Deklaracje PIT z lat poprzednich a przedawnienie

Często na półkach lub w szufladzie przechowujemy dokumentację podatkową i rozliczenia PIT z lat wcześniejszych. Jest to działanie w pełni prawidłowe - kontrola podatkowa wszczęta może zostać nawet kilka lat po złożeniu deklaracji podatkowej. Dokumentów podatkowych, nawet w firmach, nie trzeba jednak archiwizować w sposób trwały, gdyż ewentualne roszczenia i kontrole ze strony organu podatkowego po pewnym czasie przedawniają się.

Deklaracje PIT z lat poprzednich a przedawnienie / YAY foto

Inaczej podchodzi się do przedawnienia zobowiązań, a wcześniej do obowiązków terminowej zapłaty zaliczek na podatek i ustalenia ich prawidłowej wysokości, a inaczej – do rozliczenia podatku oraz złożenia prawidłowej deklaracji rocznej PIT.

Odpowiedzialność i przedawnienie zapłaty podatku z deklaracji PIT

Inaczej wygląda kwestia przedawnienia zobowiązania podatkowego wynikającego z rozliczenia rocznego. Odpowiedzialność za zapłatę podatku we właściwej wysokości ponosi w tym przypadku podatnik, a jego zobowiązania przedawniają się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Ze względu na to, że termin ten upływa odpowiednio z końcem stycznia lub końcem kwietnia roku następującego po rozliczanym roku, termin liczy się od końca tego roku.

Powyższe oznacza, że:

• zobowiązanie za deklarację PIT z tytułu przychodów z 2017 r. przedawni się z końcem 2023 r.,
• z końcem 2017 r. można wyrzucić deklarację PIT z tytułu przychodów z 2011 r.

Odpowiedzialność obejmuje zapłatę podatku niewłaściwie obliczonego (zaniżonego) oraz odsetek za zwłokę. Odsetek nie pobiera się jednak jeżeli ich wysokość nie przekracza 8,70 zł.

Pięcioletni okres może zostać wydłużony w szczególnych przypadkach. Chodzi o sytuacje, które albo przerywają bieg przedawnienia, albo go go zawieszają.

Przedawnienie dla unikających rozliczenia podatkowego

Zobowiązanie podatkowe z tytułu opodatkowania przychodów nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach lub pochodzących ze źródeł nieujawnionych nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy w tym zakresie.

Korekta deklaracji a przedawnienie

Ze skorygowanej deklaracji podatkowej wynikać może dodatkowy podatek do zapłaty. Korekta może być również nieprawidłowa i powodować podwyższoną kwotę zwrotu podatku. W takich przypadkach termin 5 - letniego przedawnienia zobowiązania wynikającego ze złożonej korekty liczy się od końca roku kalendarzowego, w którym organ podatkowy dokonał zwrotu lub zaliczenia nienależnej kwoty na poczet innych zobowiązań podatkowych.

Utrata prawa do ulgi podatkowej (w tym ulgi mieszkaniowej) a przedawnienie PIT

Termin przedawnienia zaległości wynikającej z realizacji ulgi mija w terminie 5 lat licząc od końca roku, w którym po raz ostatni można było z ulgi skorzystać. Oznacza to, że przy uldze mieszkaniowej, związanej z przeznaczeniem nieruchomości, termin przedawnienia biegnie od końca roku, w którym upłynęły dwa lata od momentu złożenia rocznej deklaracji podatkowej i wynosi on po tym okresie 5 lat. Dopiero po nim możliwe jest wyrzucenie dokumentów potwierdzających korzystanie z ulgi.

W przypadku pozostałych ulg w podatku dochodowym od osób fizycznych, ich wykorzystanie następuje w tym samym roku, co rok złożenia deklaracji podatkowej. W efekcie dokumentację potwierdzającą prawo do skorzystania z ulg przechowywać należy tyle samo, co samą deklarację PIT – przez 5 lat licząc od końca roku, w którym dokonano rozliczenia podatkowego.

Odpowiedzialność i przedawnienie zapłaty zaliczek na podatek PIT

W trakcie roku należy ustalać i wpłacać zaliczki na podatek od uzyskiwanych dochodów. Obowiązek ten w znacznej mierze dotyczy płatników (zatrudniających), którzy rozliczają wynagrodzenia swoich pracowników. Inaczej jest w przypadku samozatrudnionych lub prowadzących własną działalność wykonywaną osobiście albo ustalających zaliczki za wynagrodzenia z zagranicy – muszą bowiem samodzielnie płacić w terminie zaliczki na podatek.

Osoby rozliczające się za pomocą płatnika są w zasadzie wyłączone z odpowiedzialności z tytułu wpłaty zaliczek na podatek dochodowy w kwocie niewłaściwej – na płatniku ciąży odpowiedzialność odsetkowa z tytułu nieprawidłowo obliczonych i wpłaconych zaliczek. Podatnik nie jest w postępowaniu prowadzonym co do zaliczek stroną, gdyż czynności organu podatkowego odnoszą się wyłącznie do płatnika i nawet pośrednio nie dotyczą interesu prawnego podatnika. Na płatniku ciąży obowiązek zapłaty zaliczek w kwocie właściwej co oznacza, że jeśli zaniży on kwotę zaliczki, to ewentualne odsetki lub dopłata tych zaliczek – obciąża wyłącznie płatnika.

Od powyższej zasady wyjątkiem jest sytuacja, w której podatnik podał pracodawcy dane nieprawidłowe (niezależnie czy z winy umyślnej, czy też nieumyślnej), np. co do miejsca zamieszkania, prawa do kosztów autorskich czy zatrudnienia z prawem do zastosowania kwoty wolnej od podatku. W efekcie takich informacji, o ile pracodawca rozliczył pracownika korzystniej, niż należało – zapłata dodatkowej kwoty zaliczki, a także odsetek za zwłokę – spoczywa na zatrudnionym.

Każda zaliczka pozostaje osobnym zobowiązaniem od którego możliwe jest osobne naliczanie odsetek za zwłokę. Odsetki za zwłokę od nieuregulowanych w terminie płatności w całości lub w części zaliczek na podatek dochodowy są naliczane do dnia złożenia zeznania podatkowego za rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy, a w przypadku niezłożenia zeznania w terminie, na ostatni dzień terminu złożenia zeznania. Ich wcześniejsze uregulowanie w trakcie roku nie spowoduje, że podatnik może skrócić okres, przez jaki naliczane są odsetki za dany okres (mimo tego, że organ skarbowy będzie w posiadaniu środków przeznaczonych na te zaliczki).

Jeżeli podatnik złoży już rozliczenie roczne – to kwota zaliczki przestaje być zaległością i od tego momentu nie można ustalać dla niej odsetek za zwłokę. Ze względu na to, że każda zaliczka jest osobną należnością, to dla każdej z nich osobno należy liczyć kwotę odsetek, których wysokość nie zmusza do ich zapłaty (gdyż są za niskie). Jeżeli odsetki nie przekraczają 8,70 zł od każdej osobnej zaległości – odsetek nie wpłaca się.

Gdy podatnik zapłaci podatek wynikający z rozliczenia rocznego, a płatnik (pracodawca) wcześniej nie zapłacił zaliczki, to w takim przypadku organ skarbowy nie dochodzi od płatnika ponownej zapłaty zaliczek, wystąpiłoby bowiem po stronie skarbu państwa bezpodstawne wzbogacenie i podwójna kwota podatku od tych samych transakcji. W tym zakresie można uznać, że zobowiązanie z tytułu zaliczek przedawnia się. Nie przedawnia się jednak obowiązek zapłaty ewentualnych odsetek za zwłokę liczonych za okres od dnia następującego po dniu, w którym należało zapłacić zaliczkę do terminu złożenia rocznego zeznania podatkowego.

Natomiast płatnik, który pierwotnie obliczył zbyt niską zaliczkę, a następnie musiał tę zaliczkę podwyższyć - ma roszczenie regresowe w stosunku do podatnika, którego dochodzić może na drodze procesu cywilnego. Organ skarbowy może w takim wypadku wystąpić do płatnika o uregulowanie zaniżonej zaległości (do momentu gdy podatnik sam jej nie zapłaci), a następnie płatnik może potrącić ją z wynagrodzenia podatnika albo wystąpić o tę zapłaconą kwotę z powództwem do sądu. Gdyby zaniżenie zaliczki wynikało z winy podatnika, wówczas zatrudniający może również żądać zwrotu zapłaconych za podatnika odsetek za zwłokę (wystąpiłaby bowiem zawiniona przez zatrudnionego szkoda po stronie płatnika).

Zawieszenie przedawnienia PIT

W niektórych przypadkach bieg terminu przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu. Jest to sytuacja, w której po zakończeniu okresu zawieszenia – przedawnienie jest kontynuowane (okres sprzed zawieszenia dolicza się do okresu po zawieszeniu i po tym, jak ich suma przekroczy 5 lat – zobowiązanie wynikające z deklaracji PIT przedawnia się.

Zawieszenie przedawnienia trwa :

• od dnia wydania decyzji podatkowych na podstawie których dochodzi do odroczenia terminu płatności podatku lub zaległości podatkowej lub do rozłożenia podatku (zaległości podatkowej) na raty, do dnia terminu płatności odroczonego podatku lub zaległości podatkowej, ostatniej raty podatku lub ostatniej raty zaległości podatkowej;
• od dnia wejścia w życie rozporządzenia w sprawie przedłużenia terminu płatności podatku, wydanego przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, do dnia upływu przedłużonego terminu,
• jeżeli możliwość ustalenia lub określenia zobowiązania podatkowego wynika z umów o unikaniu podwójnego opodatkowania lub innych ratyfikowanych umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, a ustalenie lub określenie przez organ podatkowy wysokości tego zobowiązania uzależnione jest od uzyskania odpowiednich informacji od organów innego państwa (zawieszenie nie może trwać dłużej niż 3 lata),
• wszczęcia procedury wzajemnego porozumiewania na podstawie ratyfikowanej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (zawieszenie nie może trwać dłużej niż 3 lata),

Bieg terminu przedawnienia zawiesza się również, jeżeli wydanie decyzji jest uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. W takim przypadku zawieszenie biegu terminu przedawnienia trwa do dnia, w którym decyzja innego organu stała się ostateczna lub orzeczenie sądu uprawomocniło się, nie dłużej jednak niż przez 2 lata.

Przerwanie przedawnienia PIT

Bieg terminu przedawnienia przerywają określone zdarzenia. W tych przypadkach – po zakończeniu okresu przerwy – terminy przedawnienia biegną od początku – co znaczy, że od tego momentu ponownie liczyć należy okres 5 lat (nie należy wówczas liczyć tego kresu od końca roku w którym przerwanie terminu zakończyło się). Przerwanie terminu powoduje:

• ogłoszenie upadłości,
• zastosowanie środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony,
• wszczęcie postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, o którym podatnik został zawiadomiony, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania;
• wniesienie skargi do sądu administracyjnego na decyzję dotyczącą tego zobowiązania;
• wniesienie żądania ustalenia przez sąd powszechny istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa;
• doręczenie postanowienia o przyjęciu zabezpieczenia, lub doręczenia zarządzenia zabezpieczenia w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji;
• doręczenie zawiadomienia o przystąpieniu do zabezpieczenia.

adw. Łukasz Wieszczeczyński, Kancelaria TWZ