywatele Ukrainy mają zostać zwolnieni w Polsce z obowiązku zapłaty podatku od otrzymanych darowizn. Zwolnieniu ma podlegać dowolna forma pomocy - od osób prywatnych, firm, organizacji poza rządowych, nie będzie ono także ograniczone kwotowo. Preferencja podatkowa w tej sprawie będzie obowiązywać od 24 lutego do 30 czerwca 2022 r. Przybywający z Ukrainy będą również zwolnieni z podatku dochodowego (PIT) od świadczeń uzyskiwanych od osób fizycznych i firm (do końca 2022 roku). Ponadto planuje się także wprowadzenie rozwiązań, które mają ułatwić udzielanie pomocy przez polskie firmy i osoby fizyczne. Świadczenia dla osób przyjmujących uchodźców pod swój dach będą wolne od podatku, z kolei płatnicy PIT i CIT będą także mogli wpisać pomoc Ukraińcom w koszty uzyskania przychodu.

Źródło: KPRM.gov.pl

Zerowa stawka VAT

Na podstawie Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 3 marca 2022 r. została wrowadzona zerowa stawka VAT na pomoc na rzecz ofiar wojny w Ukrainie. Przepisy rozporządzenia mają obowiązywać do 30 czerwca 2022 r. 

Zgodnie z treścią rozporządzenia, obniżoną stawką VAT zostały objęte świadczenia realizowane na rzecz:

• Agencji Rezerw Strategicznych
• podmiotów leczniczych
• jednostek samorządu terytorialnego
• Stawka VAT "0" będzie stosowana do:
  

   

  1. przekazania darowizn jeśli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
  2. nieodpłatnego  świadczenia usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika

Żeby skorzystać obniżonej stawki VAT podatnik musi  zawrzeć umowę z jednym z wyżej wymienionych podmiotów. 

MF: Pomoc na rzecz ofiar konfliktu w Ukrainie bez VAT - PIT.pl

Preferencje podatkowe mają dać możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków na wytworzenie lub nabycie rzeczy i praw będących przedmiotem darowizny (od 24 lutego do 31 grudnia 2022 r.) „na cele związane z przeciwdziałaniem skutkom działań wojennych na terytorium Ukrainy”.

Warunkiem ma być przekazanie tych rzeczy lub praw na rzecz konkretnych podmiotów:

•            organizacjom pożytku publicznego (w tym równoważnym organizacjom ukraińskim)

•            jednostkom samorządu terytorialnego,

•            Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych,

•            podmiotom wykonującym działalność leczniczą oraz z zakresu ratownictwa medycznego na terytorium Polski lub Ukrainy.

Oznacza to, że w przypadku pomocy „indywidualnej” (np. pracownikom ukraińskim polskiej firmy, albo innej firmie ukraińskiej) będzie problem z zaliczeniem takich darowizn do kosztów. Do kosztów uzyskania przychodów będzie można także zaliczyć koszty nieodpłatnych świadczeń dokonywanych na rzecz wyżej wymienionych grup podmiotów.

Pakiet świadczeń dla uchodźców z Ukrainy

Uchwalone przepisy zakładają wprowadzenie pakietu świadczeń dla osób uciekających przed wojną w Ukrainie. Proponuje się, aby zyskali oni prawo do:

1.  świadczeń rodzinnych, (przy ustalaniu dochodu rodziny w przeliczeniu na osobę nie będzie uwzględniany członek rodziny, który, zgodnie z oświadczeniem osoby ubiegającej się o te świadczenia, nie przebywa na terytorium RP),
2. świadczenia wychowawczego,
3. świadczenia "Dobry start",
4. Rodzinnego Kapitału Opiekuńczego
5. dofinansowania obniżenia opłaty rodzica za pobyt w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna.

Jak wskazano w uzasadnieniu projektu, w celu zapewnienia wsparcia materialnego rodzinom ukraińskim oraz osobom będącym obywatelami Ukrainy, którzy wjechali na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bezpośrednio z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi. Dlatego też zdecydowano się na przyznanie wsparcia z zakresu świadczeń rodzinnych, świadczenia wychowawczego, rodzinnego kapitału opiekuńczego świadczenia dobry start oraz dofinansowania obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna. Zgodnie z projektowanymi przepisami powyższe świadczenia przysługiwać będą po spełnieniu odpowiednich warunków i kryteriów określonych w ustawach i przepisach wykonawczych regulujących te świadczenia. 

