Zakup rzeczy używanych pomiędzy osobami fizycznymi może wiązać się z obowiązkiem podatkowym. W szczególności dotyczy to umów sprzedaży, których przedmiotem są rzeczy ruchome o wartości przekraczającej 1000 zł, zawieranych poza działalnością gospodarczą. Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) nakłada na kupujących obowiązek złożenia deklaracji PCC-3 oraz zapłaty podatku w wysokości 2% wartości rynkowej rzeczy. Brak wywiązania się z obowiązku może skutkować karami finansowymi.
Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz.U. z 2023 r. poz. 170, ze zm.), opodatkowaniu podlega m.in. umowa sprzedaży rzeczy ruchomych, jeżeli:
- przedmiot umowy znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
- kupujący ma miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium RP,
- sprzedaż nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.
Zgodnie z art. 4 pkt 1 ww. ustawy, obowiązek zapłaty podatku PCC ciąży na kupującym.
Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zawarcia umowy sprzedaży rzeczy, a deklarację podatkową należy złożyć w terminie 14 dni od daty dokonania czynności cywilnoprawnej, tj. podpisania umowy. Podstawą opodatkowania jest wartość rynkowa przedmiotu umowy w dniu jej zawarcia (art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy).
W 2025 roku – tak jak w latach ubiegłych – stawka podatku PCC wynosi 2% wartości rynkowej rzeczy używanej.
Kiedy nie trzeba płacić podatku PCC, i kto jest z niego zwolniony?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami zwalnia się od podatku sprzedaż rzeczy ruchomych, jeżeli wartość rynkowa rzeczy nie przekracza 1000 zł.
W praktyce oznacza to, że osoby fizyczne kupujące np. używany telefon, komputer, mebel lub odzież od innej osoby fizycznej – o ile wartość nie przekracza tego limitu – nie mają obowiązku składania deklaracji PCC-3 ani zapłaty podatku.
Najczęstsze przypadki podlegające PCC – przykłady z praktyki
Przedmiot zakupu | Sprzedający | Wartość | Obowiązek PCC |
Używana kanapa | Osoba fizyczna | 1500 zł | Tak |
Rower dziecięcy | Osoba prywatna | 800 zł | Nie |
Zegarek luksusowy | Osoba fizyczna | 6000 zł | Tak |
Laptop używany | Sklep internetowy (firma) | 2300 zł | Nie (VAT) |
Samochód | Osoba prywatna | 25 000 zł | Tak |
Kupujący musi samodzielnie obliczyć kwotę podatku i wpłacić ją na rachunek bankowy właściwego Urzędu Skarbowego. Obowiązku tego nie można przenieść na sprzedającego.
Źródło: Shutterstock
Termin zapłaty podatku PCC
Nabywca rzeczy używanej o wartości powyżej 1000 zł ma 14 dni od daty zawarcia umowy sprzedaży na złożenie deklaracji PCC-3 do Urzędu Skarbowego. W przypadku współwłaścicieli należy złożyć deklarację PCC-3/A. Dokumenty można złożyć osobiście, pocztą lub elektronicznie. Aktualnie można dokument wysłać do urzędu skarbowego nie wychodząc z domu. Zapłacić podatek można przez e-Urząd Skarbowy na konto właściwego urzędu. W deklaracji należy wpisać wartość rzeczy wskazaną na umowie sprzedaży.
Sankcje i kary za brak zapłaty PCC
Nie złożenie deklaracji PCC w terminie może skutkować odpowiedzialnością karną za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe, w zależności od kwoty podatku. Aby uniknąć sankcji, warto dołączyć tzw. czynny żal przy nieterminowym złożeniu deklaracji. Zakup samochodu wiąże się z koniecznością opłacenia podatku PCC, chyba że spełniasz warunki zwolnienia. W przypadku braku zapłaty podatku podatnik naraża się na konsekwencje. Kara za nieterminowe złożenie deklaracji PCC-3 to od jednej dziesiątej minimalnego wynagrodzenia za pracę do 20-krotności minimalnej płacy.
Niezapłacenie podatku PCC-3 w terminie może skutkować poważnymi konsekwencjami finansowymi i prawnymi:
1. Odsetki za zwłokę — naliczane od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin płatności.
2. Kary finansowe — w 2025 roku kary za niezłożenie deklaracji PCC-3 są szczególnie wysokie:
- minimalna kara: 467 zł
- maksymalna kara: 93 320 zł
- mandat karny: do 21 500 zł
Uniknięcie kary za brak zapłaty podatku PCC jest możliwe w sytuacji kiedy podatnik złoży zaległą deklarację, zapłaci podatek wraz z odsetkami oraz załączy do deklaracji pismo z czynnym żalem. Czynny żal zadziała tylko wtedy kiedy to podatnik dostrzeże, że nie wywiązał się z obowiązków podatkowych.