Coraz więcej pracowników ukrywa objawy Covid-19. Niektórzy nie wiedzą, co zrobić w oczekiwaniu na wynik testu. I czy mogą bezpiecznie wracać do pracy, kiedy nie mają objawów, a oczekują na wynik testu, którego wielokrotnie nie ma od kilkunastu dni. Część z pracowników nie chce wykonać testu z obawy nałożenia kwarantanny czy izolacji na domowników i znajomych, z którymi mieli kontakt.

Źródło: shutterstock.com

Z kolei pracodawcy często nie chcą sami zgłaszać choroby pracownika do sanepidu. Nie wiedzą, czy w takiej sytuacji, kiedy brak jest potwierdzenia zachorowania, mogą skierować na kwarantannę innych pracowników.

Kwestią wątpliwą jest też pytanie, czy po kwarantannie pracownik może bez testu kontrolnego wrócić do pracy. Czy pracodawca powinien zapłacić za taki test?

Co może zrobić pracodawca, kiedy podejrzewa koronawirusa u pracownika?

Zgodnie z obowiązującym prawem pracy pracodawca musi przestrzegać zasad, które zapewniają bezpieczeństwo podległym pracownikom. W związku z tym  spoczywa na nim odpowiedzialność za bezpieczeństwo pracownika  i jeżeli  ma podejrzenie  bądź zaobserwował niepokojące go objawy wirusa u pracownika winien zgłosić do Sanepidu taki przypadek.

» Jak sprawdzić dane o osobach na kwarantannie i w izolacji? ZUS przygotował instrukcję

Choć nie wynika to jasno z przepisów prawa obowiązek ten należy wywieść Kodeksu pracy (art. 207 par. 2  K.p. w związku z art. 304 k.p. w zw. 226 pkt. 1) – wskazał Rzecznik Praw Obywatelskich w odpowiedzi na pytania skierowane na infolinię.

Rzecznik RPO wskazuje, że pracodawca jest obowiązany:

1. organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy;
2. zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń;
3. reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywać środki podejmowane w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy;
4. zapewnić rozwój spójnej polityki zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym uwzględniającej zagadnienia techniczne, organizację pracy, warunki pracy, stosunki społeczne oraz wpływ czynników środowiska pracy;
5. uwzględniać ochronę zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników niepełnosprawnych w ramach podejmowanych działań profilaktycznych;
6. zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy;

Rzecznik Praw Obywatelskich wskazuje również na zalecenia Centralnego Instytutu Ochrony Pracy – Państwowego Instytutu Badawczego (CIOP- PIB). Zatem pracodawcy powinni określić procedury:

1. postępowania z pracownikiem, u którego zachodzi podejrzenie zachorowania na COVID-19, w tym wyposażenie go w maskę ochronną, rękawiczki oraz odizolowanie od innych pracowników;
2. ustalania listy osób, które miały bezpośredni kontakt z tym pracownikiem;
3. zgłoszenia przypadku podejrzenia zachorowania na COVID-19 do powiatowej lub wojewódzkiej stacji sanitarno-epidemiologicznej.

W sytuacji kiedy pracodawca podejrzewa, że nieodpowiedzialny pracownik może być zakażony i ma wątpliwości co do stanu jego zdrowia może też skierować pracownika na badania lekarskie. Kiedy pracodawca ma wątpliwości co do stanu zdrowia pracownika może skierować go do lekarza medycyny pracy, który może zlecić dalsze badania, w tym w kierunku Covid – 19.

Powiadomienie Sanepidu

Pracodawca może również  powiadomić Sanepid o swoich podejrzeniach – wtedy Sanepid może podjąć decyzje co do przymusowych badań w trybie administracyjnym. Jednak pracodawca musi mieć podstawy co do takiego zawiadomienia, by nie narazić się na zarzuty ze strony pracownika.

