Rodzinny Kapitał Opiekuńczy to jeden z filarów Polskiego Ładu. To 12 tys. zł na drugie i kolejne dziecko do wykorzystania od ukończenia 12. do 36. miesiąca życia dziecka. Kto będzie mógł otrzymać świadczenie? Gdzie złożymy wniosek? Ministerstwo Rodziny odpowiada na najczęściej zadawane pytania.

» Rodzinny kapitał opiekuńczy. Dla kogo, w jakiej wysokości i na jakich zasadach? [projekt]

Co to jest rodzinny kapitał opiekuńczy i kto będzie do niego uprawniony?

Rodzinny kapitał opiekuńczy to nowy rodzaj świadczenia kierowanego do rodzin z dziećmi na utrzymaniu, a jego celem jest przede wszystkim częściowe pokrycie wydatków związanych z opieką nad drugim i kolejnym dzieckiem w wieku od ukończenia 12. do ukończenia 36. miesiąca życia. Do świadczenia będą uprawnieni rodzice (matka lub ojciec), a także osoby, które przyjęły dziecko na wychowanie i wystąpiły do sądu opiekuńczego z wnioskiem o przysposobienie dziecka.

Źródło: shutterstock

W jakiej wysokości będzie wypłacany rodzinny kapitał opiekuńczy?

Rodzinny kapitał opiekuńczy będzie przysługiwać na każde drugie i kolejne dziecko w rodzinie w wieku od  ukończenia 12. do ukończenia 36. miesiąca życia  w łącznej,  maksymalnej wysokości 12 tysięcy złotych na dziecko. Rodzinny kapitał opiekuńczy będzie co do zasady wypłacany przez 24 miesiące w kwocie 500 zł miesięcznie na dziecko.  Natomiast rodzice będą mogli wybrać czy chcą otrzymywać po 500 zł miesięcznie przez 24 miesiące, czy 1000 zł miesięcznie, ale przez 12 miesięcy.

Czy rodzinny kapitał opiekuńczy będzie przysługiwać rodzicowi na drugie dziecko w sytuacji, kiedy jego pierwsze dziecko jest już pełnoletnie?

Np. matka dziecka będzie wnioskować o przyznanie rodzinnego kapitału opiekuńczego na swoje drugie dziecko, które ukończy 12. miesiąc życia w marcu przyszłego roku, natomiast jej pierwsze dziecko jest już pełnoletnie i ma 20 lat.

Tak. Rodzinny kapitał opiekuńczy będzie w takiej sytuacji przysługiwać rodzicowi, bez względu na wiek dziecka pierwszego. Ustawowa definicja pierwszego dziecka oznacza bowiem najstarsze dziecko w rodzinie bez względu na jego wiek; w przypadku dzieci urodzonych tego samego dnia, miesiąca i roku, będących najstarszymi dziećmi w rodzinie, pierwsze dziecko oznacza jedno z tych dzieci wskazane przez matkę albo ojca.

Jaki urząd/organ będzie się zajmował rozpatrywaniem wniosków i przyznawaniem rodzinnego kapitału opiekuńczego?

Przyjmowaniem wniosków o rodzinny kapitał opiekuńczy, ich rozpatrywaniem oraz wypłatą tego świadczenia będzie zajmował się Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Zakłada się, że ustawa o rodzinnym kapitale opiekuńczym wejdzie w życie 1 stycznia 2022 r.

Czy rodzinny kapitał opiekuńczy będzie przyznawany w oparciu o kryterium dochodowe?

Rodzinny kapitał opiekuńczy będzie świadczeniem niezależnym od dochodów rodziny (brak kryterium dochodowego) oraz zwolniony z podatku dochodowego od osób fizycznych.

Czy rodzinny kapitał opiekuńczy będzie przysługiwał na dzieci urodzone przed 1 stycznia 2022 r.?

