Koniec umowy o pracę a prawo do zasiłku opiekuńczego

Pracujący rodzice mają prawo do korzystania z zasiłku opiekuńczego. Świadczenie przysługuje kiedy rodzic sprawuje  osobistą opiekę nad chorym dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny albo dzieckiem zdrowym ale pozbawionym czasowo opieki osoby lub instytucji, np. żłobka. Za czas nieobecności spowodowanej wymienionymi przyczynami ubezpieczony ma prawo do świadczenia z ubezpieczenia społecznego. Jednak nie zawsze to świadczenie będzie przysługiwać, szczególnie kiedy jesteśmy na L4 na dziecko a skończyła nam się umowa o pracę.

Do redakcji napisała czytelniczka, której umowa o pracę skończyła się 2 sierpnia 2021 r. Od 30 lipca 2021 r. Pani Joanna sprawuje opiekę nad chorą córką, która ma 6 lat. Zwolnienie lekarskie zostało wystawione do 10 sierpnia. Czytelniczka pyta, czy w związku z nieprzedłużeniem umowy o pracę otrzyma za cały okres opieki nad córką zasiłek opiekuńczy.

Zasiłek opiekuńczy został uregulowany w ustawie  z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. Dz.U.2021.0.1133). Zostały w niej uregulowane zasady przyznawania tego świadczenia. 

Kto może skorzystać z zasiłku opiekuńczego na zasadach ogólnych?

Z zasiłku opiekuńczego może skorzystać osoba, która musi opiekować się:

- dzieckiem, które nie ukończyło 8 lat i wystąpiła jedna z następujących sytuacji:

• nieprzewidziane zamknięcie żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza
• konieczność izolacji dziecka z powodu podejrzenia o nosicielstwo choroby zakaźnej,
• choroba niani (z którą została  zawarta umowa uaktywniająca  lub dziennego opiekuna, którzy opiekują się dzieckiem,
• poród lub choroba małżonka lub rodzica dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem, a poród lub choroba uniemożliwia tę opiekę,
• pobyt w szpitalu albo innej placówce leczniczej małżonka lub rodzica Twojegodziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem;

- dzieckiem niepełnosprawnym (tj. dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji), które nie ukończyło 18 lat, jeśli wystąpiła jedna z następujących sytuacji:

• poród lub choroba małżonka lub rodzica dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem, jeśli poród lub choroba uniemożliwia im opiekę,
• pobyt w szpitalu albo innej placówce leczniczej małżonka lub rodzica dziecka, którzy stale opiekują się dzieckiem;

- chorym dzieckiem niepełnosprawnym, które nie ukończyło 18 lat;

- chorym dzieckiem;

- innym niż dziecko chorym członkiem rodziny.

Źródło:shutterstock

Okres wyczekiwania a zasiłek opiekuńczy

W przypadku zasiłku opiekuńczego nie obowiązuje okres wyczekiwania. Zasiłek opiekuńczy ma na celu ochronę osoby ubezpieczonej przed utratą wynagrodzenia w sytuacji niemożności świadczenia pracy spowodowanej koniecznością sprawowania opieki. Dlatego też wraz z końcem umowy nasza czytelniczka straciła prawo do zasiłku opiekuńczego. W sytuacji gdyby to Pani Joanna była chora mogłaby kontynuować zwolnienie lekarskie. Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje od chwili w której wygasa tytuł ubezpieczenia, a taką chwilą jest zakończenie zatrudnienia czy wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej.

Zasiłek opiekuńczy nie jest więc świadczeniem o charakterze długoterminowym.

Inne sytuacje kiedy pracownikowi nie przysługuje zasiłek opiekuńczy

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa zasiłek opiekuńczy nie przysługuje za okres:

• kiedy pracownik ma prawo do wynagrodzenia na podstawie przepisów szczególnych,
• kiedy korzysta z urlopu bezpłatnego lub urlopu wychowawczego,
• kiedy jest tymczasowo aresztowany lub odbywa karę pozbawienia wolności, 
• kiedy jest objęty zwolnieniem lekarskim, w czasie którego pracował lub wykorzystywał je  niezgodnie z jego celem, co zostało stwierdzone w czasie kontroli.

  Okres wypłaty zasiłku opiekuńczego

  Łączny okres wypłaty zasiłku opiekuńczego na zasadach ogólnych nie może przekroczyć 60 dni w roku kalendarzowym. Nie zależy on od liczby osób uprawnionych do zasiłku, liczby dzieci lub członków rodziny, którzy wymagają opieki. Okres opieki nad dzieckiem w wieku ponad 14 lat lub chorym członkiem rodziny nie może przekroczyć 14 dni w roku kalendarzowym.

  Prawo do zasiłku przysługuje bez okresu wyczekiwania

  Zasiłek opiekuńczy różni się od zasiłku chorobowego. Prawo do niego uzyskuje się już w pierwszym dniu zatrudnienia, jednak nie zostaje on przedłużony jak zasiłek chorobowy po zakończeniu umowy.

  Postępowanie w celu uzyskania zasiłku opiekuńczego

  Żeby otrzymać zasiłek opiekuńczy należy złożyć wniosek. Ubezpieczony występujący o wypłatę zasiłku opiekuńczego składa wniosek o uzyskanie tego zasiłku na druku Z-15A lub Z-15B.

• Z-15A na chore dziecko
• Z-15B na innego członka rodziny

  Płatnicy zasiłku opiekuńczego

  Prawo do zasiłków ustalają oraz zasiłki te wypłacają:

  - płatnicy składek na ubezpieczenie chorobowe, którzy zgłaszają do tego ubezpieczenia powyżej 20 ubezpieczonych - swoim ubezpieczonym w czasie trwania ubezpieczenia;

  - oddziały ZUS – ubezpieczonym, których płatnicy składek zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego nie więcej niż 20 ubezpieczonych.

  Oddziały ZUS ustalają i wypłacają zasiłki opiekuńcze m.in. ubezpieczonym prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą i osobom z nimi współpracującym a także osobom uprawnionym do zasiłków za okres po ustaniu ubezpieczenia.

ZUSKodeks pracy