Wybrane zmiany dotyczące ubezpieczeń i składek ZUS
Gazeta PodatkowaZ dniem 18 września 2021 r. weszła w życie (z pewnymi wyjątkami) ustawa z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1621). Wprowadziła ona szereg zmian mających na celu m.in. uporządkowanie systemu ubezpieczeń społecznych, które w rezultacie mają usprawnić rozliczenia z płatnikami składek. Część z nich obowiązuje od dnia wejścia w życie ustawy nowelizującej, natomiast pozostałe zaczną obowiązywać w innych terminach. W ujęciu tabelarycznym przedstawiamy niektóre z nich.
| Data wejścia w życie | Zmiana i podstawa prawna | Skutek wprowadzonej zmiany | ||||||||||||||
| 18 września 2021 r. | Możliwość przystąpienia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego przez osobę współpracującą z przedsiębiorcą korzystającym z ulgi na start (art. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych - Dz. U. z 2021 r. poz. 423 ze zm.). | Możliwość korzystania ze świadczeń z ubezpieczenia chorobowego przez osobę współpracującą z przedsiębiorcą korzystającym z ulgi na start. | ||||||||||||||
| Traktowanie dokumentów rozliczeniowych tworzonych w procesie klonowania jako dokumentów sporządzonych przez płatnika składek (art. 47 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). | Zmiana porządkowa, mająca na celu zmniejszenie liczby spraw spornych dotyczących wysokości deklarowanej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne m.in. przez przedsiębiorców. | |||||||||||||||
Wyodrębnienie okresów podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w zależności od formy prowadzonej działalności, tj. w przypadku:
| Zmiana potwierdzająca dotychczasową praktykę stosowania w tym zakresie art. 13 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. | |||||||||||||||
| Brak sukcesji wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe w przypadku przekształceń, łączenia się lub podziału płatników składek (art. 27 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych - Dz. U. z 2019 r. poz. 1205 ze zm.). | Zmiana porządkowa, potwierdzająca stosowaną interpretację przepisów, mająca na celu wyeliminowanie spraw spornych w tym zakresie. | |||||||||||||||
| Podwyższenie kwoty odsetek za zwłokę od nieterminowo opłaconych składek, której płatnik nie musi opłacać do ZUS - do wysokości 1% minimalnego wynagrodzenia (art. 23 ust. 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). | Od wpłat dokonanych po 17 września 2021 r., płatnik nie powinien naliczać i opłacać odsetek za zwłokę, jeżeli ich wysokość nie przekracza 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę pracowników (obecnie 28 zł, a od 1 stycznia 2022 r. - 30,10 zł). | |||||||||||||||
| Brak obowiązku naliczania i opłacania odsetek za zwłokę, jeśli składki nie zostały opłacone albo zostały opłacone po terminie z przyczyn leżących po stronie ZUS (art. 23 ust. 1b-1f ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). | Płatnik nie musi naliczać odsetek za zwłokę:
| |||||||||||||||
| Jeżeli ogłoszenie upadłości nastąpiło przed rozpoczęciem biegu terminu przedawnienia należności z tytułu składek, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia następującego po dniu uprawomocnienia się postanowienia o zakończeniu lub umorzeniu postępowania upadłościowego (art. 24 ust. 5ca ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). | Optymalizacja okresu dochodzenia należności. Zmiana dotyczy przypadków, w których należności powstały już w toku postępowania upadłościowego, tj. należności, dla których nie rozpoczął się bieg terminu przedawnienia. | |||||||||||||||
| Możliwość zawieszenia biegu terminu przedawnienia w przypadku wydania przez ZUS decyzji o obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, podstawie wymiaru składek lub obowiązku ich płacenia (art. 24 ust. 5f ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). | W takim przypadku bieg terminu przedawnienia zawiesza się od dnia wszczęcia postępowania w celu wydania decyzji do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna. | |||||||||||||||
| Wprowadzenie nowej przesłanki zawieszenia biegu terminu przedawnienia - od dnia objęcia restrukturyzacją należności z tytułu składek, o których mowa w art. 160 ustawy - Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. z 2021 r. poz. 1588), do dnia zapłaty ostatniej raty w przypadku rozłożenia na raty, lub do dnia zapłaty w przypadku odroczenia terminu płatności (art. 24 ust. 5g ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). | Optymalizacja okresu dochodzenia należności. | |||||||||||||||
| Obowiązek informowania płatnika przez ZUS o kwocie nienależnie opłaconych składek, która może mu być zwrócona, jeżeli jej wysokość przekroczy 10-krotność kwoty kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym (od 13 października 2021 r. - 160 zł). Wprowadzenie jednolitej bezgotówkowej formy zwrotu nadpłaty - na rachunek bankowy (art. 24 ust. 6b, 6d, 6f ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). | Ułatwienie i zracjonalizowanie rozliczeń pomiędzy płatnikami a organem rentowym. | |||||||||||||||
