W przyszłym roku nastąpi dwukrotny wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę. Wyższa też będzie w 2023 r. kwota prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej. Kwoty wskazanych wynagrodzeń określają niektóre limity w podstawach wymiaru składek ubezpieczeniowych w ZUS.

Źródło: shutterstock.com

Minimalne wynagrodzenie za pracę

W 2023 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wzrośnie dwukrotnie, tj. od dnia:

• 1 stycznia - do kwoty 3.490 zł oraz
• 1 lipca do kwoty 3.600 zł.

Tak wynika z rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2023 r. (Dz. U. z 2022 r. poz. 1952).

Wysokość tego wynagrodzenia wpływa na podstawę wymiaru składek w ZUS niektórych grup ubezpieczonych, tj. m.in. osób prowadzących działalność gospodarczą, pracowników oraz osób opłacających składki na dobrowolne ubezpieczenia emerytalno-rentowe.

Składki na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorców

• 2-letni ulgowy ZUS

Dla przedsiębiorcy opłacającego składki na ubezpieczenia społeczne, na podstawie art. 18a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zwanej ustawą systemową, podstawę ich wymiaru w okresie pierwszych 24 miesięcy prowadzenia działalności stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Dwukrotne zwiększenie wysokości minimalnego wynagrodzenia w 2023 r. spowoduje, że w przyszłym roku najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla przedsiębiorcy uprawnionego do powyższej preferencji będzie wynosić od:

• 1 stycznia do 30 czerwca 1.047 zł (tj. 30% z 3.490 zł),
• 1 lipca do 31 grudnia 1.080 zł (tj. 30% z 3.600 zł).

• Mały ZUS zależny od dochodów

Dla przedsiębiorcy opłacającego mały ZUS zależny od dochodów (w myśl art. 18c ust. 1 ustawy systemowej) podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne nie może m.in. być niższa (w każdym miesiącu) od 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia.

W 2023 r. nie będzie ona mogła więc być niższa odpowiednio:

• w I półroczu (tj. od 1 stycznia do 30 czerwca) - od kwoty 1.047 zł,
• w II półroczu (tj. od 1 lipca do 31 grudnia) - od kwoty 1.080 zł.

ZUS pracowników

Wynagrodzenie osoby zatrudnionej na podstawie umowy o pracę w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy nie może być niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia. Stanowi o tym art. 6 ust. 1 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2020 r. poz. 2207).

Zatem za pracowników pełnoetatowych wynagradzanych na poziomie minimalnej stawki płatnik składek (pracodawca) będzie opłacał składki na ubezpieczenia społeczne, zdrowotną i składki na FP i FS oraz FGŚP (przyjmując, że będzie zobowiązany do opłacania składek na te fundusze) co najmniej od kwoty:

• 3.490 zł - w I półroczu 2023 r.,
• 3.600 zł - w II półroczu 2023 r.

Gdy pracownik jest zatrudniony w niepełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy, wtedy wysokość minimalnego wynagrodzenia ustala się w kwocie proporcjonalnej do liczby godzin pracy przypadającej do przepracowania przez pracownika w danym miesiącu, biorąc za podstawę wysokość minimalnej płacy ustalonej na podstawie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę.

Dobrowolne ubezpieczenia emerytalno-rentowe

Osoba opłacająca składki na dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe (patrz ramka) zasadniczo może zadeklarować do podstawy ich wymiaru dowolną kwotę. Nie powinna ona jednak być niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia- w 2023 r. nie niższa odpowiednio od kwoty:

• 3.490 zł - w I półroczu,
• 3.600 zł - w II półroczu.

Prognozowane przeciętne wynagrodzenie

W projekcie ustawy budżetowej na 2023 r. (druk sejmowy nr 2653) w art. 24 wskazano, że prognozowane przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej ma wynosić 6.935 zł. Kwota tego wynagrodzenia wyznacza podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorcy opłacającego je na ogólnych zasadach albo w ramach tzw. małego ZUS zależnego od dochodu.

Dla przedsiębiorcy opłacającego składki na ubezpieczenia społeczne na ogólnych zasadach podstawę ich wymiaru stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych.

Natomiast dla przedsiębiorcy opłacającego składki na ubezpieczenia społeczne w ramach tzw. małego ZUS podstawa wymiaru składek społecznych nie może m.in. przekroczyć 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego na dany rok kalendarzowy.

Gdy w toku dalszych prac legislacyjnych kwota prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia nie ulegnie zmianie, to w 2023 r. najniższa podstawa wymiaru składek społecznych dla wspomnianego przedsiębiorcy wyniesie 4.161 zł, czyli 6.935 zł × 60% (w 2022 r. wynosi ona 3.553,20 zł) - patrz tabela.

Z kolei dla przedsiębiorcy uprawnionego do tzw. małego ZUS nie będzie ona mogła w 2023 r. przekroczyć kwoty 4.161 zł.

