Każdego roku pensja minimalna jest waloryzowana, aby nadążać za rosnącymi kosztami życia. Dzięki temu osoby otrzymujące najniższe wynagrodzenie powinny mieć pewność, że ich wypłata nie spadnie poniżej ustalonej kwoty. Niestety w praktyce bywa inaczej, przez lukę w przepisach wielu pracowników realnie traci.
W myśl obowiązujących przepisów prawa coroczna wysokości płacy minimalnej ustalana jest w oparciu o prognozowaną na kolejny rok wysokość wzrostu cen (inflację) oraz - jeśli płaca minimalna jest niższa od połowy wysokości średniej krajowej - również o dwie trzecie realnego wzrostu gospodarczego. Ostateczna kwota płacy minimalnej wskazana w rozporządzeniu i każdego roku publikowana w Dzienniku Ustaw, powinna być więc kwotą minimalną, jaką zarabiać będą pracownicy na pensji minimalnej. Niestety bardzo często realne wynagrodzenie ma się nijak do tego, jakie kwoty rzeczywiście zarabiają osoby na najniższej krajowej.
Źródło: shutterstock
Zaniżone wynagrodzenie minimalne. Apel o zmianę przepisów
Pracownicy już od jakiegoś czasu alarmują, że pomimo corocznej podwyżki pensji minimalnej ich wynagrodzenia nie rosną. Ich zdaniem pracodawcy zamiast wypłacić wynagrodzenie w pełnej kwocie minimalnej, doliczają do niej premie i inne dodatki.
Niestety ,,rekompensowanie” pensji minimalnej dodatkami, nagrodami i premiami nie jest nowością. O problemie już w 2023 roku alarmował Związek Zawodowy Związkowa Alternatywa, który domagał się zmian w obowiązujących przepisach prawa. ,,Domagamy się, by ustalana co roku przez rząd płaca minimalna była tożsama z minimalnym wynagrodzeniem zasadniczym”. Różnice powodują, że obecnie zbyt wielu pracowników uzyskuje wynagrodzenie minimalne w kwocie niższej niż wskazana w rozporządzeniu” - alarmował wówczas Związek.
Atualnie obowiązujące przepisy prawa nie są przychylne dla pracowników. Choć wprost wskazują, że osoby na pensji minimalnej nie mogą otrzymywać wynagrodzenia w kwocie niższej niż ustanowiona na dany rok płaca minimalna, to brakuje utożsamienia tej płacy z płacą minimalną.
Jak informuje rządowy serwis biznes.gov.pl aktualnie wynagrodzenie minimalne nie ma wyłącznie charakteru zasadniczego. ,,Do wynagrodzeń osobowych według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny zalicza się:
- wynagrodzenia zasadnicze w formie czasowej, akordowej, prowizyjnej i innej
- dodatki za staż pracy oraz inne dodatki (dodatkowe wynagrodzenia) za szczególne właściwości pracy, szczególne kwalifikacje lub warunki pracy
- premie i nagrody regulaminowe i uznaniowe
- dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych
- wynagrodzenia dodatkowe za prace wykonywane w ramach obowiązującego wymiaru czasu pracy, lecz niewynikające z zakresu czynności
- wynagrodzenia za czynności przewidziane do wykonania poza normalnymi godzinami pracy w zakładzie lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę, na przykład dyżury czy pełnienie pogotowia domowego.
Trzeba je uwzględnić, obliczając wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę pracownika, za wyjątkiem:
- nagrody jubileuszowej
- odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy
- wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych
- dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej
- dodatku za staż pracy”
Powyższe powoduje, że pracodawcy zbyt często stosują taktykę uzupełniania kwoty minimalnego wynagrodzenia m.in. premiami, nagrodami i dodatkami pracowniczymi. W konsekwencji premia i nagroda pracownicza przestaje mieć wymiar gratyfikacyjny za starania pracownika, a staje się zwykłym wynagrodzeniem. Czy pracownicy faktycznie doczekają się poprawy ich sytuacji ekonomicznej?
Nowelizacja ustawy o płacy minimalnej szansą dla pracowników?
Ratunkiem dla pracowników ma być projekt ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Prace nad ustawą trwają już rok, a ona sama ma wejść w życie już w styczniu 2026 roku. Czy jej zapisy realnie wpłyną na poziom wynagrodzeń wspomnianych pracowników?
Jest na to duża szansa. Projektowane przepisy wprowadzą bowiem wiele zmian, o których pisaliśmy tutaj.Jedną z nich jest uznanie wynagrodzenia minimalnego za wynagrodzenie zasadnicze. W myśl bowiem projektowanego art. 15 i 16 ,,Wysokość wynagrodzenia zasadniczego pracownika zatrudnionego w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego w trybie art. 6”(art. 15).
,, Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy, wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę ustala się w kwocie proporcjonalnej do liczby godzin pracy przypadającej do przepracowania przez pracownika w danym miesiącu, biorąc za podstawę wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie niniejszej ustawy (art. 16)”.
Pojawia się jednak pytanie, czy ustawodawcy faktycznie zdążą z procedowaniem zmian do końca roku, co powoli na wejście w życie aktu prawnego już od stycznia 2026? Aktualnie ustawa nadal jest na etapie opiniowania.