Kryptowaluty to już nie marginalny fenomen technologiczny, ale realna część portfeli inwestycyjnych milionów osób na całym świecie. W Polsce regulacje podatkowe dotyczące walut wirtualnych są ściśle określone, jednak w praktyce ich interpretacja oraz prawidłowe zastosowanie okazują się znacznie bardziej skomplikowane, niż mogłoby się wydawać. Czy jako inwestor, trader czy profesjonalny pośrednik na pewno wiesz, jak rozliczyć kryptowaluty przed skarbówką? Czy jesteś pewien, że nie popełniasz błędów, które mogą kosztować Cię nie tylko dodatkowe podatki, ale również kary i odsetki?
Właśnie te wątpliwości powinny skłonić każdego posiadacza kryptowalut i pośrednika uczestniczącego w ich obrocie, do refleksji. W świecie walut wirtualnych, gdzie granice między różnymi jurysdykcjami zatarły się niemal całkowicie, a przepisy podatkowe nie zawsze nadążają za dynamiką rynku, znajomość szczegółów rozliczeniowych staje się kluczowa. Niewłaściwe obliczenie podstawy opodatkowania, pominięcie istotnych kosztów, czy błędne zinterpretowanie przepisów, może prowadzić do istotnych, wymiernych konsekwencji finansowych i prawnych.
Kto i kiedy musi składać zeznanie podatkowe?
Jeśli uzyskałeś przychody z odpłatnego zbycia walut wirtualnych, obowiązkiem jest złożenie zeznania rocznego PIT-38. Co istotne, obowiązek ten dotyczy Cię nawet sytuacji, gdy nie osiągnąłeś przychodów, ale poniosłeś wydatki na nabycie kryptowalut w danym roku kalendarzowym. Zeznanie składasz także wtedy, gdy przychody uzyskujesz w ramach prowadzonej działalności gospodarczej – z pewnymi wyjątkami, dotyczącymi profesjonalnej działalności w zakresie obrotu kryptowalutami.
Przychód podatkowy powstaje nie tylko w momencie sprzedaży walut wirtualnych na giełdzie, w kantorze lub na wolnym rynku, ale również wtedy, gdy dokonujesz zapłaty kryptowalutami za towar, usługę lub prawo majątkowe niebędące walutą wirtualną. Co ważne: wymiana pomiędzy walutami wirtualnymi – niezależnie od tego, czy odbywa się na giełdzie, czy w transakcji bezpośredniej – nie generuje przychodu podatkowego i pozostaje neutralna podatkowo.
Jak prawidłowo ustalić podstawę opodatkowania?
Podstawą opodatkowania jest dochód, czyli różnica między przychodem a kosztami uzyskania przychodów. W przypadku kryptowalut do kosztów można zaliczyć udokumentowane wydatki bezpośrednio poniesione na nabycie walut wirtualnych oraz koszty związane ze zbyciem, w tym prowizje giełdowe i opłaty pośredników.
Jednak nie wszystkie wydatki mogą być uznane za koszty uzyskania przychodów. Jeśli pozyskujesz waluty wirtualne w drodze tzw. kopania (mining), nie możesz odliczyć wydatków poniesionych na zakup sprzętu do kopania, ani na energię elektryczną zużywaną w tym procesie. Podobnie koszty finansowania zakupu kryptowalut takie jak odsetki od pożyczek czy kredytów, również nie podlegają odliczeniu.
Istotną kwestią jest możliwość przenoszenia nadwyżki kosztów nad przychodami na następny rok podatkowy. Jeśli w danym roku podatkowym, np. w 2025, poniesiesz wydatki przewyższające przychody ze sprzedaży walut wirtualnych – lub w ogóle nie uzyskasz przychodów – nadwyżka kosztów powiększy koszty w kolejnym roku podatkowym (2026). Podatek od dochodu z odpłatnego zbycia walut wirtualnych wynosi 19% i jest rozliczany osobno od innych źródeł przychodów, takich jak przychody z pracy czy działalności gospodarczej.
Rozliczanie kryptowalut przez osoby prawne
Przedsiębiorstwa, spółki i inne osoby prawne, które nabywają kryptowaluty na własny użytek w niewielkiej skali, traktują takie operacje jako zyski kapitałowe i opodatkowują stawką 19%. Wartość kryptowalut w bilansie przedsiębiorstwa powinna być aktualizowana na koniec każdego roku obrotowego, a właściwą deklaracją jest załącznik CIT/WW do rocznej deklaracji CIT-8.
