Soboń: Już niebawem fiskus rozliczy PIT za przedsiębiorców. Będzie nowe narzędzie dla firm
Zmiana na niekorzyść warunków płacowych w większości przypadków oznacza dla pracowników stratę finansową. Tylko wyjątkowo prawo pracy przewiduje rekompensatę za utracony w wyniku obniżki zarobek. Formą rekompensaty jest w takich sytuacjach dodatek wyrównawczy, przysługujący niektórym grupom pracowników w ściśle określonych sytuacjach.
Wyrównanie na mocy Kodeksu
Szczególna ochrona zatrudnienia, przysługująca określonym pracownikom na podstawie Kodeksu pracy lub przepisów odrębnych, polega m.in. na ograniczeniu lub wyłączeniu możliwości wypowiedzenia przez pracodawcę umowy o pracę. Analogiczna ochrona przysługuje w odniesieniu do wypowiedzenia zmieniającego. Zasadniczo więc pracownikom chronionym, np. pracownicom w ciąży czy korzystającym z urlopów z tytułu rodzicielstwa, pracodawca nie może jednostronnie zmienić warunków umowy o pracę - chyba że dopuszczają to konkretne przepisy. W sytuacjach określonych w tych przepisach pracownikom chronionym przysługuje dodatek wyrównawczy. Kodeks pracy przewiduje jego wypłatę w przypadku:
- pracownicy w ciąży lub karmiącej dziecko piersią, której zmieniono warunki pracy na dotychczasowym stanowisku, skrócono czas pracy lub przeniesiono do innej pracy na podstawie art. 179 § 4 K.p.,
- pracownika, u którego stwierdzono objawy wskazujące na powstawanie choroby zawodowej i którego pracodawca na podstawie orzeczenia lekarskiego przeniósł do innej pracy w trybie art. 230 K.p.,
- pracownika, którego pracodawca przeniósł do innej odpowiedniej pracy ze względu na niezdolność do wykonywania dotychczasowej pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej; pracownik nie może być uznany za niezdolnego do pracy w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (art. 231 K.p.).
Przesłanką wypłaty dodatku wyrównawczego w wymienionych sytuacjach jest obniżenie wynagrodzenia pracownika w konsekwencji podjęcia przez pracodawcę określonych działań. Przy czym w dwóch ostatnich przypadkach wypłata dodatku jest ograniczona czasowo, przysługuje on bowiem tylko przez 6 miesięcy.
Dodatek przy zwolnieniach grupowych
Pracodawcy zatrudniający co najmniej 20 pracowników podlegają ustawie o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. z 2018 r. poz. 1969 ze zm.), dalej ustawie. Na jej podstawie pracodawca może dokonać typowych zwolnień grupowych (tj. w liczbie lub procencie określonym w art. 1 ustawy) lub tzw. zwolnień indywidualnych, o których mowa w art. 10 ustawy. Niezależnie od rodzaju zwolnienia, pewna grupa pracowników - wskazana w art. 5 ust. 5 ustawy - jest jednak bezwzględnie chroniona przed wypowiedzeniem umowy o pracę. Można im natomiast wypowiedzieć warunki tej umowy. Jeżeli będzie to skutkowało obniżeniem wynagrodzenia za pracę, przez cały okres ochronny pracownikom wskazanym w art. 5 ust. 5 ustawy przysługuje dodatek wyrównawczy.
W przypadku tzw. zwolnień indywidualnych pracodawca również może dokonać wypowiedzeń zmieniających pracownikom korzystającym ze szczególnej ochrony. W takiej sytuacji pracownicy ci nabywają prawo do dodatku wyrównawczego, jednak z wyjątkiem pracowników, których ochrona wynika z art. 41 K.p. (m.in. z tytułu korzystania z urlopu czy przebywania na zwolnieniu chorobowym). Dodatek wyrównawczy dla pracowników chronionych innych niż wskazani w art. 5 ust. 5 ustawy przysługuje przez okres 6 miesięcy.
Specustawa wyłącza dodatek
W ostatnim czasie, w związku z ogłoszeniem stanu epidemii, wielu pracodawców obniża pracownikom wynagrodzenie na podstawie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19... (Dz. U. z 2020 r. poz. 374 ze zm.), tzw. specustawy w sprawie COVID-19. Możliwość obniżki pensji daje m.in. art. 15g specustawy w sprawie COVID-19, dotyczący przestoju ekonomicznego lub obniżenia wymiaru czasu pracy. Oba te rozwiązania wprowadza się na mocy porozumienia między pracodawcą a przedstawicielami strony pracowniczej. Nie stosuje się wówczas wypowiedzenia zmieniającego, jak też przepisów chroniących przed takim wypowiedzeniem. Specustawa w sprawie COVID-19 nie gwarantuje też dodatku wyrównawczego dla pracowników szczególnie chronionych, których objęła obniżka.
| Podstawa prawna | Grupa uprawnionych | ||||||||
| art. 179 § 4 K.p. | pracownice w ciąży lub karmiące dziecko piersią, którym zmieniono warunki pracy na dotychczasowym stanowisku, skrócono czas pracy na dotychczasowym stanowisku lub przeniesiono do innej pracy | ||||||||
| art. 230 K.p. | pracownicy, u których stwierdzono objawy wskazujące na powstawanie choroby zawodowej i którzy na podstawie orzeczenia lekarskiego zostali przeniesieni przez pracodawcę do innej pracy | ||||||||
| art. 231 K.p. | pracownicy, którzy na podstawie orzeczenia lekarskiego zostali przeniesieni przez pracodawcę do innej odpowiedniej pracy ze względu na niezdolność do wykonywania dotychczasowej pracy, wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej | ||||||||
| art. 5 ust. 5 ustawy o zwolnieniach grupowych | pracownicy, którym wypowiedziano warunki umowy o pracę z przyczyn ich niedotyczących, wskazani w art. 5 ust. 5 ustawy o zwolnieniach grupowych, m.in.:
| ||||||||
| art. 10 ust. 1-4 ustawy o zwolnieniach grupowych | pracownicy, którym przysługuje szczególna ochrona zatrudnienia i którym wypowiedziano warunki płacy na podstawie art. 10 ust. 3 ustawy o zwolnieniach grupowych | ||||||||
| Przesłanką wypłaty dodatku wyrównawczego uprawnionym pracownikom jest obniżenie ich wynagrodzenia przez pracodawcę w trybie i w okolicznościach wskazanych w przepisach wymienionych w tabeli. | |||||||||
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 1040 ze zm.)
autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa nr 47 (1713) z dnia 2020-06-10
Prezentacja wybranych operacji gospodarczych w sprawozdaniu finansowym. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl
Płaca minimalnaWymiar czasu pracyFormy zatrudnieniaKoronawirus w Polsce
Dodaj komentarz