Czy pracownik może wykonywać pracę zdalną zza granicy?

Ewelina Czechowicz

Od prawie roku pracodawcy mają możliwość skierowania pracownika do pracy zdalnej. Gdzie można wykonywać pracę zdalną?  Czy tylko z domu? Czy jest możliwość pracy zdalnej zza granicy? Wyjaśniamy.

Praca zdalna w czasie pandemii

Dotąd ustawodawca nie uregulował kwestii pracy zdalnej (przepisy aktualnie są na etapie projektu i utknęły w Radzie Dialogu Społecznego). Polski kodeks pracy zna jedynie pojęcie telepracy. Aktualnie można powierzyć pracę zdalną pracownikowi na czas pandemii, i na okres trzech miesięcy po odwołaniu jej zgodnie z przepisami ustaw covidowych. Wszystkie obecnie regulacje dotyczą wzajemnych ustaleń dotyczących wykonywania pracy pomiędzy pracownikiem i pracodawcą.  

Źródło:shutterstock

Określenie miejsca pracy zdalnej, czyli gdzie?

Aktualne przepisy o pracy zdalnej wymagają, określenia miejsca, w którym wykonywana jest praca. Miejsce to musi bowiem gwarantować możliwości lokalowe pozwalające na jej wykonywanie. Zwykle będzie to dom pracownika, lecz przepisy wcale tego nie wymagają. Zresztą w przypadku zgłoszenia przez pracownika braku możliwości świadczenia pracy zdalnej w domu, np. z powodu braku miejsca na zorganizowanie stanowiska pracy, pracodawca powinien wyznaczyć mu inne miejsce jej wykonywania. Dopóki praca zdalna jest wykonywana na terytorium  Polski nie rodzi żadnych dodatkowych obowiązków ani dla pracodawcy, ani pracownika. Jeżeli jednak praca wykonywana jest z zagranicy, to pracodawca oraz sam pracownik mogą podlegać tamtejszej jurysdykcji ubezpieczeniowej. W takiej sytuacji brak wiedzy o miejscu wykonywania pracy i jej skutkach może prowadzić do powstania zaległości wobec zagranicznych organów ubezpieczeniowych, co naraża pracodawcę na sankcje z tego tytułu.

Praca zdalna zza zagranicy

W przypadku pracy zdalnej zza granicy nie ma delegowania, dopóki pracodawca nie określi w pleceniu pracy zdalnej, że miejsce jej wykonywania znajduje się na terytorium innego państwa. Dlatego też nie ma potrzeby by pracownik kierowany do pracy zdalnej  uzyskiwał zaświadczenie  A1 w trybie dla pracowników delegowanych (tzn. na podstawie art. 12 rozporządzenia 883/2004). W czasie pandemii Covid-19 praca zdalna ma charakter wyjątkowy i tymczasowy. Świadczenie pracy z innego kraju nie wynika z rodzaju tej pracy i obowiązków zawodowych pracownika, ale jedynie z przeciwdziałania COVID-19. Stąd też nie są spełnione przesłanki do wydania zaświadczenia A1 w tym trybie dla pracownika wykonującego pracę zdalną z terytorium innego państwa.

Tymczasem pracownik świadczący pracę zdalną z terytorium innego państwa, za którego nie są płacone składki ubezpieczeniowe do tamtejszego systemu i który nie ma zaświadczenia A1 wydanego przez ZUS, ma tam zwykle status osoby nieubezpieczonej. W tej sytuacji nie przysługują mu w tym państwie świadczenia ubezpieczeniowe oraz prawo do korzystania z publicznej opieki zdrowotnej. Oznacza to, że, o ile zaświadczenie A1 nie zostanie w Polsce uzyskane, pracownik taki będzie musiał ponieść koszty swojego leczenia w państwie, w którym świadczy pracę zdalną i może z tego tytułu mieć roszczenie do pracodawcy o zwrot takich kosztów.

Koronawirus w Polsce