Tak. Zgodnie z projektowanymi przepisami prawo do rodzinnego kapitału opiekuńczego będzie przysługiwać także rodzicom, które już w dniu wejścia ustawy mają drugie i kolejne dzieci w wieku od ukończenia 12. do 36. miesiąca życia.  Na takie dzieci rodzinny kapitał opiekuńczy będzie przysługiwał proporcjonalnie za okres od dnia wejścia w życie ustawy do czasu ukończenia przez drugie lub kolejne dzieci 36. miesiąca życia.

Jestem obywatelem Ukrainy i na podstawie zezwolenia na pobyt stały mieszkam i pracuje w Polsce. Czy będzie należał mi się rodzinny kapitał opiekuńczy?

Tak, w takim przypadku cudzoziemiec posiadający zezwolenie na pobyt stały, ponieważ jest uprawniony do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ma prawo do rodzinnego kapitału opiekuńczego. Co istotne, podstawowym warunkiem otrzymania rodzinnego kapitału opiekuńczego jest zamieszkiwanie z dziećmi w Polsce.

Czy samotni rodzice również mogą ubiegać się o rodzinny kapitał opiekuńczy?

O rodzinny kapitał opiekuńczy może ubiegać się każda rodzina bez względu na stan cywilny rodziców. Otrzymają je, po spełnieniu warunków ustawowych zarówno rodziny, w których rodzice są w związku małżeńskim, rodzice pozostający w nieformalnych związkach, jak i osoby samotnie wychowujące dziecko.

Jak kapitał będzie wypłacany w przypadku rodziców, którzy są po rozwodzie?

Jeśli rodzice są po rozwodzie — kapitał na dane dziecko będzie przysługiwał temu z jego rodziców, który z dzieckiem zamieszkuje i na którego utrzymaniu pozostaje dziecko.
W przypadku gdy dziecko, zgodnie z orzeczeniem sądu, jest pod opieką naprzemienną obydwojga rodziców rozwiedzionych, żyjących w separacji lub żyjących w rozłączeniu sprawowaną w porównywalnych i powtarzających się okresach, każdy z rodziców będzie mógł złożyć wniosek na dziecko nad którym sprawuje opiekę naprzemienną i w takim przypadku zostanie przyznany mu kapitał w wysokości połowy kwoty przysługującego kapitału.

Jestem po rozwodzie, z pierwszego małżeństwa mam 19-letniego syna. Zawarłem kolejny związek małżeński i sześć miesięcy temu urodziła się nam córka. Czy w takiej sytuacji będzie mi przysługiwał rodzinny kapitał opiekuńczy na córkę?

Tak. W takim wypadku syn z pierwszego małżeństwa będzie wliczany do składu rodziny wnioskodawcy i będzie traktowany jako pierwsze dziecko. Rodzinny kapitał opiekuńczy będzie w takiej sytuacji przysługiwać rodzicowi na córkę, bez względu na fakt, że rodzic jest po rozwodzie, a pierwsze dziecko pochodzi z poprzedniego małżeństwa czy związku.

Czy będę musiał składać wniosek o rodzinny kapitał opiekuńczy? Czy będzie ono wypłacane automatycznie na wszystkie dzieci (od drugiego) od 12. do 36. miesiąca życia?

Tak jak w przypadku świadczeń z programu „Rodzina 500+” czy „Dobry start”, aby uzyskać prawo do rodzinnego kapitału opiekuńczego konieczne będzie złożenie wniosku.

W jaki sposób będę mógł złożyć wniosek o rodzinny kapitał opiekuńczy?

Wnioski o rodzinny kapitał opiekuńczy będzie można złożyć wyłącznie w formie elektronicznej –  za pośrednictwem tych samych kanałów wnioskowani online co w przypadku programów „Rodzina 500+” i „Dobry start”, czyli za pośrednictwem bankowości elektronicznej, Platformy Usług Elektronicznych ZUS lub platformy Empatia (portal Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej).

Moje drugie dziecko urodziło się 15 czerwca 2021 r. (ukończy 12. miesiąc życia po wejściu w życie ustawy o rodzinnym kapitale opiekuńczym). Kiedy będę musiała złożyć wniosek o rodzinny kapitał opiekuńczy żeby otrzymać to świadczenie w pełnej wysokości?