Podmioty prowadzące profesjonalną działalność w zakresie kryptowalut – takie jak giełdy, kantory czy pośrednicy – podlegają szczególnym obowiązkom rejestracyjnym i ewidencyjnym. Zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, firmy te muszą zarejestrować się w rejestrze prowadzonym przez Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Katowicach. Brak rejestracji lub prowadzenie działalności bez wymaganych uprawnień może skutkować dotkliwymi karami finansowymi.
Dla profesjonalnych podmiotów przychody ze świadczenia usług wymiany walut wirtualnych, pośrednictwa w tej wymianie oraz prowadzenia rachunków elektronicznych zawierających jednostki walut wirtualnych traktowane są jako przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej.
Zmiana rezydencji podatkowej – skomplikowany przypadek
Szczególnie złożone kwestie podatkowe pojawiają się w przypadku zmiany rezydencji podatkowej. Przykład? Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 29 sierpnia 2024 r. (sygn. akt III SA/Wa 1290/24) rzucił światło na problem rozliczania kosztów uzyskania przychodu przez podatnika, który zmienił rezydencję z zagranicznej na polską. Sąd orzekł, że koszty nabycia kryptowalut poniesione przed uzyskaniem rezydencji w Polsce mogą zostać uwzględnione w rozliczeniu PIT-38, o ile nie zostały wcześniej rozliczone w innym państwie jako koszty podatkowe. Jednak sąd zaakceptował jedynie koszty nabycia kryptowalut za środki pieniężne, odmawiając prawa do zaliczenia do kosztów podatkowych wydatków poniesionych na wymianę jednej kryptowaluty na inną – nawet jeśli transakcje te były opodatkowane w kraju poprzedniej rezydencji.
Co to oznacza w praktyce? Dochód ze sprzedaży kryptowaluty dokonanej już jako polski rezydent podlega opodatkowaniu w Polsce, niezależnie od miejsca jej nabycia. W polskim systemie podatkowym brak jest możliwości uwzględnienia kosztów tzw. „krypto do krypto", co może prowadzić do istotnych różnic w efektywnym opodatkowaniu względem innych jurysdykcji.
Obowiązki dokumentacyjne i terminy
Wszystkie koszty poniesione w danym roku podatkowym należy wykazać w zeznaniu rocznym PIT-38, niezależnie od tego, czy w tym samym roku uzyskałeś przychody, czy też nie. Należy pamiętać o konieczności udokumentowania wszystkich transakcji i przechowywania dokumentacji przez okres minimum 5 lat liczony od końca roku, na który przypadał termin złożenia deklaracji podatkowej.
Zeznanie PIT-38 składasz w terminie od 15 lutego do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Można to zrobić w formie papierowej w urzędzie skarbowym lub pocztą, albo elektronicznie przez usługę e-Deklaracje lub Twój e-PIT w serwisie e-Urząd Skarbowy.
Jak rozliczyć kryptowaluty prawidłowo i nie narazić się na finansowe straty?
Rozliczanie kryptowalut to obszar pełen pułapek i niuansów podatkowo-prawnych, które mogą prowadzić do poważnych błędów. Szczególnie w sytuacjach transakcji o charakterze transgranicznym, przy profesjonalnym handlu lub w przypadku skomplikowanych portfeli inwestycyjnych, samodzielne rozliczenie może okazać się trudne i bardzo ryzykowne. Jeśli nie jesteś pewien, jak rozliczyć kryptowaluty, skorzystaj ze wsparcia doświadczonego biura, najlepiej specjalizującego się w tego typu rozliczeniach, zarówno dla osób fizycznych, jak i prawnych. Takie profesjonalne biuro rachunkowe powinno oferować:
- rozliczenia podatkowe krypto - przygotowanie zeznań PIT-38 i CIT/WW z uwzględnieniem wszystkich możliwych kosztów uzyskania przychodów;
- doradztwo podatkowe – obejmujące kwestie związane z opodatkowaniem kryptowalut dla inwestorów i profesjonalnych podmiotów działających w ich obszarze (mining, obrót, pośrednictwo, arbitraż, działalność kantorowa, giełdy);
- optymalizację podatkową – planowanie podatkowe polegające na doborze legalnych rozwiązań pozwalających na zoptymalizowanie ciężarów fiskalnych;
- pomoc w przypadku zmiany rezydencji podatkowej – rozliczanie dochodów przy skomplikowanych stanach faktycznych transgranicznych;
- wsparcie w obowiązkach rejestracyjnych (licencja CASP) – dla profesjonalnych podmiotów prowadzących działalność związaną z kryptoaktywami;
- zabezpieczenie dziedziczenia kryptowalut.