Urlop wychowawczy nie jest obecnie chętnie wybieraną formą sprawowania opieki nad dzieckiem przez pracowników. Coraz częściej rodzice wnioskują o obniżenie czasu pracy, aby godzić obowiązki rodzicielskie z pracą. Poniżej piszemy o plusach tego rozwiązania. Wskazujemy elementy wniosku o obniżenie czasu pracy. Wskazujemy termin na złożenie wniosku. Co lepiej wybrać, urlop wychowawczy czy obniżenie czasu pracy?

» Dodatkowy zasiłek opiekuńczy do 26 lipca 2020 i co dalej

Jak napisać wniosek o obniżenie wymiaru godzin pracy? Kiedy w przypadku obniżonego etatu przysługuje ochrona przez zwolnieniem, przeczytasz poniżej.

Źródło: shutterstock.com

Urlop wychowawczy: ile trwa?

Urlop wychowawczy pozwala rodzicom spędzić z dzieckiem 3 lata (36 miesięcy), pod warunkiem, że podzielą się tym urlopem – nie może być tak, że tylko jedno z nich będzie zajmować się dzieckiem przez cały ten okres. Dziecko musi spędzić z drugim z opiekunów przynajmniej jeden miesiąc z 36 przysługujących rodzicom w ramach urlopu wychowawczego.

» Kiedy można skorzystać z urlopu bezpłatnego?

Urlop wychowawczy dla obojga rodziców

Ważną zmianą wprowadzoną w urlopach wychowawczych jest to, że mama i tata mogą jednocześnie korzystać z całego urlopu wychowawczego. Zmienia to oczywiście czas jego trwania dla każdego z nich: jeżeli opiekujemy się dzieckiem w tym samym czasie, urlop trwa 18 miesięcy.

» Do kiedy można wnioskować o wypłatę zaległego zasiłku opiekuńczego?

Kiedy należy złożyć wniosek o urlop wychowawczy

Wniosek o urlop wychowawczy należy złożyć u pracodawcy nie później niż 21 dni przed planowaną datą rozpoczęcia urlopu. Pracodawca musi uwzględnić złożony wniosek. Cofnąć wniosek o urlop wychowawczy można do 7 dni przed rozpoczęciem urlopu wychowawczego, składając u pracodawcy pisemny wniosek o wycofanie wcześniejszego podania.

Praca w trakcie urlopu wychowawczego

Przepisy prawa pracy pozwalają na pracę w czasie urlopu wychowawczego i to nie tylko u pracodawcy u którego pracownik korzysta z urlopu wychowawczego. Warunkiem jaki należy spełnić jest sprawowanie opieki nad dzieckiem. W czasie urlopu wychowawczego można również się uczyć.  

Urlop wychowawczy to czas kiedy pracownikowi nie przysługuje wynagrodzenie. Nie każdy może sobie na tą formę pozwolić. Co jest alternatywą?

Obniżenie etatu zamiast urlopu wychowawczego

Pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może – zamiast korzystania z tego urlopu – złożyć pracodawcy wniosek o obniżenie jego wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym mógłby korzystać z urlopu wychowawczego na podstawie  art. 1867 § 1 Kodeksu pracy). Pracodawca jest zobowiązany uwzględnić wniosek pracownika w tym zakresie. Obniżenie wymiaru czasu pracy pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego nie wymaga w tym przypadku formalnej zmiany umowy o pracę. Nie ma zatem konieczności sporządzania aneksu do umowy w tym zakresie. Nie mają tu zastosowania ogólne zasady dotyczące dokonywania zmian warunków umowy o pracę. Jest to bowiem przewidziana przez ustawodawcę pewnego rodzaju szczególna forma okresowej zmiany warunków umowy, której wystarczającym elementem jest wniosek pracownika. Zgoda pracodawcy jest już jedynie przymusową formalnością.

