Sposobem na rozpatrzenie odwołania od decyzji urzędu skarbowego, które nie zostało wniesione w ustawowym terminie, jest przywrócenie niedotrzymanego terminu. Podatnik musi wykazać, że nie ponosi winy za spóźnienie, a dyskwalifikuje go najmniejsze niedbalstwo. Na równi z winą podatnika traktuje się zaniedbania jego pełnomocnika.
Wniosek podatnika
Postępowanie podatkowe jest dwuinstancyjne. Od decyzji naczelnika urzędu skarbowego podatnik może odwołać się do dyrektora izby administracji skarbowej.
Odwołanie musi spełniać wymogi formalne przewidziane dla każdego podania (wskazane w art. 168 § 2-§ 3a Ordynacji podatkowej) oraz zawierać właściwe sobie składowe (sprecyzowane w art. 222 Ordynacji podatkowej). Do pierwszych elementów zalicza się oznaczenie organu odwoławczego, dane wnoszącego odwołanie (w tym jego adres i identyfikator podatkowy) czy podpis. Drugie natomiast to zarzuty przeciwko kwestionowanej decyzji, określenie istoty i zakresu żądania, wskazanie dowodów uzasadniających to żądanie.
Odwołanie należy wnieść, za pośrednictwem naczelnika urzędu skarbowego, w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji podatnikowi (a jeżeli reprezentuje go pełnomocnik - od dnia doręczenia decyzji pełnomocnikowi). Odwołanie złożone po tym terminie nie podlega rozpatrzeniu. Sposobem na zachowanie możliwości rozpoznania sprawy w trybie odwoławczym jest jedynie przywrócenie terminu do wniesienia odwołania. Przesłanki zastosowania tego rozwiązania zostały określone w art. 162 Ordynacji podatkowej (patrz ramka). Podatnik musi złożyć wniosek o przywrócenie terminu do złożenia odwołania od decyzji, a w nim uprawdopodobnić, że nie ponosi winy za niedochowanie tego terminu. Wniosek trzeba wnieść w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminowi. Wraz z nim należy złożyć odwołanie od decyzji. Wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania od decyzji urzędu skarbowego rozpatruje dyrektor izby administracji skarbowej. Na postanowienie wydane przez niego w tej sprawie nie przysługuje zażalenie. Można je jednak zaskarżyć do wojewódzkiego sądu administracyjnego, jako że jest to rozstrzygnięcie kończące postępowanie.
Przesłanki przywrócenia terminu do wniesienia odwołania od decyzji (muszą być spełnione łącznie):
|
Definicja niewinności
Warunkiem przywrócenia terminu do wniesienia odwołania od decyzji jest to, aby podatnik uprawdopodobnił, że nie ponosi winy za niedotrzymanie terminu.
Podatnik musi wykazać, że dochował należytej staranności, ale w wyniku obiektywnych i niezależnych od niego przeszkód nie było możliwe złożenie odwołania na czas (także za pomocą osób trzecich). Dyskredytujący jest jakikolwiek stopień zawinienia - nawet lekkie niedbalstwo. Dyrektor izby administracji skarbowej, rozpatrując wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania od decyzji urzędu skarbowego, powinien ocenić, czy przedstawione we wniosku okoliczności zasługują na wiarę i czy mogą one uprawdopodabniać brak winy w niezłożeniu odwołania na czas. Powinien zbadać - mając na uwadze zasady logiki oraz doświadczenia życiowego - czy rodzaj i charakter podjętych przez podatnika działań może świadczyć o braku winy w uchybieniu terminu. Oceny wskazanych przez podatnika okoliczności należy tak dokonać, aby z jednej strony nie doprowadzić do pochopnego przywrócenia niedotrzymanego terminu, ale z drugiej strony - aby na skutek nadmiernej surowości nie zamknąć podatnikowi drogi do obrony jego praw poprzez uniemożliwianie złożenia odwołania od decyzji (por. wyrok NSA z dnia 15 kwietnia 2025 r., sygn. akt III FSK 895/23).