Podstawa wymiaru składek pracowników delegowanych

Z podstawy wymiaru składek ZUS pracowników oddelegowanych do pracy za granicę wyłączona jest część wynagrodzenia (w wysokości równowartości diety z tytułu podróży zagranicznej za każdy dzień pobytu), których przychód jest wyższy niż kwota prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy. Równocześnie tak ustalony miesięczny przychód tych pracowników stanowiący podstawę wymiaru składek emerytalno-rentowych nie może być niższy od kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.

Stanowi tak § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia MPiPS w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 1949 ze zm.). Zatem przychód pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców, do których ma zastosowanie powołany przepis, nie będzie mógł być w 2023 r. niższy od kwoty 6.935 zł.

Jeżeli uzyskany przez pracownika w danym miesiącu przychód jest niższy od tej kwoty, wtedy podstawę wymiaru składek społecznych stanowi faktycznie uzyskany przez taką osobę przychód (wówczas nie ma zastosowania powołany przepis).

Osoby przebywające na urlopie wychowawczym

Dla osób przebywających na urlopie wychowawczym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy. Ustalona w taki sposób podstawa wymiaru tych składek nie może być jednak:

• niższa niż 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę (dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy, z ustalonym wynagrodzeniem miesięcznym w wysokości minimalnego - nie niższa od kwoty minimalnej płacy) oraz
• wyższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ogłoszonego na podstawie art. 19 ust. 10 ustawy systemowej.

Wobec tego podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym w okresie:

• od 1 stycznia do 30 czerwca 2023 r. nie będzie mogła być niższa od 2.617,50 zł miesięcznie (3.490 zł × 75%) lub odpowiednio 3.490 zł - dla pełnoetatowego pracownika,
• od 1 lipca do 31 grudnia 2023 r. nie będzie mogła być niższa od kwoty 2.700 zł miesięcznie (3.600 zł × 75%) lub odpowiednio 3.600 zł - dla pełnoetatowego pracownika.

Skoro od 1 stycznia 2023 r. prognozowane przeciętne wynagrodzenie miesięczne przyjęte do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych wyniesie 6.935 zł, to maksymalna podstawa wymiaru składek emerytalno-rentowych dla osób przebywających na urlopie wychowawczym od 1 stycznia 2023 r. wyniesie 4.161 zł (60% z kwoty 6.935 zł).

Naliczając składki emerytalno-rentowe pracownikowi przebywającemu na urlopie wychowawczym, pracodawca powinien pamiętać o tym, że gdy jest on zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, to przepisy prawa pracy gwarantują mu wynagrodzenie co najmniej na poziomie minimalnej płacy. Wtedy podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym również nie może być niższa niż kwota minimalnej płacy obowiązującej w danym roku kalendarzowym.

Niekiedy podstawa wymiaru tych składek pracownika korzystającego z urlopu wychowawczego jest niższa od ww. limitów. Ma to miejsce wtedy, gdy pracownik przechodzi na urlop wychowawczy (lub wraca z niego) w trakcie miesiąca kalendarzowego. W takiej sytuacji podlega ona proporcjonalnemu zmniejszeniu.

Ograniczenia w składkach ZUS

• Roczny limit składek emerytalno-rentowych

Podstawa wymiaru składek emerytalno-rentowych nie może przekroczyć w danym roku kalendarzowym 30-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, określonego w ustawie budżetowej, ustawie o prowizorium budżetowym lub ich projektach. Jeśli odpowiednie ustawy nie zostały uchwalone, wówczas wynagrodzenie to ustala się w oparciu o przeciętne miesięczne wynagrodzenie z III kwartału roku poprzedniego. Roczne ograniczenie ma też zastosowanie do podstawy wymiaru składki na FEP.

Dla Prenumeratorów GOFIN
	Wskaźniki przydatne w rozliczeniach składek ZUS dostępne w serwisie www.wskazniki.gofin.pl

W 2023 r. kwota ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe wyniesie 208.050 zł, a przyjęta do jej ustalenia kwota prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia wynosi 6.935 zł. Wynika to z obwieszczenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej w sprawie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w roku 2023 oraz przyjętej do jej ustalenia kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (Mon. Pol. z 2022 r. poz. 1014).

Warto przypomnieć, że w 2022 r. roczny limit podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych wynosi 177.660 zł.

• Miesięczna granica składki chorobowej

Dla osób podlegających ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie (np. prowadzących pozarolniczą działalność) podstawa wymiaru składki na to ubezpieczenie nie może przekraczać miesięcznie 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia przyjmowanego do ustalenia rocznego limitu podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych (art. 20 ust. 1-3 ustawy systemowej).

Od 1 stycznia do 31 grudnia 2023 r. miesięczne ograniczenie podstawy wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe wyniesie 17.337,50 zł, czyli 6.935 zł × 250% (w 2022 r. wynosi ono 14.805 zł). Potwierdził to Prezes ZUS w komunikacie z dnia 28 października 2022 r.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1009 ze zm.)

autor: Aneta Dąbrowska
Gazeta Podatkowa nr 92 (1967) z dnia 2022-11-17

Potrącenia z wynagrodzenia pracownika i zleceniobiorcy. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl

ZUSNiski ZUS