Już niebawem pojawi się kolejna, duża i znacząca zmiana w Kodeksie Pracy. Tym razem nowelizacja skupi się na stażach pracy pracowników, lecz nie tylko ich. Na jakie zmiany musimy się przygotować?
Projekt zmian odnośnie obliczania stażu pracy trafił już do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów. Jakie dokładnie zmiany zawiera?
Źródło: shutterstock
Dodatkowe uprawnienia pracownicze pod warunkiem uzyskania stażu pracy
Powodem dla którego ministerstwo zajęło się stażami pracy pracowników jest brak szczegółowych przepisów prawa, które regulowałyby uzyskiwanie stażu pracy na podstawie innych umów niż umowa o pracę. To jednak nie wszystko. Jak tłumaczą projektodawcy potrzeba zmian wynika m.in. z tego, że ,, W obecnym stanie prawnym nie ma jednolitych zasad ustalania stażu pracy dla celów ustalania wszystkich uprawnień pracowniczych wynikających ze stosunku pracy i dostępu do określonych stanowisk pracy. W ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2023 r. poz. 1465; dalej: Kodeks pracy) znajduje się jedynie szczątkowa regulacja, zgodnie z którą do okresu zatrudnienia wlicza się okres służby w niektórych formacjach mundurowych (art. 302 Kodeksu pracy). Tymczasem przepisy prawa pracy – zarówno Kodeksu pracy, pragmatyk służbowych, jak i autonomicznych źródeł prawa pracy (układy i porozumienia zbiorowe, statuty i regulaminy) – przewidują szereg uprawnień pracowniczych, których przesłanką nabycia jest przebycie przez pracownika określonego stażu pracy. Mowa tu choćby o takich uprawnieniach, jak prawo do nagrody jubileuszowej czy dodatku stażowego. Brak powszechnie obowiązującej regulacji zasad ustalania stażu pracy powoduje w praktyce istotne wątpliwości, a w wielu przypadkach prowadzi pracodawców do ustalania stażu pracy wyłącznie na podstawie okresów zatrudnienia na podstawie stosunku pracy i stosunków służbowych.
Będą nowe zasady naliczania stażu pracy
Nowelizacja zakłada, że do okresu zatrudnienia, poza wykonywaniem pracy na podstawie stosunku pracy i stosunków służbowych, wliczane będą również okresy wykonywania pracy i prowadzenia działalności określone w art. 6 ust. 1 pkt 3, 4, 5, 5a, 6, 8, 11, 12 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 497), jeśli stanowiły tytuł do ubezpieczeń społecznych. Można tu więc wymienić:
- umowy zlecenia i umowy agencyjne,
- okres pełnienia funkcji posła lub senatora, również Parlamentu Europejskiego,
- prowadzenie działalności pozarolniczej (w tym indywidualnej działalności gospodarczej),
- okres pełnienia niezawodowej służby wojskowej,
- okres odbywania służby zastępczej,
- okres wykonywania odpłatnej pracy w trakcie kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
- okres wykonywania pracy z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych.
To nie wszystko. Zdaniem projektodawców ,,Dodatkowo, projekt przewiduje, że do stażu pracy będą zaliczane niektóre okresy niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przewidziane w przepisach szczególnych, które wiążą się z wykonywaniem pracy lub działalności co do zasady stanowiącej tytuł do ubezpieczeń społecznych (np. wykonywanie pracy na podstawie umowy o świadczenie usług przez uczniów szkół ponadpodstawowych lub studentów do ukończenia 26 lat). Projekt zakłada, że wymienione okresy będą potwierdzane zaświadczeniem wydawanym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, którego przedmiotem będzie podleganie ubezpieczeniom społecznym z wymienionych tytułów lub niepodleganie ubezpieczeniom społecznym w przypadkach przewidzianych w przepisach szczególnych. W ostatnim przypadku Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie obowiązany do przeprowadzenia stosownego postępowania wyjaśniającego, w którym ciężar dowodu będzie spoczywał na zainteresowanym".
Za projekt nowelizacji odpowiada MRPiPS. Zakłada się, że wejdzie on w życie jeszcze w 2024 roku.