Rewolucja w prawach konsumentów

Gazeta Podatkowa

Polska, tak jak inne państwa członkowskie Unii Europejskiej, zobowiązana jest do wdrożenia postanowień tzw. dyrektywy Omnibus, dotyczącej ochrony praw konsumenta. Zmiany mają na celu wdrożenie większej przejrzystości zakupów w sieci, wprowadzają zakaz zawierania umów o świadczenie usług finansowych podczas pokazu i wycieczki, a także regulują sposób uwidaczniania cen w przypadku zastosowania obniżek i promocji.

zakupy w sieci
Źródło: shutterstock.com

Przepisy dyrektywy Omnibus zostaną implementowane do polskiego porządku prawnego w drodze ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw (obecnie zakończył się etap konsultacji i opiniowania projektu ustawy przygotowanej przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów - stan na dzień oddania GP do druku).

Internetowa platforma handlowa

Nowe przepisy mają zapewnić większą przejrzystość konsumentom zawierającym umowy on-line. Jak czytamy w uzasadnieniu projektowanej ustawy: "Obecnie konsument korzystający z internetowej platformy handlowej otrzymuje różnorodne oferty od dostawców zewnętrznych sprzedających na danej internetowej platformie handlowej, jak również oferty od samej internetowej platformy handlowej. Konsumenci nie zawsze wiedzą, w jaki sposób ustalono ranking ofert prezentowanych im na internetowej platformie handlowej, ani z kim zawierają umowę (z samą platformą czy sprzedawcą zewnętrznym czy z przedsiębiorcą czy innym konsumentem). Konsumenci mogą pozostawać w błędnym przekonaniu, że mają do czynienia z przedsiębiorcami, a tym samym, że korzystają z praw przysługujących konsumentom".

W związku z powyższym ma zostać wprowadzona definicja internetowej platformy handlowej, zgodnie z którą jest to usługa korzystająca z oprogramowania, w tym strony internetowej, części strony internetowej lub aplikacji, obsługiwanego przez przedsiębiorcę lub w jego imieniu, która umożliwia konsumentom zawieranie umów na odległość z innymi przedsiębiorcami lub konsumentami. Dostawcą internetowej platformy handlowej będzie przedsiębiorca, który umożliwia korzystanie lub obsługuje taką platformę. Na niego nałożony zostanie szereg nowych obowiązków informacyjnych, np. o plasowaniu ofert przedstawionych konsumentowi w wyniku wyszukiwania. Będzie on również musiał informować konsumentów o głównych parametrach determinujących wyniki tego wyszukiwania. Ponadto, jeśli osoba trzecia oferująca towary, usługi lub treści cyfrowe oświadczy, że nie jest przedsiębiorcą, dostawca internetowej platformy handlowej będzie musiał zamieszczać krótkie oświadczenie, z którego będzie wynikać, iż przepisy konsumenckie nie mają zastosowania do zawartej umowy, np. kupujący nie może skorzystać z prawa do odstąpienia od umowy w ciągu 14 dni.

Taki przedsiębiorca będzie również musiał informować o podziale obowiązków związanych z umową zawieraną przez konsumenta na internetowej platformie handlowej, pomiędzy osobą trzecią oferującą towary, usługi lub treści cyfrowe a nim jako dostawcą internetowej platformy handlowej.

Umowy "opłacone" danymi osobowymi

Dyrektywa Omnibus rozszerza prawa konsumentów również na usługi cyfrowe, w zamian za które konsumenci nie ponoszą opłat, ale dostarczają dane osobowe. Przepisy ustawy o prawach konsumenta będą stosowane do umów, na podstawie których:

  • przedsiębiorca zobowiązał się dostarczyć lub dostarczył treści cyfrowe niedostarczane na nośniku materialnym, lub usługi cyfrowe, a
  • konsument zobowiązał się udostępnić lub udostępnił przedsiębiorcy dane osobowe.

Uszczegółowiono też, iż przetwarzanie danych osobowych powinno być zgodne z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679, tj. RODO. Projekt ustawy reguluje również skutki odstąpienia od umowy "opłaconej" danymi. W przypadku odstąpienia od umowy przedsiębiorca będzie mógł uniemożliwić konsumentowi dalsze korzystanie z treści cyfrowych lub usługi cyfrowej, w szczególności przez uniemożliwienie konsumentowi dostępu do treści cyfrowych lub usługi cyfrowej bądź przez zablokowanie konta użytkownika.

