Do księgi podatkowej wpisuje się przychody podlegające opodatkowaniu oraz koszty ich uzyskania. Po zakończeniu miesiąca odpowiednio podsumowuje się zapisy i ustala kwotę dochodu, stanowiącego podstawę obliczenia zaliczki na podatek dochodowy za dany okres sprawozdawczy. Obowiązek ten nie dotyczy podatników opłacających zaliczki w uproszczonej formie.
Podsumowanie zapisów
Po zakończeniu miesiąca wpisy dokonane w księdze podatkowej w danym miesiącu trzeba podkreślić, a dane z kolumn 7-14 zsumować. Wynikłe z podsumowania kwoty także należy podkreślić. Pod podsumowaniem danego miesiąca można wpisać w poszczególnych kolumnach sumy od początku roku do miesiąca poprzedzającego dany miesiąc i w kolejnej pozycji wpisać w poszczególnych kolumnach sumę od początku roku. Stanowi o tym pkt 19 objaśnień zawartych w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
Podatnik może dokonywać podsumowania kolumn przychodów i kosztów za dany miesiąc i dodawać sumy przychodów i kosztów ustalone od początku roku do miesiąca poprzedzającego dany miesiąc. Wtedy otrzymuje narastające sumy przychodów i kosztów, na podstawie których oblicza dochód za dany miesiąc. Można też wprowadzać do księgi tylko podsumowanie zapisów dokonanych za dany miesiąc. Wówczas ustala się dochód, dodając kwoty przychodów i kosztów wynikające z podsumowania kolumn w poszczególnych miesiącach.
Ustalenie dochodu
Zasadniczo dochodem z działalności gospodarczej stanowiącym podstawę obliczenia zaliczki u podatników prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów jest różnica pomiędzy wynikającym z tych ksiąg przychodem i kosztami jego uzyskania (art. 44 ust. 2 ustawy o pdof). Ustalając dochód podatnik od sumy przychodów odejmuje sumę kosztów uzyskania przychodów. Wynik dodatni oznacza osiągnięcie dochodu, a ujemny poniesienie straty – nie ma wtedy konieczności płacenia podatku.
Wartość przychodów, którą należy wziąć pod uwagę ustalając dochód, wyznacza suma od początku roku z kolumny 9 „Razem przychód”, a wartość kosztów określa suma od początku roku z kolumn 10 „Zakup towarów handlowych i materiałów wg cen zakupu”, 11 „Koszty uboczne zakupu” i 14 „Razem wydatki”. Kwoty ujęte w kolumnie 16 „Koszty działalności badawczo-rozwojowej, o których mowa w art. 26e ustawy o podatku dochodowym” nie są uwzględniane przy obliczaniu zaliczek na podatek. Zapisów w tej kolumnie dokonuje się na potrzeby odliczeń w zeznaniu – podsumowuje się po zakończeniu roku.
Dochód jest podstawą obliczenia zaliczki na podatek według zasad opodatkowania wybranych przez przedsiębiorcę, tj. skala podatkowa lub podatek liniowy.
Spis z natury
Inny sposób ustalania dochodu za dany miesiąc mają obowiązek stosować podatnicy, którzy w ciągu roku sporządzili spis z natury. Gdy podatnik na koniec miesiąca sporządza remanent, to dochód ustala według zasad określonych w art. 24 ust. 2 ustawy o pdof. Wówczas dochodem z działalności jest różnica pomiędzy przychodem a kosztami jego uzyskania:
- powiększona o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego, jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa niż wartość remanentu początkowego,
- pomniejszona o różnicę pomiędzy wartością remanentu początkowego i końcowego, gdy wartość remanentu początkowego jest wyższa.
Remanent początkowy jest spisem z natury na dzień 1 stycznia lub na dzień rozpoczęcia działalności w trakcie roku, a remanent końcowy to spis z natury sporządzony na koniec miesiąca danego roku podatkowego. Jeśli podatnik sporządzi spis z natury na koniec miesiąca w trakcie roku podatkowego, to przy ustalaniu dochodu za dany miesiąc oraz za kolejne miesiące musi uwzględnić różnicę remanentową. Gdy w trakcie tego samego roku ponownie sporządzi spis z natury, przy obliczaniu dochodu trzeba wziąć pod uwagę różnice remanentowe pomiędzy początkowym spisem z natury a spisem na koniec danego miesiąca, gdy ponownie przeprowadzono remanent. Odrębną kwestię stanowi spis z natury sporządzony na 31 grudnia (patrz ramka).
|
Przykład
Obliczenie zaliczki na podatek dochodowy za sierpień 2018 r.
|
|
Warto pamiętać! Spis z natury na 31 grudnia danego roku jest spisem z natury na koniec roku i jednocześnie na koniec miesiąca. Z odpowiedzi Ministerstwa Finansów z dnia 30 stycznia 2017 r. na pytanie naszego Wydawnictwa wynika, że obliczając dochód za grudzień stanowiący podstawę obliczenia zaliczki za ten miesiąc podatnik może, ale nie musi uwzględniać spisu z natury sporządzanego na dzień 31 grudnia. Od decyzji podatnika zależy, czy obliczy dochód za grudzień z uwzględnieniem różnic remanentowych, czy różnice te pominie. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2018 r. poz. 1509 ze zm.)
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26.08.2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. z 2017 r. poz. 728)
autor: Karolina Paszkowska
Gazeta Podatkowa nr 78 (1535) z dnia 2018-09-27
Obowiązki płatnika związane z poborem podatku. Wszystko na ten temat w poradniku na GOFIN.pl