Obniżenie wymiaru czasu pracy pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego powoduje proporcjonalne obniżenie (do wymiaru etatu) jego wynagrodzenia za pracę. Ustawodawca nie przewidział bowiem w tej sytuacji prawa pracownika do wynagrodzenia za czas niewykonywania pracy.

Wniosek o obniżenie etatu

Treść wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy w okresie, w którym pracownik mógłby korzystać z urlopu wychowawczego, a także inne dokumenty, które należy do niego dołączyć, ustawodawca określił w rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków (Dz. U. z 2015 r. poz. 2243). Jak stanowi § 24 ust. 1 powołanego rozporządzenia, wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego w okresie, w którym mógłby korzystać z takiego urlopu, zawiera:

1. imię i nazwisko pracownika,
2. imię i nazwisko dziecka, na które mógłby być udzielony urlop wychowawczy,
3. wskazanie okresu, przez który pracownik zamierza wykonywać pracę w obniżonym wymiarze czasu pracy,
4. wskazanie wymiaru czasu pracy, w którym pracownik zamierza wykonywać pracę.

Do tego wniosku należy dołączyć następujące dokumenty:

1. skrócony odpis aktu urodzenia dziecka (dzieci) lub zagraniczny akt urodzenia dziecka (dzieci) albo kopie tych dokumentów oraz
2. oświadczenie o okresie, w którym pracownik dotychczas korzystał z wykonywania pracy w obniżonym wymiarze w okresie, w którym mógłby korzystać z urlopu wychowawczego.

Jak wynika z powołanych przepisów, oprócz stosownych dokumentów, pracownik do wniosku o obniżenie etatu jest także obowiązany dołączyć oświadczenie, w którym wskazuje okres dotychczasowego korzystania z obniżenia wymiaru czasu pracy.

Wniosek o obniżenie czasu pracy

Wniosek składa się na 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy.

Ochrona stosunku pracy

Kodeks pracy chroni zatrudnienie pracowników korzystających z uprawnień rodzicielskich. Dotyczy to także osób uprawnionych do urlopu wychowawczego, które złożyły wniosek o obniżenie wymiaru czasu pracy. Ich zwolnienie jest dopuszczalne tylko w wyjątkowych sytuacjach. Od dnia złożenia wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy, nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy, pracownik podlega ochronie przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy w tym czasie jest dopuszczalne tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Art. 1868 § 1 k.p. pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę od dnia złożenia przez pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy do dnia powrotu do nieobniżonego etatu – nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy.

Przerwa na karmienie piersią

Na podstawie art. 187 kodeksu pracy, pracownica, która karmi dziecko piersią ma prawo do 2 przerw w pracy po 30 minut, wliczanych do czasu pracy. Natomiast pracownica karmiąca więcej niż jedno dziecko ma prawo do 2 przerw w pracy po 45 minut każda. Przerwy na karmienie mogą być udzielane pracownicy łącznie na jej wniosek.

Jeżeli pracownica pracuje krócej niż 4 godziny dziennie, przerwy na karmienie w ogóle jej nie przysługują. W przypadku gdy pracownica pracuje co najmniej 4 godziny dziennie, ale nie więcej niż 6 godzin, przysługuje jej tylko jedna przerwa na karmienie. Kiedy pracownica pracuje więcej niż 6 godzin na dobę, ma prawo do dwóch przerw na karmienie.

W prowadzonej ewidencji czasu pracy nie wykazuje się przerw związanych z karmieniem dziecka piersią. Są to przerwy wliczane do czasu pracy, a zatem traktowane na równi z czasem pracy.

Np. kiedy pracownica karmiąca piersią obniży etat do 7/8  będzie wykonywać pracę po 6 godzin dziennie i korzystać z 1-godzinnej przerwy na karmienie dziecka, wówczas  w ewidencji czasu pracy należy jej zaewidencjonować 7-godzinny czas pracy.

Sama przerwa na karmienie nie obniża etatu oraz wynagrodzenia, również nie powoduje ochrony stosunku pracy na rok od wniosku o obniżenie etatu.

Macierzyństwo