Ulgi i odliczenia, czyli jak udokumentować preferencje wykazywane w rocznym PIT

Jak wynika ze statystyk Ministerstwa Finansów, corocznie zeznania podatkowe PIT składa ponad 22 miliony podatników pdof. Znaczna ich część jest beneficjentami preferencji podatkowych w formie odliczeń od dochodu (przychodu) lub podatku bądź też zwolnienia przedmiotowego z pdof. Skorzystanie z większości z nich uwarunkowane jest dysponowaniem określonymi dokumentami, o posiadanie których warto zadbać jeszcze przed zakończeniem roku.

Uprawnienia do ulgi na dzieci

Tzw. ulga na dzieci, będąc odliczeniem od podatku obliczonego według skali podatkowej, od wielu lat prowadzi w rankingu popularności odliczeń stosowanych w rocznych PIT-ach. Uprawnionym do niej jest podatnik spełniający warunki określone w art. 27f ustawy o pdof (Dz. U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.). W celu skorzystania z niej w załączniku PIT/O podaje liczbę dzieci i ich numery PESEL, a w przypadku braku PESEL - imię, nazwisko oraz datę urodzenia dziecka. Natomiast na wezwanie fiskusa zobowiązany jest przedłożyć oświadczenie oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w tym w szczególności: odpis aktu urodzenia, zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka, odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą, zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły.

Preferencja dla niepełnosprawnych

Na drugim miejscu, jeśli chodzi o popularność, znajduje się ulga rehabilitacyjna. Na sposób dokumentowania objętych nią wydatków (art. 26 ust. 7a ustawy o pdof) zasadniczo wpływ ma ich rodzaj. W jej ramach odliczane są przy tym zarówno wydatki ponoszone przez niepełnosprawnych podatników, jak i te dokonywane w związku z niepełnosprawnością członków ich rodzin pozostających na ich utrzymaniu. Potwierdzeniem ich poniesienia mogą być różne dokumenty, w tym np. rachunek, faktura lub dowód wpłaty. Udowadniać poniesienia wydatków nie trzeba natomiast w odniesieniu do:

• opłacania przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa (art. 26 ust. 7a pkt 7 ustawy o pdof),
• utrzymania psa asystującego, o którym mowa w ustawie o rehabilitacji zawodowej... (art. 26 ust. 7a pkt 8 ustawy o pdof),
• używania samochodu osobowego stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci niepełnosprawne, które nie ukończyły 16. roku życia (art. 26 ust. 7a pkt 14 ustawy o pdof).

Tu jednak na żądanie organów podatkowych podatnik odliczający wymienione wydatki zobowiązany jest do przedłożenia dowodów pozwalających na ustalenie jego prawa do stosowania tej preferencji. W szczególności zobowiązany jest wskazać z imienia i nazwiska osoby, które opłacono w związku z pełnieniem przez nie funkcji przewodnika, a także okazać certyfikat potwierdzający status psa asystującego.

Darowizny limitowane

Nieco mniej niż omówione powyżej, ale nadal często stosowanymi w rocznych zeznaniach odliczeniami, są tzw. darowizny limitowane. Obniżają one w PIT podstawę opodatkowania podatnika podatkiem według skali podatkowej lub ryczałtem ewidencjonowanym, o ile zostały przekazane na cele wymienione w art. 26 ust. 1 pkt 9 lit. a)-e) ustawy o pdof. Ze wskazanych pod lit. d) darowizn na cele kształcenia zawodowego mogą skorzystać także tzw. liniowcy.

Dokonanie krajowej darowizny pieniężnej może poświadczać dowód wpłaty na rachunek płatniczy obdarowanego lub jego rachunek w banku inny niż rachunek płatniczy. Potwierdzenie darowizny niepieniężnej stanowi z kolei dokument, z którego wynika jej wartość oraz dane identyfikujące darczyńcę, a także oświadczenie obdarowanego o jej przyjęciu. Natomiast w przypadku przekazania przez podatnika darowizny organizacjom zagranicznym, powinien on posiadać oświadczenie, że na dzień jej przekazania taka organizacja była równoważną wskazanym w art. 3 ust. 2 i ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2025 r. poz. 1338), realizującą cele społecznie użyteczne i prowadzącą działalność pożytku publicznego.