Rodzinny kapitał opiekuńczy będzie przysługiwał rodzicom na drugie i kolejne dziecko w rodzinie, w okresie od pierwszego dnia miesiąca, w którym dziecko to ukończyło 12. miesiąc życia, do ostatniego dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dziecko ukończy 36. miesiąc życia. Zatem na dziecko urodzone 15 czerwca 2021 r. kapitał będzie przysługiwał w okresie od 1 czerwca 2022 r. do 31 maja 2024 r.

Aby uzyskać kapitał w pełnej wysokości 12.000 zł, rodzic powinien złożyć wniosek w określonym oknie czasowym obejmującym okres między pierwszym dniem trzeciego miesiąca poprzedzającego miesiąc ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia a ostatnim dniem pierwszego miesiąca przypadającego po miesiącu ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia. W przypadku dziecka urodzonego 15 czerwca 2021 r., oznacza to że rodzic powinien złożyć wniosek pomiędzy 1 lutego 2022 r. a 31 lipca 2022 r. Natomiast w przypadku złożenia wniosku po upływie powyższego okna czasowego, łączna wysokość kapitału ulegnie obniżeniu o kwotę 500 zł za każdy miesiąc, który upłynął od pierwszego dnia miesiąca, w którym dziecko  ukończyło 12. miesiąc życia.

Powyższy mechanizm daje rodzicom aż 5 miesięcy na złożenie wniosku aby uzyskać kapitał w pełnej wysokości.

Moje drugie dziecko urodziło się 12 marca 2019 r. i skończyło 12 miesiąc życia przed wejściem w życie ustawy o rodzinnym kapitale opiekuńczym. Czy ja też będę mógł skorzystać z tego świadczenia? Kiedy powinienem złożyć wniosek ?

Rodzinny kapitał opiekuńczy będzie przysługiwać także rodzicom na drugie i kolejne dziecko, które ukończyło 12. miesiąc życia i nie ukończyło 36. miesiąca życia przed dniem 1 stycznia 2022 r. czyli przed dniem wejścia w życie ustawy o rodzinnym kapitale opiekuńczym, w wysokości 500 zł za każdy miesiąc proporcjonalnie za okres od 1 stycznia2022 r. do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym dziecko kończy 36. miesiąc życia.

Powyższe wynika z faktu, że zgodnie z przepisem przejściowym art. 51 ust. 1 projektu ww. ustawy, na dziecko, które ukończyło 12. miesiąc życia i nie ukończyło 36. miesiąca życia przed dniem 1 stycznia 2022 r., rodzinny kapitał opiekuńczy przysługuje w wysokości, o której mowa w art. 5 ust. 3 (tj. 12 tys. zł), pomniejszonej o kwotę 500 zł za każdy miesiąc począwszy od miesiąca, w którym dziecko ukończyło 12. miesiąc życia, a przypadający przed miesiącem, w którym niniejsza ustawa weszła w życie.

Zatem w przypadku dziecka urodzonego 12 marca 2019 r., kapitał opiekuńczy będzie przysługiwał w łącznej wysokości 1000 zł (za okres od 1 stycznia 2022 r. do 28 lutego 2022 r. r. czyli 2 mc x 500 zł). Rodzic samodzielnie będzie mógł zadecydować czy ww. przypadającą mu proporcjonalnie kwotę kapitału opiekuńczego ZUS wypłaci w częściach po 500 zł, czy po 1000 zł (tj. w opisanym przypadku 2x500 zł albo 1x1000 zł).

Co istotne, w przypadku wnioskowania o rodzinny kapitał opiekuńczy na dziecko, które ukończyło 12. miesiąc życia i nie ukończyło 36. miesiąca życia przed dniem 1 stycznia 2022 r., przepisy ustawy nie przewidują wydłużonego okres na złożenie wniosku. Zatem aby uzyskać świadczenie za okres od 1 stycznia 2022 r. konieczne będzie aby rodzic złożył wniosek w styczniu 2022 r. W przypadku złożenia wniosku po dniu 31 stycznia  2022 r., rodziny kapitał opiekuńczy zostanie przyznany od miesiąca złożenia wniosku.

