Naczelny Sąd Administracyjny wydał przełomowe orzeczenie, które może znacząco wpłynąć na praktykę rozliczania wydatków z tytułu wypadków przy pracy. W wyroku z 18 marca 2025 r. (sygn. akt II FSK 806/22) NSA uznał, że zadośćuczynienie wypłacone pracownikowi na mocy ugody może zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodu przez pracodawcę.
Sprawa dotyczyła spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w której doszło do wypadku przy pracy. W jego wyniku firma zawarła z poszkodowanym pracownikiem ugodę pozasądową i zobowiązała się do wypłaty zadośćuczynienia w wysokości 330 tysięcy złotych. Spółka chciała zaliczyć ten wydatek do kosztów podatkowych, uznając, że jest on związany z prowadzoną działalnością gospodarczą i wynika z ryzyka zawodowego.
Organy podatkowe zakwestionowały to stanowisko, uznając, że tego rodzaju świadczenie ma charakter osobisty i nie służy uzyskaniu przychodów. Sprawa trafiła ostatecznie do NSA.
NSA po stronie przedsiębiorcy/h2>
Naczelny Sąd Administracyjny stanął po stronie przedsiębiorcy, wskazując, że wypłata zadośćuczynienia była bezpośrednio związana z prowadzoną działalnością gospodarczą i stanowiła skutek normalnego ryzyka, jakie towarzyszy prowadzeniu zakładu pracy. Sąd podkreślił, że:
„Skoro wypadek miał miejsce podczas wykonywania obowiązków służbowych, a ugoda była wynikiem dążenia do uniknięcia dalszych kosztów sądowych i reputacyjnych, to wydatki poniesione z tego tytułu mają związek z przychodem, choćby pośredni”.
Źródło: Shutterstock
NSA zaakcentował, że zadośćuczynienie nie jest karą ani sankcją, lecz działaniem naprawczym wynikającym z odpowiedzialności pracodawcy. Taki wydatek nie mieści się w katalogu kosztów wyłączonych z podatkowego rozliczenia (np. grzywien czy kar umownych).
Znaczenie wyroku
To orzeczenie może mieć istotne konsekwencje praktyczne:
- Dla przedsiębiorców: daje podstawę do zaliczania wypłacanych zadośćuczynień do kosztów podatkowych, jeśli są one wynikiem wypadków przy pracy i mieszczą się w ramach ryzyka zawodowego.
- Dla doradców podatkowych: wyznacza nowy kierunek interpretacyjny, który pozwala inaczej spojrzeć na relację między odpowiedzialnością cywilną pracodawcy a jego prawem do optymalizacji kosztów.
- Dla organów podatkowych: może oznaczać konieczność zmiany podejścia przy ocenie podobnych przypadków w przyszłości.
Wyrok NSA z 18 marca 2025 r. (II FSK 806/22) to wyraźny sygnał, że realia prowadzenia działalności gospodarczej – również te nieprzewidziane i trudne – powinny być uwzględniane przy ocenie kosztów podatkowych. Pracodawca, który ponosi odpowiedzialność za swoich pracowników, ma prawo uznać związane z tym wydatki za element kosztów uzyskania przychodu – oczywiście przy spełnieniu odpowiednich warunków.
Pracodawcy – w szczególności prowadzący działalność opartą na zasadzie ryzyka – mogą, po spełnieniu przesłanek ustawowych, rozważać zaliczenie zadośćuczynień wypłacanych pracownikom do kosztów uzyskania przychodów.
Należy jednak pamiętać, że:
- wydatek musi być odpowiednio udokumentowany,
- musi istnieć związek z działalnością gospodarczą,
- ugoda nie może zawierać elementów „karalności” lub przyznania winy naruszających przepisy BHP w sposób rażący.
Wyrok NSA z 18 marca 2025 r. (II FSK 806/22)