
Od kiedy Państwowa Inspekcja Pracy będzie wydawała decyzje administracyjne o przekształceniu nieprawidłowo zawartych umów cywilnoprawnych w umowy o pracę? Opublikowany projekt nowelizacji ustawy o PIP przewiduje także kontrole zdalne i podwojenie kar finansowych dla pracodawców.
Rok od szumnych zapowiedzi nadania Państwowej Inspekcji Pracy nowych uprawnień, dzięki którym będzie zmieniała z urzędu B2B i umowy śmieciowe na umowę o pracę, pojawił się w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów projekt nowelizacji ustawy o PIP. Jakie zawarto w nim szczegóły?
Źródło: FORUM
19 sierpnia br. Agnieszka Dziemianowicz-Bąk Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zamieściła w wykazie prac legislacyjnych założenia do projektu ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy oraz niektórych innych ustaw (UD283), który ma być procedowany w IV kwartale 2025 roku.
Projekt ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy oraz niektórych innych ustaw
Wzmocnienie PIP jednym z kamieni milowych w KPO
Celem tej zmiany przepisów jest wzmocnienia Państwowej Inspekcji Pracy w celu bardziej efektywnego i skutecznego egzekwowania przestrzegania przepisów prawa pracy, co ma doprowadzić do poprawy sytuacji osób wykonujących pracę zarobkową. Jak czytamy w opisie: „Wprowadzenie rozwiązań przewidzianych w ww. projekcie ustawy stanowi realizację kamieni milowych A71G „Wejście w życie reformy Państwowej Inspekcji Pracy i reformy Kodeksu pracy” oraz A72G „Działania na rzecz budowania zdolności Państwowej Inspekcji Pracy w ramach reformy A.4.7 „Ograniczenie segmentacji rynku pracy”, zawartej w Krajowym Planie Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO).”
Zdecydowanie wyższe grzywny i administracyjna zmiana śmieciówki na umowę o pracę
Zgodnie z kamieniem milowym A71G wzmocnienie PIP miałoby nastąpić przez:
- uprawnienie PIP do wydawania decyzji administracyjnych o przekształceniu nieprawidłowo zawartych umów cywilnoprawnych w umowy o pracę;
- umożliwienie wymiany danych pomiędzy PIP, Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, zwanym dalej „ZUS”, i Krajową Administracją Skarbową, zwaną dalej „KAS” na potrzeby kontroli;
- wprowadzenie możliwości przeprowadzania przez PIP zdalnych kontroli;
- wprowadzenie obowiązku sporządzania przez PIP rocznych i wieloletnich planów działań dla kontroli celowych na podstawie analizy ryzyka;
- co najmniej dwukrotne zwiększenie maksymalnej wysokości grzywny, jaką PIP może nałożyć w postępowaniu mandatowym.
Obecnie inspektorzy PIP niewiele mogą?
W aktualnym stanie prawnym w przypadku stwierdzenia, że stosunek prawny łączący osobę wykonującą pracę z podmiotem powierzającym pracę nie ma charakteru cywilnoprawnego, lecz w istocie jest stosunkiem pracy, organ PIP może skierować wystąpienie lub wydać polecenie w sprawie zmiany podstawy prawnej świadczenia pracy, może wnieść do sądu pracy powództwo o ustalenie, że strony łączyła umowa o pracę, a także uruchomić procedurę wykroczeniową, gdyż czyn taki stanowi wykroczenie określone w art. 281 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy.
Możliwe do zastosowania przez PIP środki prawne nie są efektywne na tyle, by można było w sposób skuteczny przeciwdziałać naruszeniom przepisów prawa pracy, jakich dopuszczają się podmioty zatrudniające w zakresie doboru formy zatrudnienia.
Podczas kontroli organy PIP nie dysponują w szczególności wystarczającymi danymi i informacjami, którymi dysponują ZUS i KAS, możliwością przeprowadzania kontroli zdalnych i wykorzystywania podczas kontroli urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie czynności kontrolnych na odległość, czy elektroniczną postacią dokumentów z kontroli.
Nowelizacja ustawy ma wydatnie wzmoćnić Państwową Inspekcję Pracy
W celu wzmocnienia PIP w projekcie ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy oraz niektórych innych ustaw projektuje się następujące zmiany:
- wprowadzenie skuteczniejszego mechanizmu przeciwdziałania nieuprawnionemu zastępowaniu umów o pracę umowami cywilnoprawnymi, w postaci przyznania PIP kompetencji do stwierdzania istnienia stosunku pracy, w sytuacji kiedy zawarto umowę cywilnoprawną w warunkach, w których zgodnie z art. 22 § 1 Kodeksu pracy powinna być zawarta umowa o pracę. Kompetencja do wydawania decyzji dotyczących stwierdzania istnienia stosunku pracy w takiej sytuacji zostanie przekazana okręgowym inspektorom pracy. Od decyzji będzie przysługiwało odwołanie do sądu pracy w trybie dodawanego w Kodeksie postępowania cywilnego postępowania odrębnego w sprawach odwołań od decyzji okręgowych inspektorów pracy. Decyzje w tych sprawach będą podlegały natychmiastowemu wykonaniu w zakresie skutków, jakie przepisy prawa pracy wiążą z nawiązaniem stosunku pracy. W zakresie pozostałych skutków (podatkowych, z zakresu ubezpieczeń społecznych) decyzje będą podlegały wstrzymaniu do dnia upływu terminu na wniesienie odwołania, a w przypadku wniesienia odwołania do dnia przekazania odwołania do sądu pracy;
- wymianę informacji i danych między ZUS, PIP i KAS na potrzeby kontroli i analizy ryzyka;
- usprawnienie kontroli PIP poprzez wprowadzenie kontroli zdalnych i wykorzystania urządzeń technicznych umożliwiających przeprowadzenie czynności kontrolnych na odległość, wprowadzenie postaci elektronicznej dokumentacji sporządzanej podczas kontroli, w szczególności protokołów kontroli;
- sporządzanie przez Głównego Inspektora Pracy rocznych i wieloletnich programów kontroli opartych na analizie ryzyka;
- rozwiązania w zakresie wysokości kar grzywny za wykroczenia przeciwko prawom pracownika mające na celu zapewnienie skuteczniejszej ochrony pracowników i mające pełnić funkcję odstraszającą dla pracodawców nieprzestrzegających przepisów prawa pracy.
Zmiana przepisów od 2026 roku?
Najprawdopodobniej uprawnienia PIP zostałyby rozszerzone z 1 stycznia 2026 roku.
KontrolaUmowa o pracęUmowa zlecenieFormy zatrudnieniaPrzedsiębiorcaPrawo pracyKodeks pracyHome 2