Obowiązki w zakresie podatku minimalnego ostatecznie wejdą w życie 1 stycznia 2024 roku, po dwuletnim okresie zawieszenia poboru podatku. Oznacza to, że z początkiem 2025 roku firmy, które osiągną stratę, bądź udział ich dochodu w przychodach nie osiągnie przynajmniej 2%, będą musiały po raz pierwszy zapłacić podatek minimalny.
» Podatek minimalny sposobem na przyciągnięcie biznesu zagranicznego
Na podstawie art. 38ec ustawy o CIT, podmioty zobowiązane do zapłacenia podatku minimalnego zostały zwolnione z tego obowiązku za okres od 1 stycznia 2022 r. do 31 grudnia 2023 r. (dla podatników, których rok podatkowy pokrywa się z kalendarzowym). W przypadku niestandardowego roku podatkowego zwolnienie obowiązuje, jeśli rok podatkowy rozpoczął się przed 1 stycznia 2024 r., a zakończył się po dniu 31 grudnia 2023 r. W takiej sytuacji zwolnienie obowiązuje do końca tego roku podatkowego.
Źródło: shutterstock
Problematyka podatku minimalnego
Wprowadzenie podatku minimalnego ma za zadanie uszczelnić system podatkowy i ograniczyć chęć przerzucania dochodów do zagranicznych spółek o korzystniejszym poziomie opodatkowania. Problemy po stronie podatników pojawią się z pewnością na polu praktycznym, ponieważ wciąż nie jest jednoznacznie wiadomo, którzy przedsiębiorcy faktycznie zapłacą podatek, przechodząc tym samym przez mało oczywisty wzór do wyliczenia podatku należnego, a którzy skorzystają z jednego z dostępnych zwolnień. Istnieją bowiem wyjątki, na które mogą powołać się podatnicy.
Dodatkowo obowiązek zapłacenia podatku minimalnego może skłaniać firmy do mniejszych inwestycji, lub w niektórych przypadkach nawet ich braku. Taka decyzja byłaby uzasadniona faktycznym opodatkowaniem inwestycji w całym okresie jej trwania, a nie dopiero w momencie zysków, które wygeneruje.
Zwolnienia z podatku minimalnego
Podatek minimalny zapłacą tylko spółki będące podatnikami CIT, jednak część podatników będzie mogła skorzystać ze zwolnień z tego obowiązku. Podatkiem tym nie będą objęte przykładowo nowe przedsiębiorstwa. Okres obowiązywania zwolnienia obejmuje rok rozpoczęcia działalności oraz kolejne dwa lata podatkowe. Ze zwolnienia mogą również skorzystać podmioty, których przychody spadły rok do roku o ponad 30% oraz przedsiębiorstwa finansowe w rozumieniu art. 15c ust. 16 ustawy o CIT, czyli np. banki czy towarzystwa ubezpieczeniowe.
Nowej daniny nie zapłacą również podatnicy zajmujący się eksploatacją w transporcie międzynarodowym statków morskich lub statków powietrznych lub wydobywaniem kopalin wymienionych w załączniku do ustawy z 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze, których ceny są powiązane z notowaniami na światowych rynkach. Warto dodać, że nowelizacja ustawy z 7 października 2022 r., wprowadziła nowe wyłączenia, które obejmują np. małych podatników CIT lub podmioty postawione w stan upadłości, restrukturyzacji czy likwidacji.
Dwie drogi opodatkowania
Podatek minimalny będzie wynosić 10% podstawy opodatkowania, przy czym istnieją dwie metody obliczenia podstawy, od której będzie liczony podatek. Zasadniczo kalkulacja podstawy opodatkowania jest dość skomplikowana i stanowi sumę 1,5% przychodów podatnika, nadwyżki kosztów finansowania dłużnego nad ustawowym limitem oraz nadwyżki kosztów tzw. usług niematerialnych ponad przewidziany limit. Alternatywną podstawę stanowi 3% przychodów osiągniętych przez podatnika w roku kalendarzowym. Warto zaznaczyć, że do przychodów tych nie należy wliczać przychodów z zysków kapitałowych. Wybór metody obliczenia podstawy opodatkowania będzie dokonywany przez podatnika co roku, przy wypełnianiu zeznania za rok podatkowy.
Podatek minimalny nie tylko w Polsce
Zgodnie z dyrektywą Rady (UE) 2022/2523 z 14 grudnia 2022 r., państwa członkowskie powinny wprowadzać podatek minimalny, który ma zapewnić globalny minimalny poziom opodatkowania międzynarodowych grup przedsiębiorstw oraz dużych grup krajowych na terenie UE. Ma on objąć wszystkie grupy, których rocznych obrót będzie na poziomie przekraczającym 750 mln euro. Podatek minimalny wprowadzony w Polsce może nie kwalifikować się do zaleceń UE, przez co możliwe jest, że niektóre przedsiębiorstwa zostaną objęte dwoma podatkami minimalnymi.
Autor: Remigiusz Fijak, Partner Associate ID Advisory