Darowizna

Ulga w podatku od spadków i darowizn – nabycie mieszkania

Podatku od spadków i darowizn nie zapłacą osoby, które nabywają własność lub współwłasność budynku mieszkalnego  lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną własność albo spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego lub udział w tym prawie albo prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udział w takim prawie.   

W przypadku nabycia takiej nieruchomości lub prawa (jeśli spełni się wszystkie warunki wskazane poniżej) nie trzeba wcale:

• składać deklaracji podatkowej,
• rozliczać się z nabycia z fiskusem.

Wartość tego mieszkania nie wpływa w żaden sposób na jakiekolwiek limity innych zwolnień podatkowych w podatku od spadków i darowizn, zatem zwolnienia z innego tytułu można nadal stosować.

Od kogo mieszkanie, dom, prawo spółdzielcze – warunki po stronie darczyńcy

Zwolnieniu z podatku podlegają tylko niektóre lokale mieszkalne. Otóż w zależności od tego, na jakiej podstawie dochodzi do nabycia zależeć będzie grupa osób, od których to nabycie jest możliwe. I tak, w przypadku nabycia:

• w drodze dziedziczenia, zapisu zwykłego, zapisu windykacyjnego, dalszego zapisu, polecenia testamentowego, darowizny lub polecenia darczyńcy – nabycie bez podatku (z wykorzystanie zwolnienia) możliwe jest od osób zaliczanych do I grupy podatkowej,
• w drodze dziedziczenia, zapisu zwykłego, zapisu windykacyjnego, dalszego zapisu lub polecenia testamentowego – nabycie bez podatku (z wykorzystanie zwolnienia) możliwe jest od osób zaliczanych do II grupy podatkowej,
• w drodze dziedziczenia, zapisu zwykłego, zapisu windykacyjnego, dalszego zapisu lub polecenia testamentowego – nabycie bez podatku (z wykorzystanie zwolnienia) możliwe jest od osób zaliczanych do III grupy podatkowej, które sprawowały opiekę nad wymagającym takiej opieki spadkodawcą, na podstawie pisemnej umowy z podpisem notarialnie poświadczonym, przez co najmniej dwa lata od dnia poświadczenia podpisów przez notariusza.

Nabycie mieszkania lub budynku w drodze darowizny zwolnionej z podatku możliwe jest wyłącznie w ramach osób należących do I grupy podatkowej. 

Przykład

• Mieszkanie o powierzchni 60 m. kw. nabywane jest w drodze darowizny od babci. Zwolnienie z podatku przysługuje.
• Młode małżeństwo otrzymuje w prezencie ślubnym udziały w mieszkaniu od rodziców panny młodej. Udział przekazywany córce przez rodziców – podlega zwolnieniu, udział przekazywany zięciowi również korzysta ze zwolnienia.

Nabywca mieszkania - warunki po stronie obdarowanego

Nabywcą korzystającym z prawa do zwolnienia może być jedynie osoba posidająca w chwili nabycia obywatelstwo lub miejsce zamieszkania na terytorium Polski lub strefy państw UE lub EOG. Dodatkowo nabywcy muszą spełnić warunki dotyczące dotychczasowych warunków lokalowych tj. w chwili nabycia:

• nie są właścicielami innego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość bądź będąc nimi przeniosą własność budynku lub lokalu na rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego albo zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego;
• nie przysługuje im spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego lub wynikające z przydziału spółdzielni mieszkaniowej: prawo do domu jednorodzinnego lub prawo do lokalu w małym domu mieszkalnym, a w razie dysponowania tymi prawami przekażą je zstępnym lub przekażą do dyspozycji spółdzielni, w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego albo zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego;
• nie są najemcami lokalu lub budynku lub będąc nimi rozwiążą umowę najmu w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego albo zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego;

Dodatkowo po nabyciu własności lub prawa własnościowego nabywcy będą zamieszkiwać będąc zameldowanymi na pobyt stały w nabytym lokalu lub budynku i nie dokonają jego zbycia przez okres 5 lat:

• od dnia złożenia zeznania podatkowego lub zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego - jeżeli w chwili złożenia zeznania lub zawarcia umowy darowizny nabywca mieszka i jest zameldowany na pobyt stały w nabytym lokalu lub budynku,
• od dnia zamieszkania potwierdzonego zameldowaniem na pobyt stały w nabytym lokalu lub budynku - jeżeli nabywca zamieszka i dokona zameldowania na pobyt stały w ciągu roku od dnia złożenia zeznania podatkowego lub zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego.

Wyjątkowo może dojść do zbycia takiej uzyskanej w darowiźnie nieruchomości pod warunkiem, że:

1. zbycie dotyczy udziału w budynku lub lokalu mieszkalnym stanowiącym odrębną nieruchomość, albo spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego i odbędzie się na rzecz innego z obdarowanych
   
   Przykład
   Rodzice przekazują dzieciom udziały w mieszkaniu, po połowie. Jedno z dzieci decyduje się sprzedać drugiemu udziały przed upływem 5 lat.
    

2. Zbycie było uzasadnione koniecznością zmiany warunków lub miejsca zamieszkania, a środki uzyskane ze sprzedaży przeznaczy się na nabycie innego budynku lub lokalu mieszkalnego (udziału w budynku lub lokalu) albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (udziału w takim prawie), albo budowę innego budynku lub lokalu i przeznaczenie nastąpi w całości w okresie dwóch lat od dnia zbycia i łączny okres zamieszkiwania w zbytym i nabytym budynku lub lokalu, potwierdzonego zameldowaniem na pobyt stały, wynosi 5 lat.

Warunek zamieszkiwania uważa się za spełniony również wtedy, gdy budynek lub lokal mieszkalny (udział w budynku lub lokalu) albo spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego (udział w takim prawie) został zbyty przed rozpoczęciem zamieszkiwania, ze względu na konieczność zmiany warunków lub miejsca zamieszkania, a przeznaczenie środków uzyskanych ze sprzedaży na nabycie innego budynku lub lokalu mieszkalnego (udziału w budynku lub lokalu), albo spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (udziału w takim prawie), albo budowę innego budynku lub lokalu nastąpiło w całości w okresie dwóch lat od dnia zbycia.

Jakie mieszkanie?

Ze zwolnienia korzysta nabycie lokalu, budynku lub prawa własnościowego do lokalu mieszkalnego ale wyłącznie do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m² powierzchni użytkowej budynku lub lokalu.

Za powierzchnię użytkową budynku (lokalu) w rozumieniu ustawy uważa się powierzchnię mierzoną po wewnętrznej długości ścian pomieszczeń na wszystkich kondygnacjach (podziemnych i naziemnych, z wyjątkiem powierzchni piwnic i klatek schodowych oraz szybów dźwigów). Powierzchnie pomieszczeń lub ich części oraz część kondygnacji o wysokości w świetle od 1,40 m do 2,20 m zalicza się do powierzchni użytkowej budynku w 50 %, a jeżeli wysokość jest mniejsza niż 1,40 m - powierzchnię tę pomija się.

W przypadku nabycia części (udziału) budynku mieszkalnego lub lokalu albo udziału w spółdzielczym prawie do budynku mieszkalnego lub lokalu ulga przysługuje stosownie do wielkości udziału.

W przypadku nabycia lokali o powierzchni przekraczającej 110 m kw. – zwolnienie przysługuje jednak wyłącznie do części powierzchni. Zatem w części podatnik może być zmuszony opłacić podatek.