| Wprowadzenie możliwości (ale nie obowiązku) stwierdzenia przez ZUS całkowitej nieściągalności i w konsekwencji umorzenia należności z tytułu składek w przypadku ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Jeżeli sąd umorzy zobowiązania upadłego, będzie to dotyczyć zarówno składek finansowanych przez płatnika, jak i ubezpieczonego, który nie jest płatnikiem składek (art. 28 ust. 3 pkt 4c i art. 30 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). | Samo ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie oznacza, że ZUS umorzy zobowiązania upadłego (np. zadłużenie z tytułu nieopłaconych składek osoby, która w przeszłości prowadziła działalność gospodarczą). Zmienione przepisy to umożliwiają. Przed podjęciem decyzji ZUS uwzględni możliwość zaspokojenia swoich roszczeń z majątku dłużnika lub z przyszłych wpłat. | |||||||||||||||
Wprowadzenie możliwości umorzenia przez ZUS należności z tytułu składek w części finansowanej przez płatnika, jeżeli:
| Możliwość umorzenia przez ZUS z mocy prawa niewielkich należności, które pozostają na koncie po wyrejestrowaniu płatnika składek lub śmierci dłużnika. | |||||||||||||||
| Możliwość sporządzania przez ZUS dokumentów rozliczeniowych za płatników, którzy są zwolnieni z obowiązku ich składania oraz zrównanie mocy takich dokumentów z dokumentami złożonymi przez płatnika składek (art. 47 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). | Uproszczenie procedury dochodzenia przez ZUS nieopłaconych w terminie składek. | |||||||||||||||
| 1 stycznia 2022 r. | Uchylenie zasady, zgodnie z którą nieterminowe opłacenie składek powoduje ustanie dobrowolnych ubezpieczeń emerytalno-rentowych i dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Brak możliwości objęcia tymi ubezpieczeniami na podstawie tzw. wniosku dorozumianego. Wprowadzenie obowiązku opłacania składek na dobrowolne ubezpieczenia emerytalno-rentowe lub dobrowolne ubezpieczenie chorobowe w okresie podlegania tym ubezpieczeniom (art. 14 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). | Uproszczenie zasad podlegania dobrowolnym ubezpieczeniom emerytalno-rentowym i dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu (zwłaszcza w przypadku przedsiębiorców i osób z nimi współpracujących). Możliwość ubiegania się np. o świadczenia z ubezpieczenia chorobowego również w przypadku opłacenia dobrowolnej składki chorobowej po terminie. Możliwość składania do 30 czerwca 2022 r. wniosków o zgodę na opłacanie dobrowolnej składki po terminie za okres sprzed 1 stycznia 2022 r. Możliwość przymusowego dochodzenia przez ZUS należności z tytułu składek na dobrowolne ubezpieczenia za okres objęcia tymi ubezpieczeniami. | ||||||||||||||
| Rozszerzenie katalogu sposobów odzyskiwania należności z tytułu składek o świadczenia z ubezpieczeń społecznych wypłacanych przez ZUS, np. emerytury, renty czy zasiłku (art. 24 ust. 2 i 5b ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). | Zminimalizowanie kosztów dochodzenia roszczeń poprzez ograniczenie kosztownej egzekucji sądowej i administracyjnej, zwiększającej zadłużenie dłużnika. | |||||||||||||||
| Ograniczenie do 5 lat, licząc od dnia wymagalności składki, możliwości składania przez płatnika korekty dokumentów rozliczeniowych, a po upływie tego terminu zmiana na koncie ubezpieczonego możliwa wyłącznie na skutek wyroku sądu lub prawomocnej decyzji. Od 1 stycznia 2024 r. brak możliwości korygowania dokumentów rozliczeniowych za okres do grudnia 2021 r. (art. 47d ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). | Zmniejszenie i ograniczenie liczby dokumentów błędnych składanych do ZUS. Po upływie wyznaczonych terminów ZUS zapisze podstawy wymiaru składek i kwoty składek wyłącznie na kontach ubezpieczonych i tylko na podstawie prawomocnej decyzji lub prawomocnego wyroku sądu. | |||||||||||||||
| 1 kwietnia 2022 r. | Przesyłanie płatnikom zawiadomienia o wyliczonej stopie procentowej składki wyłącznie w postaci elektronicznej na profilu informacyjnym PUE począwszy od roku składkowego 1.04.2022-31.03.2023 (art. 32 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych). | Usprawnienie i przyspieszenie procesu zawiadamiania płatników o wyliczonej im stopie procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe. Ograniczenie kosztów ZUS poprzez wyeliminowanie papieru i korzystanie z usług operatora pocztowego. | ||||||||||||||
autor: Dorota Wyderska
Gazeta Podatkowa nr 85 (1856) z dnia 2021-10-25
Potrącenia z wynagrodzenia pracownika i zleceniobiorcy. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl
Dodaj komentarz