Osoba wykonująca umowę zlecenia może być objęta ubezpieczeniem chorobowym, ale tylko, jeśli zgłosi chęć przystąpienia do tego ubezpieczenia, ponieważ dla zleceniobiorców ma ono charakter dobrowolny. Objęcie zleceniobiorcy ubezpieczeniem chorobowym zasadniczo następuje od dnia złożenia przez zleceniodawcę w ZUS formularza zgłoszeniowego. Nie w każdym jednak przypadku zleceniobiorca może przystąpić do tego ubezpieczenia.

Ubezpieczenie zleceniobiorcy w ZUS

Osoby, które wykonują pracę na podstawie umowy zlecenia, podlegają z tego tytułu w ZUS obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalno-rentowym oraz ubezpieczeniu wypadkowemu (tj. ubezpieczeniom społecznym). Są nimi objęte od dnia oznaczonego w umowie zlecenia jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia jej rozwiązania lub wygaśnięcia. W tym samym okresie są też objęte obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym. Z obowiązku ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego wyłączeni są zleceniobiorcy będący uczniami szkół ponadpodstawowych lub studentami do ukończenia 26 lat.

Zgłoszenia zleceniobiorcy do ubezpieczeń w ZUS dokonuje zleceniodawca. Powinien to zrobić w ciągu 7 dni od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania. Jeśli zleceniobiorca podlega zarówno ubezpieczeniom społecznym (obowiązkowo lub dobrowolnie), jak i zdrowotnemu, wtedy zgłasza się go na druku ZUS ZUA.

Objęcie ubezpieczeniem chorobowym

Dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu zleceniobiorca może podlegać tylko w okresie, w którym jest objęty z umowy zlecenia obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalno-rentowymi.

Objęcie osoby wykonującej umowę zlecenia dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego w zgłoszeniu do ubezpieczeń (na druku ZUS ZUA), nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym zgłoszenie zostało złożone w ZUS. Tak wynika z art. 14 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1009 ze zm.). Od tej zasady jest jeden wyjątek. Dotyczy to sytuacji, kiedy zgłoszenie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego zostanie złożone w ZUS w terminie 7 dni od dnia powstania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalno-rentowych, np. w ciągu 7 dni od rozpoczęcia wykonywania umowy zlecenia. W takiej sytuacji objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego w zgłoszeniu do ubezpieczeń, czyli od dnia podanego w ZUS ZUA (art. 14 ust. 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Data przekazania zgłoszenia do ZUS nie jest wówczas brana pod uwagę.

Bywają jednak sytuacje, w których zleceniobiorca nie może zostać objęty dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym.

Kilka zleceń jednocześnie

W przypadku gdy zleceniobiorca wykonuje jednocześnie kilka umów zlecenia, to opłacanie za niego obowiązkowych składek emerytalno-rentowych z drugiej/kolejnej zawartej umowy zlecenia zależy od wysokości oskładkowanego przychodu (takiego, od którego zleceniodawca nalicza mu do ZUS składki emerytalno-rentowe) uzyskiwanego z pierwszej umowy. Taki zleceniobiorca podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z pierwszej umowy zlecenia i wtedy z tej umowy zleceniodawca - na wniosek zleceniobiorcy - może go zgłosić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Natomiast druga umowa:

• nie stanowi dla niego tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalno-rentowych, jeżeli z pierwszej umowy uzyskuje on miesięczny oskładkowany przychód w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia (w 2023 r.: od stycznia do czerwca - 3.490 zł, a od lipca do grudnia - 3.600 zł); wtedy z drugiej umowy zleceniobiorca jest objęty tylko obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym i ubezpieczeniom emerytalno-rentowym może podlegać dobrowolnie, więc nie może z niej przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego,
• stanowi dla niego tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalno-rentowych, jeżeli z pierwszej umowy zlecenia uzyskuje on oskładkowany przychód w wysokości niższej niż kwota minimalnego wynagrodzenia (wówczas z tej drugiej umowy zleceniobiorca może zostać objęty dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym).

Zlecenie i etat

Zleceniodawca nie może zgłosić osoby wykonującej umowę zlecenia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego w przypadku, gdy:

• jest ona jednocześnie zatrudniona na podstawie umowy o pracę (bez względu na wymiar czasu pracy) w innej firmie i
• uzyskuje ze stosunku pracy przychód podlegający oskładkowaniu (taki, od którego pracodawca nalicza jej do ZUS składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe) w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia.

W takiej sytuacji ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu wykonywanej umowy zlecenia są dobrowolne, a to uniemożliwia jednoczesne przystąpienie zleceniobiorcy do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Jak już bowiem wyjaśniono wcześniej, u zleceniobiorców ubezpieczenie to zawsze występuje tylko w parze z obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalno-rentowymi.

Wyjątek stanowią umowy zlecenia zawarte z podmiotem:

• z którym jej wykonawca ma jednocześnie zawartą umowę o pracę lub
• innym, lecz są wykonywane na rzecz własnego pracodawcy.

Jedynie w tych dwóch przypadkach zleceniobiorcy podlegają z racji wykonywanego zlecenia obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym wszystkich ryzyk (także obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu) oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu - na zasadach obowiązujących pracowników.

Zlecenie na macierzyńskim

Nie można zgłosić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego zleceniobiorcy w okresie pobierania przez niego zasiłku macierzyńskiego. Wtedy bowiem nie jest on objęty ze zlecenia obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalno-rentowymi. Zgodnie bowiem z art. 9 ust. 1c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zleceniobiorca, który jednocześnie spełnia warunki do objęcia go ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego, podlega obowiązkowo tym ubezpieczeniom z racji pobieranego zasiłku. Ma możliwość dobrowolnie, na swój wniosek, przystąpić do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z tytułu wykonywanego zlecenia. Dobrowolny charakter ubezpieczeń emerytalno-rentowych ze zlecenia uniemożliwia jednocześnie objęcie zleceniobiorcy dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym.

autor: Dorota Wyderska
Gazeta Podatkowa nr 17 (1996) z dnia 2023-02-27

Korekta sposobem na błąd w rozliczeniu podatkowym. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl

Choroba, wypadekZUS