Jedną z najważniejszych zmian dotyczących pracowników, które wejdą w życie w 2026 r., są nowe zasady ustalania stażu pracy. Jako okres zatrudnienia będzie liczyła się już nie tylko praca na etacie, ale również na zleceniach czy w ramach samozatrudnienia. Co to oznacza dla pracowników? Jakimi formalnościami powinni się teraz zająć i dlaczego nie warto z nimi zwlekać?
Tą zmianę wielu ekspertów określiło mianem rewolucji. Chodzi o zwiększenie wymiaru okresu zatrudnienia na korzyść pracowników, które dokonało się za sprawą ustawy z 26 września 2025 r. (Dz.U. 2025 poz. 1423). W jej myśl zatrudnieniem jest już nie tylko praca na umowie o pracę, ale też ta na umowach zleceniu czy samozatrudnieniu. Ta zmiana ma na celu również wyrównanie szans między pracownikami etatowymi a tymi, którzy umów o pracę nie mieli.
Od 1 stycznia 2026 r. nowe przepisy zaczną obowiązywać dla sektora publicznego, a od 1 maja 2026 r. dla prywatnego. Na Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) spoczywać będzie poświadczanie okresów zatrudnienia. Może się zdarzyć, że instytucja nie będzie dysponowała odpowiednimi danymi – w takim przypadku terminy zatrudnienia będzie można poświadczać innymi dowodami.
Staż pracy po nowemu: co znajdzie się w okresie zatrudnienia?
Po zmianach staż pracy będzie obejmował m.in. okres prowadzenia działalności gospodarczej i zawieszenia działalności z powodu opieki nad dzieckiem, współpracy z osobą prowadzącą działalność gospodarczą oraz pracę na umowach zlecenia i innych umowach o świadczenie usług.
Do stażu pracy zaliczać się będą również: praca na umowach agencyjnych, członkostwo w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych i spółdzielniach kółek rolniczych, a także praca poza granicami Polski.
Fot. TetianaKtv / Shutterstock
Co nie znajdzie się w „nowym” stażu? Nie możemy wliczyć do niego umów o dzieło, wolontariatu i okresu praktyk studenckich. Co istotne, okresy zatrudnienia nie mogą się sumować.
- Jeśli w tym samym czasie osoba pracowała na umowę o pracę i jednocześnie wykonywała np. zlecenia, to okresy jej zatrudnienia nie będą się sumowały. Będzie wliczał się jeden z nich, z reguły ten najkorzystniejszy dla pracownika – zwraca uwagę Dominika Domiańska-Drzazga, radca prawny w agencji zatrudnienia Trenkwalder.
Dłuższy staż to dla pracownika wiele korzyści
Na zmianach w obliczaniu okresu zatrudnienia pracownicy wiele zyskują. Dają im one korzyści w postaci m.in. dłuższego wymiaru urlopu wypoczynkowego, dłuższego okresu wypowiedzenia umowy o pracę czy wyższej odprawy z tytułu jej rozwiązania z przyczyn niedotyczących pracownika.
Dłuższy staż może przełożyć się również na wyższe nagrody jubileuszowe i dodatki stażowe oraz nowe możliwości odpowiadania na oferty pracy, w których określony staż pracy jest warunkiem do ubiegania się o nowe stanowisko.
- Pracownicy powinni zadbać o swoje interesy i jak najszybciej uzyskać zaświadczenia z ZUS. Warto przy tym zaznaczyć, że ZUS nie posiada informacji sprzed 1999 r. co oznacza, że nie będzie mógł wydać zaświadczenia dotyczącego okresów sprzed stycznia tegoż roku. Pracownicy powinny zatem poszukać dokumentów, które pomogą im udowodnić dodatkowy staż pracy, np. umowy cywilnoprawne, rozliczenia podatkowe, protokoły odbioru usług, potwierdzenia przelewów itp. Przepisy nie określają, jak daleko wstecz - np. do którego roku - będzie się można cofnąć, liczyć się będą wszystkie udowodnione okresy pracy – zwraca uwagę Dominika Domiańska-Drzazga.
Ile czasu masz na zdobycie zaświadczeń? Pamiętaj o terminach
Jak wpsomnieliśmy, o zaświadczenie o okresach składkowych można ubiegać się w ZUS – jedyną drogą do składania wniosku jest forma elektroniczna przez PUE ZUS (eZUS). Również w tej formie pracownik dostanie stosowne zaświadczenie. Należy dostarczyć je pracodawcy, a ten wliczy potwierdzone w ZUS okresy zatrudnienia do naszego stażu pracy.
Jak dużo czasu mają pracownicy na złożenie wspomnianych zaświadczeń do pracodawcy? Ustawodawca wyznaczył na to 24 miesiące od daty wejścia w życie nowych przepisów. Terminy mijają zatem 1 stycznia 2028 r. dla sektora publicznego i 1 maja 2028 r. dla sektora prywatnego. Wydaje się, że czasu jest dużo, jednak warto zauważyć, że – jak wynika z szacunków Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej - o potwierdzenie okresów składkowych mogą starać się nawet 2 mln osób. To oznacza zasypanie ZUS lawiną wniosków i znacznie wydłużyć oczekiwanie na potrzebne zaświadczenia.
- Na pewno nie warto czekać na ostatni moment. Samo sprawdzenie naszych danych i okresów składkowych w ZUS PUE, przejrzenie dokumentów potwierdzających okres prowadzenia działalności czy pracy na zleceniach, a czasem pozyskanie na nowo zagubionych umów, zajmuje czas – przestrzega ekspertka z Trenkwalder.