Wykup samochodu z leasingu operacyjnego to odrębna czynność od samego leasingu. Generalnie po zakończeniu umowy leasingu podatnicy dokonują wykupu przedmiotowego samochodu, przeznaczając go na potrzeby firmowe albo na prywatne. W zależności od tego, jaką podatnik podejmie decyzję, czynność wykupu rodzi odmienne skutki w podatku VAT. Także sposób wykupu samochodu wpływa na rozliczenie VAT przy jego późniejszej sprzedaży.

Wykup na cele firmowe

W sytuacji gdy podatnik zdecyduje, że wykup samochodu nastąpi na cele firmowe, tj. samochód ten będzie wykorzystywany do wykonywania czynności opodatkowanych, będzie miał prawo do odliczenia VAT z faktury dokumentującej ten wykup. Przy czym wysokość odliczenia uzależniona jest od tego, czy samochód będzie wykorzystywany do tzw. celów mieszanych (firmowych i prywatnych) czy wyłącznie do celów firmowych. W pierwszym przypadku będzie przysługiwało prawo do odliczenia 50% kwoty VAT z faktury wykupu. Natomiast w drugim będzie przysługiwało 100% odliczenie VAT, jednak po spełnieniu określonych warunków, m.in. gdy podatnik będzie prowadził ewidencję przebiegu pojazdu potwierdzającą wykorzystywanie go wyłącznie do celów firmowych oraz złoży VAT-26.

Źródło: shutterstock

Późniejsza sprzedaż takiego samochodu (od którego przysługiwało prawo do odliczenia VAT) będzie podlegała opodatkowaniu 23% VAT. Sprzedając ten samochód w tzw. okresie korekty, podatnik będzie uprawniony do odzyskania nieodliczonego VAT od jego wykupu na podstawie art. 90b ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem korekta VAT odliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu samochodu dotyczy przypadku, gdy:

1) odliczono VAT w pełnej wysokości, w związku z przeznaczeniem samochodu wyłącznie do działalności gospodarczej, a następnie w okresie 60 miesięcy od nabycia zmieni się jego przeznaczenie i będzie wykorzystywany również do celów innych niż działalność gospodarcza,

2) odliczono tylko 50% VAT, a następnie w okresie 60 miesięcy od nabycia dokonano sprzedaży opodatkowanej tego pojazdu lub przeznaczono ten pojazd do użytku wyłącznie w działalności gospodarczej (przykład 1).

Zatem, jeżeli podatnik sprzeda samochód w okresie korekty, to ma prawo zwiększyć kwotę VAT naliczonego w odpowiedniej proporcji do pozostałego okresu korekty. Przy czym pojazdy samochodowe, których wartość początkowa nie przekracza 15.000 zł, podlegają korekcie 12-miesięcznej.

Okres korekty należy liczyć począwszy od miesiąca, w którym nastąpi wykup samochodu z leasingu. Zaś pozostały do końca okres korekty liczy się począwszy od miesiąca, w którym dokonano sprzedaży samochodu.

Korekty tej należy dokonać w deklaracji VAT za okres rozliczeniowy, w którym nastąpiła zmiana, w kwocie proporcjonalnej do pozostałego okresu korekty.

Trzeba pamiętać, że systemowi korekt, o których mowa w art. 90b ustawy o VAT, podlegają tylko wydatki z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia pojazdu. Natomiast leasing operacyjny jest umową, na podstawie której leasingobiorca nabywa jedynie prawo do korzystania z przedmiotu leasingu, a formą wynagrodzenia za tę usługę jest czynsz. Na gruncie przepisów o VAT leasing operacyjny jest usługą. Zatem wydatki związane z używaniem pojazdu na podstawie umowy leasingu (operacyjnego) lub innej umowy o podobnym charakterze nie podlegają korekcie. Odliczenie tych wydatków odbywa się bowiem na bieżąco.

Wykup samochodu na cele prywatne

Natomiast w przypadku gdy wykup samochodu nastąpi do celów prywatnych, to podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia VAT z faktury dokumentującej wykup samochodu. Późniejsza sprzedaż tego samochodu nie wywoła żadnych skutków w podatku VAT. Sprzedający nie występuje tu bowiem w roli podatnika VAT, gdyż transakcji dotyczącej przedmiotowego samochodu stanowiącego jego majątek prywatny będzie dokonywał jako osoba prywatna. W związku z tym sprzedaż samochodu nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT.

Darowizna samochodu wykupionego z leasingu

W praktyce zdarza się, że podatnik, który wykupił samochód z leasingu i odliczył 50% lub 100% VAT z faktury dokumentującej jego wykup, po pewnym czasie chce go przekazać w darowiźnie np. członkowi rodziny. W takim przypadku należy wziąć pod uwagę art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem przez opodatkowaną dostawę towarów rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

1) przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste, m.in. podatnika lub jego pracowników,

2) wszelkie inne darowizny

- jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do odliczenia VAT z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

W związku z tym opodatkowaniu VAT podlega generalnie każde nieodpłatne przekazanie towarów należących do przedsiębiorstwa, z którym wiąże się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, o ile podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tych towarów lub ich części składowych. Jeżeli natomiast podatnik nie miał prawa do tego odliczenia, to nieodpłatne przekazanie tych towarów pozostaje poza zakresem opodatkowania VAT, bez względu na cel, na który zostały one przekazane.

W sytuacji nieodpłatnego przekazania przez podatnika VAT w formie darowizny samochodu osobowego, przy wykupie którego przysługiwało prawo do odliczenia VAT (50% lub 100%), czynność ta podlega opodatkowaniu 23% stawką VAT. Także w tym przypadku, dokonując nieodpłatnej dostawy tego samochodu, która podlega opodatkowaniu VAT w tzw. okresie korekty, podatnik będzie uprawniony do odzyskania nieodliczonego VAT od jego wykupu na podstawie art. 90b ustawy o VAT (przykład 2).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.)

autor: Aleksandra Węgielska
Gazeta Podatkowa nr 47 (1922) z dnia 2022-06-13

Umowa o pracę czy cywilnoprawna? Praktyczne wskazówki. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl

Auto firmoweVATFaktura