Ile będzie miał czasu ZUS na przyznanie i wypłatę kapitału? Jak szybko rodzic otrzyma pieniądze?

Przepisy ustawy o rodzinnym kapitale opiekuńczym określają maksymalny termin dla ZUS na rozpatrzenie wniosku o kapitał. Wynosi on 2 miesiące od dnia złożenia wniosku wraz z dokumentami. Z kolei wypłata przysługującego kapitału następuje nie wcześniej niż w miesiącu, od którego przysługuje prawo do kapitału.

Jeśli kapitał zostanie przyznany to rodzic otrzyma informację o przyznaniu świadczenia, która będzie znajdować się w skrzynce odbiorczej na profilu na PUE ZUS. Również wtedy, gdy wniosek został złożony przez bankowość elektroniczną lub portal [email protected]

Jeśli kapitał nie będzie przysługiwać, to ZUS wyda decyzję odmowną. Decyzję odmowną w takim przypadku rodzic otrzyma elektronicznie na PUE ZUS. Od decyzji ZUS przysługuje odwołanie do Prezesa ZUS, a następnie skarga do sądu administracyjnego

W jaki sposób będzie wypłacony rodzinny kapitał opiekuńczy?

Wypłata przyznanego kapitału będzie odbywać się wyłącznie w formie bezgotówkowej, na wskazane we wniosku konto bankowe.

Chciałabym zmienić wysokość pobieranego rodzinnego kapitału opiekuńczego. Czy istnieje taka możliwość?

Tak. Ustawa o rodzinnym kapitale opiekuńczym przewiduje, że wysokość pobieranego kapitału może zostać zmieniona - tj. podwyższona z 500 zł do 1000 zł miesięcznie albo obniżona 1000 zł do 500 zł miesięcznie, na wniosek rodzica tylko raz w okresie otrzymywania kapitału.

Ustawa o rodzinnym kapitale opiekuńczym zakłada również wprowadzenie stałego dofinansowania do funkcjonowania miejsc opieki dla dzieci nieobjętych rodzinnym kapitałem opiekuńczym. Komu będzie przysługiwać dofinansowanie do opłaty za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna?

Dofinansowanie do opłaty za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna będzie przysługiwać rodzicom, opiekunom prawnym, innym osobom, którym sąd powierzył sprawowanie opieki nad dzieckiem, jeżeli na dziecko nie został przyznany rodzinny kapitał opiekuńczy.

Dofinansowanie będzie przysługiwać:

• na dziecko pierwsze i jedyne w rodzinie,
• na dziecko pierwsze z rodzin, w których kolejne dziecko jest objęte rodzinnym kapitałem opiekuńczym,
• na dziecko w wieku przed ukończeniem 12 miesiąca i po ukończeniu 36 miesiąca życia.

Dofinansowanie będzie wynosić 400 zł miesięcznie na dziecko w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna nie więcej jednak niż wysokość opłaty ponoszonej przez rodziców za pobyt dzieci w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna.

Przez jaki czas będzie przysługiwać dofinansowanie?

Dofinansowanie będzie przysługiwać przez okres uczęszczania dziecka do żłobka, klubu dziecięcego lub objęcia opieką przez dziennego opiekuna.

Kto wnioskuje o dofinansowanie do opłaty za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna?

O dofinansowanie będzie mógł wnioskować rodzic, opiekun prawny lub inna osoba, której sąd powierzył sprawowanie opieki nad dzieckiem. Wniosek będzie rozpatrywać Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Komu będzie przekazywane dofinansowanie do opłaty za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna?

Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie przekazywać dofinansowanie bezpośrednio do instytucji opieki, do której uczęszcza dziecko, czyli odpowiednio do żłobka, klubu dziecięcego lub do opiekuna dziennego. Podmiot prowadzący instytucję opieki będzie zobowiązany do obniżenia, o kwotę dofinansowania, opłaty rodzica/opiekuna za pobyt dziecka.

Źródło: Ministerstwo Rodziny

Polski ŁadMacierzyństwo