Dla pracodawców układy zbiorowe to narzędzie do lepszego zarządzania zakładem pracy, dla pracowników - możliwość zabezpieczenia dodatkowych uprawnień niewynikających z Kodeksu pracy. To mogą być np. dodatkowe urlopy czy coroczne podwyżki. Rada Ministrów przyjęła projekt Ministerstwa Pracy porządkujący przepisy dotyczące układów zbiorowych i ułatwiający ich zawieranie.
19 sierpnia 2025 roku Rada Ministrów przyjęła stworzony w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej projekt ustawy, która porządkuje przepisy dotyczące układów zbiorowych i ułatwia ich zawieranie. To zmiany od lat postulowane przez partnerów społecznych.
Czym są układy zbiorowe?
Układy zbiorowe pracy to rodzaj porozumień społecznych zawieranych pomiędzy pracodawcą a pracownikami, reprezentowanymi przez związki zawodowe. W ramach układów zbiorowych pracy można ustalić np. warunki pracy odmiennie niż w przepisach prawa pracy – o ile są bardziej korzystne dla pracowników. Mogą to być np. dodatkowe dni urlopu czy coroczne podwyżki.
Dzięki takiemu porozumieniu, sposób wynagradzania i premiowania pracowników może być lepiej dostosowany do specyfiki działania danego przedsiębiorcy. Z kolei dla pracodawców układy i porozumienia zbiorowe to narzędzie do lepszego zarządzania zakładem pracy, planowania potrzeb przedsiębiorstwa w cyklach produkcji i utrzymania stabilnego zatrudnienia.
Źródło: shutterstock
Zmieniamy przepisy o układach zbiorowych na lepsze
Najważniejsze rozwiązania, jakie znalazły się w projekcie ustawy przyjętym przez Radę Ministrów:
- Zakładowy lub ponadzakładowy układ zbiorowy pracy będzie można zawrzeć w celu określenia spraw nieuregulowanych w przepisach prawa pracy w sposób bezwzględnie obowiązujący.
- W układzie będą mogły być uregulowane rozwiązania ułatwiające godzenie życia zawodowego z życiem prywatnym, kwestie dotyczące zastosowania nowych technologii (np. sztucznej inteligencji) w zakładzie pracy, rozwiązań zapewniających równość płci, procedury antymobbingowe czy przeciwdziałanie zagrożeniom psychospołecznym takim jak stres czy wypalenie zawodowe.
- Zachowana zostaje tzw. zasada korzystności, czyli podjęte w negocjacjach ustalenia nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy.
- Uproszczony i przyspieszony zostaje proces rejestrowania układów zbiorowych pracy - zgodnie z projektem układy zbiorowe i porozumienia zbiorowe mają być wyłącznie zgłaszane do Krajowej Ewidencji Układów Zbiorowych Pracy w formie elektronicznej.
- Wprowadzona zostaje możliwość skorzystania z pomocy mediatora na etapie rokowań.
- Uelastyczniony zostaje czas obowiązywania układu zbiorowego pracy - strony podejmujące rokowania będą mogły wybrać zawarcie układu na czas określony, z możliwością przedłużania okresu jego obowiązywania. Możliwe będzie także zawarcie układu na czas nieokreślony.
- Możliwość zawierania układów ponadzakładowych przez co najmniej 2 pracodawców, co oznacza brak konieczności zawierania układu przez organizację pracodawców.
Kierunek - stabilizacja rynku pracy
Dlaczego potrzebujemy nowych regulacji? Układy zbiorowe stabilizują rynek pracy, zapewniają większą równość i spójność społeczną, rozwijają dialog społeczny. Warto je wspierać, dlatego zamiast dodatkowych regulacji ustawowych, Ministerstwo Pracy zachęca i ułatwia pracodawcom i pracownikom negocjowanie odpowiednich układów zbiorowych.
Ile to będzie kosztowało? W 2026 roku koszty dla budżetu państwa wyniosą 2,8 mln zł, w kolejnych latach – 0,6 mln zł rocznie.
Nowe przepisy mają wejść w życie po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.
Źródło: MPiPS