Ulga termomodernizacyjna

Odliczeniem, którego popularność od kilku lat systematycznie wzrasta, jest ulga termomodernizacyjna (art. 26h ustawy o pdof). Jej beneficjentami są osoby uzyskujące dochody opodatkowane według skali podatkowej, podatkiem liniowym oraz ryczałtem ewidencjonowanym.

Dokumentami potwierdzającymi wysokość wydatków rozliczanych w omawianej uldze są faktury wystawione przez czynnego podatnika VAT. Zasadniczo jako ich odbiorca w fakturze powinien zostać wskazany podatnik dokonujący inwestycji. Jednak w odniesieniu do małżonków fiskus przyjmuje, że jeżeli wydatek jest poniesiony z ich majątku wspólnego i dotyczy modernizacji wspólnej nieruchomości, to dla nabycia prawa do ulgi termomodernizacyjnej nie ma znaczenia, na kogo została wystawiona faktura. Taki wydatek może odliczyć jeden z małżonków albo oboje po 50%.

Korzystanie z internetu

Tzw. ulga internetowa, choć ograniczona czasowo, pojawia się w rocznych PIT na równi z termomodernizacyjną. W ramach tej preferencji podatnik ma prawo w kolejnych dwóch latach podatkowych od dochodu opodatkowanego według skali podatkowej odliczyć ponoszone przez siebie w roku podatkowym, którego zeznanie dotyczy, wydatki za użytkowanie sieci internet (art. 26 ust. 6h ustawy o pdof).

Dokument potwierdzający poniesienie wydatku rozliczanego w ramach tej ulgi powinien zawierać w szczególności: dane identyfikujące kupującego (odbiorcę usługi) i sprzedającego usługę, rodzaj zakupionej usługi oraz kwotę zapłaty.

Ulga dla rodzin 4+

W celu potwierdzenia uprawnienia do korzystania z tzw. ulgi dla rodzin 4+, wynikającej z art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy o pdof, podatnik w terminie określonym dla złożenia PIT - jeżeli nie składa zeznania rocznego z racji osiągnięcia wyłącznie dochodów/przychodów objętych tym zwolnieniem z pdof - zobowiązany jest przedłożyć informację, według ustalonego wzoru, na formularzu PIT-DZ, zawierającą dane o liczbie dzieci i ich numery PESEL, a w przypadku braku PESEL - imiona, nazwiska oraz daty urodzenia dzieci (art. 21 ust. 46 ustawy o pdof). Podatnik, który składa roczne zeznanie podatkowe: PIT-28, PIT-36, PIT-36L lub PIT-37 i w nim realizuje prawo do zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 153 ustawy o pdof, jest jednak z tego obowiązku zwolniony. W dołączanym do tego zeznania załączniku PIT/O podaje on bowiem informację o liczbie dzieci i ich numerach PESEL, a w przypadku braku tych numerów - o imionach, nazwiskach oraz datach urodzenia dzieci (art. 21 ust. 48 ustawy o pdof). W każdym z przywołanych PIT w części dotyczącej przychodów bądź dochodów objętych ulgą jest pouczenie, że w przypadku korzystania z niej należy do zeznania dołączyć PIT/O z wypełnioną częścią E zawierającą dane co najmniej czworga dzieci uprawniających do ulgi dla rodzin 4+.

Ponadto na żądanie organów podatkowych podatnik jest obowiązany przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do zwolnienia, identyczne z wymaganymi w odniesieniu do podatników korzystających z ulgi na dzieci (art. 21 ust. 47 ustawy o pdof).

Gazeta Podatkowa nr 91 (2279) z dnia 2025-11-13

Zwolnienia od podatku - problematyczne zagadnienia. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl

Podatek PITOdliczenia w PITPIT-36PIT-37Rozliczenie roczneHome 4