Jednorazowe wsparcie pieniężne, paczka żywnościowa lub posiłki

W uchwalonych przepisach proponuje się  udzielenie wsparcia w postaci jednorazowego świadczenia pieniężnego, przeznaczonego na utrzymanie, w szczególności na pokrycie wydatków na żywność, odzież, obuwie, środki higieny osobistej oraz opłaty mieszkaniowe, w wysokości 300 zł na osobę.  Wniosek o wypłatę jednorazowego świadczenia pieniężnego będzie składany na piśmie w gminie właściwej ze względu na miejsce pobytu obywatela Ukrainy. Przyznanie świadczenia nie będzie wymagało decyzji.  Ponadto projekt przepisów nad którymi trwają prace  wprowadza możliwość udzielania pomocy żywnościowej w formie paczek żywnościowych lub posiłków w ramach  Programu Operacyjnego Pomoc Żywnościowa 2014–2020 współfinasowanego z Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym tym obywatelom Ukrainy, których pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zostanie uznany za legalny. W projekcie ustawy zaproponowano również prawo do pomocy psychologicznej.Pomoc ma być zapewniona przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta gminy właściwej ze względu na miejsce pobytu obywatela Ukrainy. Zapewnienie pomocy psychologicznej będzie należało do zadań własnych gminy i może być dofinansowane z budżetu państwa.

Masz problem z zapłatą składek ZUS przez konflikt w Ukrainie? ZUS pomoże - PIT.pl

500+ dla uchodźców z Ukrainy

Obecnie obowiązujące przepisy pozwalają na to, aby obywatel Ukrainy, który na stałe zamieszkuje w Polsce, mógł korzystać ze świadczenia 500+. Do wniosku obywatel Ukrainy powinien dołączyć dokument potwierdzający legalność pobytu w Polsce i dostęp do rynku pracy. Świadczenie wychowawcze rodzic może otrzymać na każde dziecko do ukończenia przez nie 18 lat, jeśli dziecko mieszka z nim wspólnie oraz pozostaje na jego utrzymaniu.

Jak wskazuje ZUS, obywatele Ukrainy – rodzice bądź opiekunowie, którzy wraz z dziećmi przekroczyli granicę Polski i przebywają na jej terenie w związku z konfliktem zbrojnym, obecnie nie posiadają karty pobytu z adnotacją „dostęp do rynku pracy”. Dlatego składanie wniosków o świadczenie wychowawcze przez te osoby będzie możliwe dopiero po wprowadzeniu odpowiednich przepisów prawa.

Numer PESEL

W myśl przyjętych przepisów uciekający przed wojną obywatele Ukrainy będą mogli po potwierdzeniu tożsamości otrzymać numer PESEL. Osob,y które zalegalizują swój pobyt w Polsce, będą mogły podjąć pracę, uzyskać dostęp do opieki zdrowotnej oraz edukacji.

Zatrudnienie. Ułatwienia dla pracodawców

Nowe przepisy mają umożliwić swobodny dostęp do polskiego rynku pracy obywatelom Ukrainy, których pobyt został uznany za legalny. Aby z niego skorzystać, podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi będzie zobowiązany w terminie 7 dni od dnia podjęcia pracy przez cudzoziemca powiadomić o tym za pośrednictwem systemu teleinformatycznego – praca.gov.pl, właściwy urząd pracy. Niewypełnienie tych warunków będzie oznaczać brak możliwości wykonywania pracy bez zezwolenia na pracę.

To z jednej strony będzie ułatwieniem w podjęciu pracy przez migrantów wojennych, z drugiej - zapewni narzędzia do monitorowania sytuacji na lokalnych rynkach pracy. Dodatkowo obywatele Ukrainy przybyli po wybuchu wojny będą mogli zarejestrować się jako osoby bezrobotne lub poszukujące pracy.

Kiedy zaczną obowiązywać nowe przepisy?

Ustawa wejdzie w życie z dniem ogłoszenia z mocą od dnia 24 lutego 2022 r., tj. od dnia, w którym został zaobserwowany przez władze polskie masowy napływ cudzoziemców bezpośrednio z terytorium Ukrainy. Wyjątkiem będą przepisy dotyczące zmian w Prawie konsularnym które wejdą w życie – co do zasady – w dniu następującym po dniu ogłoszenia, oraz w ustawie z dnia 27 stycznia 2022 r. o dokumentach paszportowych, które wejdą w życie z dniem 27 marca 2022 r. 

Pomoc UkrainaPodatki 2022Odliczenie VATOdliczenia w PITFormy zatrudnieniaHOT