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny (PPIS) lub Państwowy Graniczny Inspektor Sanitarny może, w drodze decyzji, nałożyć obowiązek poddania się kwarantannie na osobę:

• zakażoną lub chorą na chorobę zakaźną,
• osobę podejrzaną o zakażenie lub chorobę zakaźną lub
• osobę, która miała styczność ze źródłem biologicznego czynnika chorobotwórczego

Praca zdalna

Kiedy pracodawca ma możliwość może zgodnie z przepisami tarczy antykryzysowej polecić pracownikowi wykonywanie pracy zdalnej. Może również zezwolić na pracę zdalną pracownika objętego kwarantanną jeżeli stan jego zdrowia pozwala mu na wykonywanie obowiązków służbowych w formie zdalnej.

Odpowiedzialność cywilnoprawna pracownika, który nie poddał się testowi

W sytuacji kiedy pracownikowi udowodnione zostanie, że zaraził innych współpracowników może grozić odpowiedzialność cywilnoprawna za wyrządzoną szkodę. Zgodnie z treścią art. 415 KC każdy, kto ze swojej winy wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.

W zakresie koronawirusa trzeba będzie takiemu pracownikowi udowodnić, że do szkody doszło z jego winy i wykazać związek przyczynowo-skutkowy między winą a szkodą. Z roszczeniami będzie mógł wystąpić zarówno pracodawca jak i każda osoba, która zostanie zakażona.

Kiedy wina zostanie udowodniona, nieodpowiedzialny pracownik będzie zobowiązany do naprawienia szkody na podstawie art. 444 KC. W przypadku kiedy dojdzie do śmierci roszczenia przysługiwać będą zgodnie z treścią art. 446 KC.

Kary z kodeksu pracy oraz wypowiedzenie umowy o pracę z winy pracownika

W związku z zagrożeniem i nieprzestrzeganiem przepisów BHP pracodawca może stosować kary porządkowe oraz ma możliwość rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Powodem wypowiedzenia będzie tu nieprzestrzeganie obowiązków pracowniczych i zasad BHP, które obowiązują pracowników.

W zakresie kar porządkowych kodeks pracy przewiduje upomnienie, naganę lub nałożenie na pracownika kary pieniężnej.

Kiedy pracownik może wrócić do pracy?

Po kwarantannie, jeśli przez jej okres nie rozwinęła się u pracownika choroba, może on wrócić do pracy. Podobnie w sytuacji przechorowania wirusa i odbycia izolacji. Jednak obecnie obowiązujące przepisy nie wymagają aby pracownik poddał się testowi po raz kolejny. Nie musi on również przedkładać dodatkowych zaświadczeń.

Czy pracodawca może skierować pracownika na test po kwarantannie lub izolacji?

Pracodawca może zlecić zatrudnionemu badanie na koranawirusa i zapoznać się z jego wynikami, jeśli taką decyzję wyda Główny Inspektorat Sanitarny. Sama zgoda pracownika na przetestowanie nie jest wystarczającą podstawą do wykonania testu. Żaden przepis prawa nie nakłada też na pracodawcę obowiązku sprawdzania testem pracownika przed powrotem do pracy po kwarantannie czy izolacji i ponoszenia kosztów takiego testu.

Pracodawca, który decyduje się na przywrócenie pracowników do pracy po kwarantannie, kiedy wyłączył część załogi z pracy lub skierował na pracę zdalną i odwołuje ich z niej, musi sprostać wymaganiom stawianym przez Główny Inspektorat Sanitarny. Do obowiązków pracodawcy należy dostarczenie pracownikom odpowiednich środków do dezynfekcji najbliższego otoczenia i miejsc, w których przebywają. Powinien również zapewnić wymagane środki ochrony.

Badania lekarskie

Wyjątkowo pracodawca skieruje na badania kontrolne pracownika, którego choroba trwała co najmniej 30 dni. Jeśli w związku z epidemią nie ma lekarza uprawnionego do ich przeprowadzenia, może je wykonać inny lekarz. Wydane przez niego orzeczenie dopuszczające pracownika do pracy będzie ważne przez 30 dni od dnia odwołania stanu epidemii/zagrożenia epidemicznego (należy je włączyć do akt osobowych).

Koronawirus w PolsceKodeks pracy