PIT za 2023 r. samotnego rodzica. Wyjaśniamy, jak fiskus sprawdza prawo do rozliczenia z dzieckiem

Osoby opodatkowane na zasadach ogólnych, kiedy są samotnymi rodzicami mogą rozliczyć się z dzieckiem. Jednak aby to zrobić, trzeba spełnić określone warunki. Co oznacza samotne rodzicielstwo? Kiedy mamy prawo do rozliczenia z dzieckiem? I czy fiskus może sprawdzić, czy rozliczenie jest prawidłowe? - wyjaśniamy

Do redakcji PIT.pl zwróciła się Pani Mariola. Czytelniczka jest panną, matką 11-letniego syna. Ojciec dziecka ma władzę rodzicielską, ale nie płaci na syna alimentów. Pani Mariola od lat rozlicza się z synem. Zastanawia się, czy robi to prawidłowo? I czy fiskus może sprawdzić prawo do ulgi i je zakwestionować. Ojciec jej syna nie uczestniczy w życiu dziecka, nie prowadzi z nimi gospodarstwa domowego i nie utrzymuje żadnych kontaktów. [potykacz_pit_2]

Kto dla fiskusa jest samotnym rodzicem?

Według obowiązujących przepisów osoba samotnie wychowująca dziecko to osoba, która faktycznie w roku podatkowym samodzielnie (bez pomocy innych osób) wychowuje dziecko oraz jest:

• panną,
• kawalerem,
• wdową,
• wdowcem,
• rozwódką,
• rozwodnikiem,
• osobą, w stosunku do której orzeczono separację
• osobą, której małżonek został pozbawiony praw do wychowania dzieci (władzy rodzicielskiej) lub
• osobą, której małżonek odbywa karę pozbawienia wolności.

Źródło: Shutterstock

Kiedy nie można się rozliczyć jako samotny rodzic?

Prawa do rozliczania z dzieckiem według fiskusa nie mają osoby, które w trakcie roku przy wychowywaniu dziecka korzystały z pomocy innych osób. Stąd z ulgi nie skorzystają te osoby, które prowadziły w 2023 roku wspólne gospodarstwo domowe z drugim z rodziców, konkubentem niebędącym rodzicem dziecka lub małżonkiem niebędącym rodzicem dziecka, lub z własnymi rodzicami, którzy pomagają przy wychowaniu dziecka. 

Trzeba pamiętać, że rozliczenie jako samotny rodzic nie ma zastosowania również do osoby, która wychowuje wspólnie z drugim rodzicem albo opiekunem prawnym co najmniej jedno dziecko, w tym również gdy dziecko jest pod opieką naprzemienną, w związku z którą obydwojgu rodzicom zostało ustalone świadczenie wychowawcze zgodnie z art. 5 ust. 2a ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (Dz. U. z 2019 r. poz. 2407 oraz z 2021 r. poz. 1162, 1981 i 2270).

Rozliczenie przez samotnego rodzica z dzieckiem – korzyści ze wspólnej deklaracji podatkowej 

Osoby rozliczające się jako samotni rodzice korzystają z tych samych przywilejów co małżonkowie w rozliczeniu rocznym. Rodzic, rozliczając się z dzieckiem może zaoszczędzić nawet  do dwukrotności kwoty zmniejszającej podatek, czyli 2 × 3600 zł (kwota oszczędności zależeć będzie od tego, jaką kwotę dochodu zadeklaruje osoba samotnie wychowująca dziecko). Ponadto  można zapłacić niższy podatek w sytuacji kiedy został przekroczony przez rodzica pierwszy próg podatkowy. 

Wysokość przychodu dziecka a prawo do ulgi prorodzinnej i wspólnego rozliczenia 

Zgodnie z obowiązującymi przepisami dziecko do ukończenia 25 r. ż. nie może zarabiać więcej niż dwunastokrotność renty socjalnej, tj. 19 061,28 zł. Do dochodów tych zaliczane muszą być wszystkie kwoty opodatkowane według skali, z wyjątkiem renty rodzinnej, z tytułu kapitałów pieniężnych (tzw. dochody z giełdy), a także przychody zwolnione z opodatkowania (art. 21 ust. 1 pkt 148 i 152 ustawy o PIT) - z tytułu ulgi 26 l. lub z tytułu powrotu do kraju (zwolnienie ze względu na zmianę rezydencji podatkowej). 

Trzeba też pamiętać, że samotny rodzic nie będzie mógł się rozliczyć z dzieckiem w sytuacji kiedy dziecko osiągało w 2023 roku przychody opodatkowane liniowo lub ryczałem z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej albo podatkiem tonażowym. 

Czy fiskus może sprawdzić prawo do rozliczenia z dzieckiem?

Rozliczenie z dzieckiem przez samotnego rodzica jest korzystne. Często jednak jest nadużywane. Jakie są konsekwencje kiedy fiskus ustali brak prawa do ulgi? Jak często weryfikowane jest to prawo? W odpowiedzi na zapytanie redakcji PIT.pl resort finansów wskazał, że: "pracownicy urzędów skarbowych weryfikują, czy osoby, które w złożonym zeznaniu podatkowym wskazały rozliczenie podatku w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci, spełniają określone warunki. Najczęstszą formą sprawdzenia, są czynności sprawdzające – czyli najmniej sformalizowana procedura wynikająca z ustawy ordynacja podatkowa. W trakcie czynności sprawdzających, pracownicy urzędów skarbowych kierują do podatników wezwania z prośbą o przedłożenie dokumentów potwierdzających status osoby samotnie wychowującej dziecko. W następnej kolejności ustalają dane dotyczące dziecka oraz, czy podatnik spełnia pozostałe warunki. Należy podkreślić, że urzędy skarbowe nie stosują żadnej szczególnej procedury wobec matek czy ojców samotnie wychowujących dzieci a czynności sprawdzające stosuje się zawsze gdy rozliczana jest jakakolwiek ulga”.

Dlatego też pamiętajmy o prawidłowym rozliczeniu naszych dochodów. Podatnik, który świadomie korzysta z rozliczenia jako samotny rodzic, które mu nie przysługuje naraża się nie tylko na zapłatę zaległego podatku wraz z odsetkami, lecz dodatkowo na odpowiedzialność karnoskarbową. 

Wspólne rozliczenie PITRozliczenie roczneOdliczenia w PITUlga na dzieciHome 5Macierzyństwo