Resort finansów szykuje rewolucję w fundacjach rodzinnych. Projekt nowelizacji wprowadza 36-miesięczny okres karencji na sprzedaż majątku, ogranicza zwolnienia podatkowe do najmu długoterminowego i obejmuje fundacje przepisami o CFC oraz exit tax.
Ministerstwo Finansów opublikowało projekt nowelizacji ustawy o fundacjach rodzinnych. Zmiany przewidują między innymi wprowadzenie 36-miesięcznego okresu karencji na sprzedaż majątku wniesionego do fundacji, ograniczenie zwolnień podatkowych wyłącznie do najmu długoterminowego na cele mieszkaniowe, a także objęcie fundacji przepisami o zagranicznych jednostkach kontrolowanych (CFC) i tzw. exit tax.
Fundacja rodzinna została wprowadzona z myślą o ochronie firm rodzinnych i planowaniu bezpiecznej sukcesji. Dziś, po zaledwie dwóch latach, Ministerstwo planuje zmienić niektóre z podstawowych założeń opodatkowania fundacji rodzinnych. Deklarowanym celem ma być ograniczenie agresywnej optymalizacji podatkowej. Najwięcej emocji budzi jednak to, że nowe regulacje mają objąć także aktywa wniesione do fundacji już w 2025 roku – po 31 sierpnia, a przed wejściem w życie przepisów ustawy nowelizującej. To rodzi poważne wątpliwości konstytucyjne, bo w praktyce oznacza działanie prawa wstecz i stawia przedsiębiorców, którzy podjęli decyzje zgodnie z obecnymi zasadami, w nowej, mniej korzystnej sytuacji podatkowej. Może to prowadzić do sporów sądowych, w tym konstytucyjnych, a przede wszystkim podważa zaufanie do stabilności prawa i państwa polskiego.
Źródło: shutterstock / Kateryna_Onyshchuk
To paradoks, bo instrument, który miał budować poczucie bezpieczeństwa, w praktyce wywołuje niepokój i poczucie niepewności. Widać tu wyraźnie napięcie pomiędzy celami, w jakich fundatorzy dotychczas zakładali fundacje rodzinne: sukcesją a optymalizacją – część fundacji powstawała głównie jako wehikuły podatkowe, co fiskus i tak mógł kwestionować na podstawie klauzuli obejścia prawa, czy innych dostępnych instrumentów.
Szczególnie dotkliwie zmiany odczują przedsiębiorcy z branży nieruchomości. Dotychczas fundacje rodzinne były postrzegane jako korzystne narzędzie do zarządzania portfelem mieszkań i nieruchomości komercyjnych. Po wejściu w życie nowych regulacji zwolnieniami podatkowymi objęty zostanie tylko najem długoterminowy nieruchomości na cele mieszkaniowe.Najem krótkoterminowy czy komercyjny zostanie całkowicie wyłączony ze zwolnienia podatkowego na poziomie fundacji rodzinnej, co zmienia zasady gry i wymusi przebudowanie modeli biznesowych, względnie poszukiwanie alternatywnych struktur dla prowadzenia tego rodzaju działalności.
Fundacje rodzinne nie znikną i nadal będą dobrym narzędziem do zarządzania majątkiem rodzinnym i planowania sukcesji, ale ich charakter się zmienia. W obecnych realiach decyzje o zakładaniu fundacji powinny być podejmowane z udziałem doświadczonych doradców i w oparciu o rzetelną analizę długofalowych potrzeb, a nie chwilowej kalkulacji fiskalnej. Warto też pamiętać, że sposób i tempo wprowadzania zmian legislacyjnych w tak istotnym obszarze ma znaczenie nie tylko dla poszczególnych fundatorów, ale i dla wizerunku Polski jako stabilnego miejsca prowadzenia biznesu. Ten aspekt – niestabilności prawa - przynosi de facto najwięcej szkody dla instytucji fundacji rodzinnej i dla Polski - w aspekcie jej oceny jako kraju, w którym warto (lub nie) ulokować swój kapitał.
Tomasz Prokurat – radca prawny i doradca podatkowy, partner w LITIGATO Pławiak Prokurat Karcz. Radca prawny (WA-10379) i doradca podatkowy (nr wpisu 11541)