Większa ochrona seniorów

Nowe przepisy mają wzmocnić ochronę konsumenta w przypadku zawierania umów poza lokalem. Regulacje te nie wynikają bezpośrednio z dyrektywy Omnibus, ale projektodawca polskich przepisów uznał, iż zagadnienie to jest szczególnie istotne z uwagi na fakt, że najczęściej naruszenia praw konsumentów dotykają osób starszych, dla których konsekwencje finansowe są najbardziej dotkliwe. Konsument, który zawrze umowę poza lokalem przedsiębiorstwa podczas nieumówionej wizyty przedsiębiorcy w miejscu zamieszkania lub zwykłego pobytu konsumenta albo wycieczki zorganizowanej przez przedsiębiorcę, której celem lub skutkiem jest promocja oraz zawieranie umów z konsumentami, będzie miał więcej czasu na odstąpienie od takiej umowy, bez podawania przyczyny i bez ponoszenia kosztów. Termin ten zostanie wydłużony z obecnych 14 dni do 30 dni.

Uprawnienie do odstąpienia od umowy nie ma zastosowania do wszystkich rodzajów sprzedaży poza lokalem przedsiębiorstwa, gdyż niektóre z nich ustawa o prawach konsumenta wyłącza z tej regulacji. Dotyczy to np. umów o usługi zdrowotne, które w ostatnim czasie bardzo często są przedmiotem sprzedaży poza lokalem. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku sprzedaży wyrobów medycznych. Obecnie nie można odstąpić od umowy sprzedaży takiego wyrobu zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa. Zgodnie z proponowaną regulacją, konsumentom - stronom takich umów będzie przysługiwać prawo do odstąpienia od umowy, zaś przedsiębiorcy będą mieli określone obowiązki informacyjne związane z tym prawem.

Nowe zasady obniżek cen

Zmiany obejmą również ustawę o informowaniu o cenach towarów i usług. Doprecyzowany zostanie sposób uwidaczniania cen w przypadku zastosowania obniżek. W każdym przypadku obniżenia ceny towaru lub usługi będzie istniał obowiązek podania - obok informacji o obniżonej cenie - również informacji o najniższej cenie tego towaru lub usługi, jaka obowiązywała w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki. W odniesieniu do towarów, które będą oferowane do sprzedaży krócej niż 30 dni, trzeba będzie podać informację o najniższej cenie tego towaru lub usługi, która obowiązywała w okresie od dnia oferowania tego towaru lub usługi do sprzedaży do dnia wprowadzenia obniżki. W przypadku towarów, które ulegają szybkiemu zepsuciu lub mają krótki termin przydatności, będzie istniał obowiązek podania informacji o obniżonej cenie oraz informacji o cenie sprzed pierwszego zastosowania. Takie same zasady będą obowiązywały w reklamach, w których przedsiębiorca podaje cenę reklamowanego towaru lub usługi.

Planowane jest, że ustawa wejdzie w życie 3 miesiące po dniu ogłoszenia. Przepisy, zgodnie z unijnymi wymaganiami, powinny być obowiązkowo stosowane od maja 2022 r.

Pozostałe zmiany istotne dla przedsiębiorców i konsumentów:

-zakaz zawierania umów o świadczenie usług finansowych podczas pokazu i wycieczki,
-zakaz przyjmowania płatności przed upływem terminu do odstąpienia od umowy, zawieranej podczas wycieczki lub podczas nieumówionej wizyty przedsiębiorcy w miejscu zamieszkania lub zwykłego pobytu konsumenta, albo pokazu,
-zmiany w obowiązujących obowiązkach informacyjnych przedsiębiorcy - usunięty zostanie wymóg informowania o numerze faksu, przedsiębiorca będzie musiał obligatoryjnie poinformować konsumenta o numerze telefonu i adresie e-mail,
-obowiązek informowania konsumenta o indywidualnym dostosowaniu ceny w oparciu o zautomatyzowane podejmowanie decyzji, jeżeli przedsiębiorca takie stosuje,
-uznanie wprowadzenia towaru na rynek w co najmniej jednym państwie członkowskim jako identycznego z towarem wprowadzonym na rynki w innych państwach, gdy towar ten różni się składem lub właściwościami, za działanie wprowadzające w błąd konsumenta.


autor: Marta Stefanowicz - Wasilewska
Gazeta Podatkowa nr 88 (1859) z dnia 2021-11-04

Kontrola państwowej inspekcji pracy w zakładzie pracy. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl