Jeżeli w czasie przebywania na urlopie wychowawczym pracownik podlega z tego tytułu ubezpieczeniom w ZUS, to jego powrót z tego urlopu w trakcie miesiąca ma wpływ na wysokość podstawy wymiaru, od której zostaną mu naliczone składki emerytalno-rentowe za taki miesiąc. Nie zmieni to natomiast kwoty stanowiącej dla tego pracownika podstawę wymiaru składki zdrowotnej. Pracodawca z kolei po powrocie pracownika z urlopu wychowawczego nabywa prawo do zwolnienia z opłacania za niego składek na FP, FS i FGŚP.
ZUS na wychowawczym
Osoba, która przebywa na urlopie wychowawczym podlega z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom:
- emerytalnemu i rentowym - ale tylko wtedy, gdy nie ma innych tytułów do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz nie ma prawa do emerytury lub renty,
- zdrowotnemu - również tylko wtedy, gdy nie podlega temu ubezpieczeniu z innego tytułu.
Źródło: shutterstock.com
Składki emerytalno-rentowe nalicza jej pracodawca - od kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających ten urlop, z zachowaniem górnego i dolnego limitu podstawy ich wymiaru. Składki naliczone za osobę przebywającą na urlopie wychowawczym pracodawca wykazuje w raporcie ZUS RCA, z kodem tytułu ubezpieczenia 12 11 X X.
Ustalenie podstawy
Zakończenie przez pracownika urlopu wychowawczego w trakcie miesiąca kalendarzowego (także jego rozpoczęcie) powoduje, że do podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych za ten miesiąc pracodawca powinien przyjąć odpowiednio zmniejszoną kwotę. W takiej sytuacji składki emerytalno-rentowe z kodem 12 11 X X nalicza się pracownikowi tylko za dni podlegania w danym miesiącu ubezpieczeniom z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym. Ustaloną miesięczną podstawę wymiaru składek emerytalno-rentowych dzieli się wówczas przez liczbę dni kalendarzowych danego miesiąca i następnie mnoży przez liczbę dni przebywania na urlopie wychowawczym w tym miesiącu (przykład 1).
Nie zmniejsza się natomiast podstawy wymiaru składki zdrowotnej. Jest ona bowiem miesięczna i niepodzielna, stąd do jej podstawy wymiaru należy przyjąć pełną kwotę (obecnie: 620 zł).
Składki z umowy o pracę
Oprócz składek naliczonych z urlopu wychowawczego, w raporcie ZUS RCA sporządzonym za miesiąc, w którym pracownik zakończył ten urlop i powrócił do pracy, pracodawca powinien mu też wykazać składki (z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 X X) naliczone od wynagrodzenia wypłaconego mu za dni przepracowane w tym miesiącu. Gdyby pracownik nie uzyskał w takim miesiącu żadnego przychodu ze stosunku pracy (ze względu na obowiązujący w firmie termin wypłaty wynagrodzeń, np. 10. dnia następnego miesiąca), to wtedy w raporcie ZUS RCA sporządzonym za taki miesiąc należy wykazać go z kodem 01 10 X X oraz zerowymi składkami na poszczególne ubezpieczenia i zerowymi podstawami ich wymiaru.
Zwolnienie ze składek
Jeśli pracownik powraca z urlopu wychowawczego (także urlopu macierzyńskiego lub na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego), to pracodawca nabywa prawo do zwolnienia z opłacania za niego składek na FP, FS i FGŚP. Zwolnienie to przysługuje mu przez okres 36 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po powrocie pracownika z takiego urlopu. W taki sam sposób ustala się okres zwolnienia, gdy bezpośrednio po takim urlopie pracownik fizycznie nie powrócił do pracy, ponieważ korzystał np. z urlopu wypoczynkowego/bezpłatnego czy zwolnienia lekarskiego. Jeśli po zakończeniu urlopu wychowawczego pracownik powróci do pracy w trakcie miesiąca, wtedy okres 36 miesięcy zwolnienia zaczyna się dopiero od pierwszego dnia następnego miesiąca.
Zwolnienie z opłacania składek na wskazane fundusze obejmuje kwoty stanowiące podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez stosowania rocznego ograniczenia) wypłacone lub postawione do dyspozycji pracownika w okresie jego obowiązywania. Okres, za jaki są one należne, jest tutaj bez znaczenia (przykład 2).
Przykład 1 Pracownica przebywała na urlopie wychowawczym do 14 marca 2025 r. Podlegała z tego tytułu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz zdrowotnemu. Pracodawca ustalił, że jej przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych przed urlopem wychowawczym wyniosło 4.600 zł. Od takiej kwoty naliczał jej składki emerytalno-rentowe do lutego 2025 r. Podstawę wymiaru tych składek za marzec 2025 r. zmniejszy jednak proporcjonalnie do kwoty 2.077,42 zł, obliczonej następująco: 4.600 zł : 31 dni marca × 14 dni marca, w których pracownica przebywała na urlopie wychowawczym. Składkę zdrowotną za marzec 2025 r. (za okres urlopu wychowawczego) pracodawca naliczy od kwoty 620 zł.
Pracownica zatrudniona na pełny etat przebywała na urlopie wychowawczym do 14 marca 2025 r. Wynagrodzenie za dni przepracowane w marcu 2025 r. otrzyma na koniec tego miesiąca. W tym przypadku 36-miesięczne zwolnienie z opłacania za nią składek na FP, FS i FGŚP przysługuje pracodawcy w okresie od 1 kwietnia 2025 r. do 31 marca 2028 r. Od wynagrodzenia należnego za marzec 2025 r. wypłaconego na koniec tego miesiąca pracodawca musi naliczyć i opłacić składki na FP, FS i FGŚP. Gdyby natomiast pracodawca wypłacał wynagrodzenia za dany miesiąc np. 10. dnia następnego miesiąca, to od marcowej pensji wypłaconej pracownicy 10 kwietnia 2025 r., czyli w okresie przysługującego pracodawcy zwolnienia z opłacania za nią składek na FP, FS i FGŚP, pracodawca nie musiałby naliczać i opłacać składek na te fundusze. |
autor: Dorota Wyderska
Gazeta Podatkowa nr 23 (2211) z dnia 2025-03-20
Przychody i koszty podstawowej działalności operacyjnej - wybrane zagadnienia. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl
MacierzyństwoWymiar czasu pracyZUSPrzedsiębiorcaZasiłkiWynagrodzeniaUrlopHome 3