Działalnością socjalną w świetle ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz.U. 1996 nr 70 poz. 335) są usługi świadczone przez pracodawców na rzecz:

• różnych form wypoczynku,
• działalności kulturalno - oświatowej,
• sportowo - rekreacyjnej,
• opieki nad dziećmi w żłobkach, przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego,
• pomocy materialnej, rzeczowej, finansowej,
• zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach określonych umową.

Regulamin ZFŚŚ

Przyznawanie ulg i świadczeń, a także wysokość dopłat z Funduszu Świadczeń Socjalnych uzależnione są od sytuacji życiowej, rodzinnej, a także materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu.

Zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowych z Funduszu, a także zasady przeznaczania środków na Fundusz na poszczególne cele ustala pracodawca w regulaminie ZFŚS uzgodnionym z zakładową organizacją związkową. Jeżeli podczas ustalania regulaminu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych organizacje związkowe, bądź organizacje związkowe reprezentatywne nie przedstawią w terminie 30 dni wspólnie uzgodnionego stanowiska, decyzje w tych sprawach podejmuje pracodawca – po rozpatrzeniu odrębnych stanowisk organizacji związkowych.

Zgodnie z art. 24125a§1 zakładowa organizacja związkowa uznawana jest za reprezentatywną, gdy:

1. zrzesza co najmniej 7% pracowników zatrudnionych u danego pracodawcy i jest jednostką organizacyjną albo organizacją członkowską ponadzakładowej organizacji związkowej, lub
2. zrzesza co najmniej 10 % pracowników zatrudnionych u pracodawcy.

W przypadku, gdy u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa - pracodawca uzgadnia regulamin ZFŚS z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania ich interesów. Nie oznacza to jednak, że pracodawca będzie zmuszony konsultować z przedstawicielem pracowników kwestie związane z innymi regulaminami obowiązującymi w zakładzie pracy np. regulaminem wynagradzania.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2001 r. (I PKN 579/2000): ,,pracodawca administrujący środkami zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie może ich wydatkować niezgodnie z regulaminem zakładowej działalności socjalnej, którego postanowienia nie mogą być sprzeczne z zasadą przyznawania świadczeń według kryterium socjalnego, to jest uzależniającego przyznawanie ulgowych usług i świadczeń wyłącznie od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu’’.

Tak więc postanowienia regulaminu ZFŚS muszą obejmować wyłącznie te usługi i świadczenia, które są bezpośrednio związane z definicją ,,działalności socjalnej’’, z których mogą skorzystać osoby o ciężkiej sytuacji życiowej, rodzinnej, a także materialnej. Regulamin Funduszu nie może zatem zezwalać na finansowanie ze środków Funduszu kosztów związanych z zatrudnieniem tj. koszty noclegów, czy dowozów do pracy.

Zakładowe obiekty socjalne

Ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych bardzo dokładnie wskazuje jakie obiekty wchodzą w skład zakładowych obiektów socjalnych. Wyróżnia przede wszystkim:

1. ośrodki wczasowe i kolonijne,
2. domy wypoczynkowe,
3. sanatoria i ogrody działkowe,
4. obiekty sportowo rekreacyjne,
5. żłobki i przedszkola,
6. obiekty służące działalności kulturalnej.

Zakładowe obiekty socjalne są obiektami utrzymywanymi i preferowanymi przez pracodawcę, zaliczanymi do majątku firmy. Nie każdy zakład pracy posiada swoje wyodrębnione obiekty. Pracodawcy nie posiadający zakładowych obiektów socjalnych mogą zezwolić na wypoczynek u innych organizatorów. Należy jednak zaznaczyć, że bez względu na to, czy u pracodawcy funkcjonują zakładowe obiekty socjalne, czy też nie, zgoda na skorzystanie ze świadczenia socjalnego uzależniona jest od sytuacji rodzinnej, życiowej i finansowej pracownika.

Wczasy ,,pod gruszą’’

Wczasów ,,pod gruszą’’ nie należy utożsamiać ze świadczeniem urlopowym. Wczasy ,,pod gruszą’’ są jedną z form wypoczynku organizowanego przez pracodawcę i finansowanego ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Organizowanie tej formy wypoczynku nie jest jednak obowiązkiem pracodawcy. Informacje o tym, czy w danym zakładzie pracy można starać się o tego typu dofinansowanie, a także jakie warunki należy spełnić, zawarte są w zakładowym regulaminie ZFŚS.

Należy zaznaczyć, że wczasy ,,pod gruszą’’ mają charakter roszczeniowy jeżeli sytuacja pracownika jest zgodna ze wskazaną w ZFŚS. Świadczenie zależy od spełnienia przez osobę zainteresowaną kryteriów socjalnych.

Bony świąteczne

Są kolejną formą świadczeń finansowanych z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych. W zależności od postanowień zawartych w regulaminie wysokość przyznawanych bonów musi być uzależniona od sytuacji finansowej pracownika. Jeżeli bony będą przekazywane w równej wartości każdemu, to nie spełnią one kryterium socjalnego i działania zgodnie z zasadami ZFŚS. Świadczenia podlegają wówczas składkom ZUS i zaliczce na podatek dochodowy. Takie stanowisko przedstawił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 września 2009r. (I UK 121/09) twierdząc, że ,, Podstawowa zasada dysponowania środkami funduszu została określona w art. 8 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Zasada ta stanowi, że przyznawanie ulgowych świadczeń i wysokości dopłat z funduszu powinno być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby korzystającej z funduszu. Nie ma w tym zakresie wyjątków. Nawet regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie może zmienić tej zasady. Stąd świadczenia wypłacane przez pracodawcę z pominięciem owej zasady podstawowej nie mogą być ocenione w sensie prawnym jako świadczenia socjalne, a jeżeli tak to nie mogą korzystać z uprawnień przyznanych tym świadczeniom przez system ubezpieczeń społecznych, jeżeli wszyscy pracownicy otrzymali bony o jednakowej wartości, to spowodowało to, iż bony te trzeba ocenić jako świadczenie dodatkowe pracodawcy, a nie świadczenia z funduszu świadczeń socjalnych’’.

Zapomoga z ZFŚŚ

Zapomoga jest jednorazową pomocą finansową udzielaną pracownikom, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji materialnej m.in. z powodu choroby, ciężkiej sytuacji rodzinnej, czy utraty mienia. Pomoc ta udzielania jest po złożeniu stosownego wniosku przez osobę zainteresowaną, a także po spełnieniu odpowiednich kryteriów finansowych.

Pożyczki zwrotne na cele mieszkaniowe z ZFŚS oraz na inne cele prywatne pracownika

Prawo do skorzystania z pożyczki na cele mieszkaniowe podobnie jak w przypadku pozostałych świadczeń socjalnych uzależnione jest od sytuacji finansowej zainteresowanego.

Ustawa o zfśs nie reguluje jednak kwestii oprocentowania pożyczek zwrotnych. Dlatego też decyzje o tym, czy pożyczki zwrotne są oprocentowane, czy też nie, określone są w regulaminie ZFŚS.

Iwona Karkus
Bankier.pl

• data utworzenia: 03-10-2011
• data modyfikacji: 01-06-2015

ZFŚS