Naczelny Sąd Administracyjny podjął ważną dla przedsiębiorców uchwałę dotyczącą wykładni art. 240 § 1 pkt 5 Ordynacji podatkowej. Dotychczasowe przepisy dopuszczały wznowienie postępowania w sprawie zakończonej ostateczną decyzją, jeżeli na jaw wyjdą istotne dla sprawy nowe okoliczności czy nieznane wcześniej dowody, które istniały w dniu wydania decyzji.
Źródło: shutterstock
W efekcie w orzecznictwie sądów administracyjnych wyodrębniły się dwie odmienne interpretacje tej regulacji. W pierwszym przypadku przyjmowano, że strona może powoływać się w postępowaniu wznowieniowym w trybie wnioskowym jedynie na takie okoliczności lub dowody, o których istnieniu nie wiedziała w trakcie toczącego się postępowania podatkowego prowadzonego w trybie zwykłym – dlatego nie mogła żądać ich uwzględnienia. W drugim przyjmowano z kolei, że „nowe okoliczności” i „nowe dowody” muszą być nieznane organowi wydającemu decyzję. Nie jest istotne, czy wspomniane dowody były znane stronie postępowania.
W związku z tą rozbieżnością Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) wystąpił z wnioskiem o podjęcie przez powiększony skład NSA uchwały w tej sprawie. Do postępowania wstąpił Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców, przedstawiając stanowisko, które w jak najszerszym stopniu zapewniałoby podatnikom, w tym przedsiębiorcom sektora MŚP, możliwość skorzystania z postępowania wznowieniowego. Wzmocniłoby to ochronę ich praw w sporach podatkowych.
Ostatecznie NSA przyjął uchwale (sygn. sprawy II FPS 3/25) na podstawie wspomnianego art. 240 § 1 pkt 5 – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2025 r. poz. 111). Według nowych regulacji można wznowić postępowanie w sprawie zakończonej decyzją ostateczną, jeśli pojawiły się nowe okoliczności i nowe dowody, które mogły być znane stronie w trakcie prowadzonego postępowania, ale strona nie powołała się na nie. Tym samym NSA podzielił opinię Rzecznika MŚP – strona postępowania może żądać jego wznowienia powołując się na nowe okoliczności czy środki dowodowe, niezależenie od tego, czy przed wydaniem decyzji o nich wiedziała i niezależnie od tego, z jakich względów wcześniej nie powołała się na nie.
Przewodniczący składu powiększonego NSA - Prezes Izby Finansowej sędzia Jan Rudowski w ustnym uzasadnieniu do uchwały powołał się na wykładnię językową art. 240 § 1 pkt 5 Ordynacji podatkowej (wspartą wykładnią systemową i historyczną). Jej wynik prowadzi do jasnego wniosku: okoliczności i dowody, o jakich mowa w tym przepisie, muszą być nowe dla organu, a nie dla strony. W przepisie znajduje się sformułowanie o okolicznościach lub dowodach, które są „nieznane organowi, który wydał decyzję”. Dlatego istotny jest moment udostępnienia ich organowi.
Podjęta uchwała jest korzystna dla podatników. Zapewnia im szerszą możliwość skorzystania z nadzwyczajnego trybu wzruszania ostatecznych decyzji fiskusa.
Źrodło: Rzecznik MŚP