Na pozytywne rozpatrzenie wniosku można liczyć, gdy przesłanką niedotrzymania terminu był wypadek komunikacyjny, klęska żywiołowa, nagłe zdarzenie losowe itp. Przywrócenia uchybionego terminu nie uzasadniają natomiast nieznajomość zasad obliczania terminów, przeoczenie wynikające ze słabej znajomości procedury czy nieuważne zapoznanie się z treścią pouczenia zawartego w doręczonej decyzji (por. wyrok NSA z dnia 21 kwietnia 2023 r., sygn. akt I GSK 644/19). Sam fakt zachorowania również nie skutkuje automatycznie przywróceniem terminu do wniesienia odwołania. Wnioskodawca musi wskazać konkretne okoliczności, które przemawiają za tym, że rodzaj, objawy, przebieg choroby czy zalecenia medyczne dotyczące leczenia udaremniły złożenie odwołania na czas oraz że nie było możliwości skorzystania z pomocy innych osób, np. domownika (por. wyrok NSA z dnia 20 maja 2025 r., sygn. akt III FSK 135/25). Ponadto o braku winy w niedotrzymaniu terminu do wniesienia odwołania od decyzji nie może przesądzać pomyłka lub zaniedbanie pracownika podatnika. Podatnik ponosi odpowiedzialność za działania i zaniechania zatrudnianej osoby. Wina takiej osoby jest równa w skutkach z zawinieniem przez podatnika. Obsługa biurowo-administracyjna w firmie powinna być tak zorganizowana - także pod kątem doboru personelu i nadzoru nad nim - aby określone obowiązki były wypełniane w sposób prawidłowy, w tym terminowo (por. postanowienie NSA z dnia 25 kwietnia 2023 r., sygn. akt II FZ 43/23).
Wina pełnomocnika
Przesłanką przemawiającą za przywróceniem terminu do wniesienia odwołania od decyzji nie są zaniedbania ustanowionego przez podatnika profesjonalnego pełnomocnika - adwokata, radcy prawnego czy doradcy podatkowego. Podatnika obciążają negatywne skutki ich niedbalstwa, lekkomyślności czy niekompetencji.
Zaniedbania profesjonalnego pełnomocnika nie można kwalifikować jako braku winy podatnika. Prowadziłoby to do nierówności wobec prawa, ponieważ podatnik niedziałający przez pełnomocnika zawsze ponosiłby odpowiedzialność za swoje nawet lekkie niedbalstwo w prowadzeniu spraw, a podatnik reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika mógłby każdorazowo powołać się na brak swojej winy i uwolnić się od odpowiedzialności, gdy ten pełnomocnik dopuściłby się zaniedbania (por. wyrok NSA z dnia 27 sierpnia 2025 r., sygn. akt III FSK 310/25).
Jeżeli podatnika reprezentuje adwokat, radca prawny lub doradca podatkowy, to warunkiem przywrócenia terminu do wniesienia odwołania jest brak winy tego pełnomocnika w niedotrzymaniu terminu, ponieważ to na nim spoczywa obowiązek zadbania o prawidłowe i terminowe dokonywanie czynności procesowych. Co więcej, od profesjonalnego pełnomocnika oczekuje się większej staranności w podejmowaniu czynności procesowych, ponieważ posiada on odpowiednie przygotowanie zawodowe i zna procedury zapewniające prawidłowe prowadzenie sprawy. Wymaga się od niego pełnego profesjonalizmu i rzetelności w reprezentowaniu mocodawcy. Surowiej ocenia się więc przesłanki braku winy profesjonalnego pełnomocnika w kontekście przywrócenia terminu do dokonania czynności procesowych (por. wyrok NSA z dnia 18 lipca 2024 r., sygn. akt III FSK 1589/23). Przesłanką uzasadniającą przywrócenie terminu nie jest przy tym brak kontaktu pełnomocnika z mocodawcą, trudności w porozumieniu się między nimi oraz wszelkie inne okoliczności związane z realizacją stosunku wewnętrznego pełnomocnictwa. Czynności podjęte przez pełnomocnika w granicach umocowania, jego działania i zaniechania w tym zakresie wywołują skutki bezpośrednio dla mocodawcy (por. wyrok NSA z dnia 10 października 2025 r., sygn. akt I OSK 2756/23).
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.)
Gazeta Podatkowa nr 95 (2283) z dnia 2025-11-27
Podnoszenie kwalifikacji zawodowych i polityka szkoleniowa firmy. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl