Niszczyciele środowiska, podmioty zatruwające wodę, glebę i powietrze muszą liczyć się z surowymi sankcjami. Od niespełna dwóch miesięcy obowiązują przepisy ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania przestępczości środowiskowej. Nowe regulacje stanowią reakcję na wzrastający poziom liczby przestępstw przeciwko środowisku. Jakie zmiany wprowadziła nowelizacja?

Nowe sankcje karne

W opinii ustawodawcy wcześniej obowiązujące sankcje były zbyt niskie i nie powstrzymywały sprawców przed popełnianiem szkód w środowisku. Z dniem 1 września 2022 r. nowelizacja wprowadziła podwyższenie wysokości kar za wykroczenia i przestępstwa przeciwko środowisku.

Źródło: shutterstock.com

Dotkliwym problemem dla budżetu państwa oraz samorządów jest ponoszenie kosztów utylizacji porzuconych odpadów. Niejednokrotnie obciążenia te wynoszą kilkadziesiąt milionów złotych. Dlatego, jeżeli sprawca zostanie skazany za umyślne przestępstwo przeciwko środowisku, to sąd będzie musiał orzec nawiązkę w wysokości od 10.000 zł do 10.000.000 zł na rzecz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Uzyskane w ten sposób środki mają posłużyć nie tylko do usuwania skutków działalności przestępczej, ale także zasilić różne programy ekologiczne, mające na celu m.in. poprawę jakości powietrza lub wody w Polsce.

Ponadto nowelizacja przewiduje inne kary. Przykładowo za zaśmiecanie miejsc publicznych, w tym m.in. ulic, skwerów czy lasów, grozi grzywna do 5.000 zł. Natomiast za wypalanie gruntów rolnych, obszarów kolejowych, pasów przydrożnych, trzcinowisk lub szuwarów może zostać nałożona grzywna w wysokości 30.000 zł.

Przepisy przewidują również możliwość orzeczenia kary pozbawienia wolności. Przykładowo do 5 lat pozbawienia wolności grozi za niszczenie albo uszkadzanie - wbrew przepisom obowiązującym na terenie objętym ochroną - roślin, zwierząt, grzybów lub ich siedlisk, lub siedlisk przyrodniczych, i spowodowanie tam istotnej szkody. Zaś ten, kto zanieczyszcza wodę, powietrze lub powierzchnię ziemi substancją albo promieniowaniem jonizującym w takiej ilości lub w takiej postaci, że może to zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować istotne obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Do 10 lat pozbawienia wolności grozi za składowanie, usuwanie, przetwarzanie, zbieranie, unieszkodliwianie, transportowanie odpadów lub substancji albo dokonywanie odzysku odpadów lub substancji w taki sposób, że może to zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym. Natomiast w przypadku wykrycia nielegalnego transgranicznego przewozu odpadów niebezpiecznych może zostać orzeczona kara od 2 lat do nawet 12 lat pozbawienia wolności.

Obecnie minimalna kara za zaśmiecanie miejsc publicznych wynosi 500 zł.

Zasady odpowiedzialności podmiotów zbiorowych

Nowelizacja wprowadziła również zmiany do ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (Dz. U. z 2020 r. poz. 358 ze zm.). Po zmianach w przypadku popełnienia czynu zabronionego, wymienionego w art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o odpowiedzialności (...), przez osobę, o której mowa w art. 3, podmiot zbiorowy podlega odpowiedzialności niezależnie od wydania wyroku albo orzeczenia dotyczącego tej osoby. Kara ta może wynieść od 10.000 zł do 5.000.000 zł. Wcześniej do ponoszenia odpowiedzialności konieczne było prawomocne orzeczenie o winie i popełnieniu przestępstwa przez osobę fizyczną.

Szerszy zakres uprawnień inspektorów

Nowelizacja wprowadziła też szerszy zakres uprawnień przysługujących inspektorom Inspekcji Ochrony Środowiska. Otóż obecnie nie muszą oni okazywać legitymacji w przypadku prowadzenia czynności polegających na:

• obserwowaniu i rejestrowaniu przy użyciu środków technicznych, w tym technik satelitarnych i bezzałogowych statków powietrznych, obrazu zdarzeń oraz dźwięku towarzyszącego tym zdarzeniom,
• gromadzeniu i zabezpieczaniu dowodów popełnienia przestępstwa lub wykroczenia,
• dokonywaniu oględzin dostępnych publicznie pomieszczeń i innych miejsc.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 22.07.2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania przestępczości środowiskowej (Dz. U. poz. 1726)

autor: Kinga Romas
Gazeta Podatkowa nr 87 (1962) z dnia 2022-10-31

Obowiązki przedsiębiorcy związane z ochroną środowiska. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl

Kontrola